تذکرة الهند معروف به یادگار رضایی

تذکرة الهند معروف به یادگار رضایی
پدیدآوران	حيدرآبادي‌، رضاعلي‌ بن‌ محمودعلي‌ (نویسنده) اصفهانی، محمدمهدی (مقدمه‌نویس)
ناشر	دانشگاه علوم پزشكي ايران. مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکي. طب اسلامي و مکم
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1386ش.
چاپ	اول
شابک	‎ج.1: 978-600-313-195-8, ج.2: 978-600-313-196-5
موضوع	داروشناسی -- متون قدیمی تا قرن 14 -- گیاهان دارویی -- متون قدیمی تا قرن 14 -- پزشکی سنتی -- متون قدیمی تا قرن 14
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	R 128/ح4ت4 1393
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تذکرة الهند معروف به یادگار رضایی، تألیف حکیم رضا علی‌خان صاحب بن حکیم محمودخان حیدرآبادی (متوفی 1258ق)؛ یکی از بهترین منابع شناخت اصطلاحات داروشناسی و گیاه‌شناسی هندی-ایرانی است که در آن می‌توان به غالب نام‌های هندی گیاهان و داروهای دیگر دست یافت و معادل‌های فارسی بیشتر آنها نیز قید شده است.

ساختار

این کتاب در دو جلد تنظیم شده است که جلد اول از حرف الف تا سین و جلد دوم از سین تا یاء را دربر می‌گیرد.

گزارش کتاب

کتاب «تذکرة الهند معروف به یادگار رضایی» اثر حکیم رضا علی‌خان حیدرآبادی، از مهم‌ترین منابع در زمینۀ داروشناسی و گیاه‌شناسی هندی-ایرانی است. این کتاب که با مقدمه و فهارس مسعود غلامیه و یوسف بیگ باباپور منتشر شده، یکی از بهترین منابع برای شناخت اصطلاحات داروشناسی و گیاه‌شناسی در شبه قاره هند محسوب می‌شود.

مؤلف کتاب، حکیم رضاعلی‌خان حیدرآبادی، فرزند حکیم محمود علی‌خان بود که در اواخر سدۀ دوازدهم هجری در حیدرآباد دکن به دنیا آمد. پدر و پسر هر دو از پزشکان نامدار حیدرآباد دکن در هند بودند. رضا علی‌خان علم طب را نزد پدر فرا گرفت و کار طبابت را در مطب پدر آغاز نمود و به درجۀ کمال شهرت و مهارت رسید. وی به زودی مورد توجه سلاطین دکن قرار گرفت و از حمایت آنان برخوردار شد. مهم‌ترین خدمت او در تاریخ پزشکی شبه قاره، تألیف همین کتاب است. وفات این پزشک برجسته در سال 1258 هجری قمری اتفاق افتاد و مدفن او در بیرون فتح دروازۀ حیدرآباد دکن قرار دارد.

کتاب به صورت الفبایی و بر اساس حروف تهجی فارسی ترتیب یافته است. جلد اول از حرف الف تا سین و جلد دوم از سین تا یاء را شامل می‌شود. مؤلف در این اثر، اسامی داروها را به زبان هندی اساس قرار داده و معادل اصطلاحات فارسی آنها را همراه با مشخصات فیزیکی و خواص درمانی هر یک در بیماری‌های مختلف برمی‌شمارد.

این کتاب در کنار دیگر متون فارسی در زمینۀ مفردات و مرکبات، به عنوان منبعی مهم و قابل ارجاع در بررسی‌های تاریخ پزشکی در شبه قاره هند مورد توجه است. به ویژه که زبان کتاب فارسی است و برای ایرانیان و فارسی‌زبانان به آسانی قابل استفاده می‌باشد.

در ضمیمۀ کتاب، فهرستی از اسامی 140 نفر از پزشکان هندی و شجرۀ اولاد و احفاد مؤلف آورده شده است. همچنین برای سهولت استفاده محققان، اصطلاحات هندی استخراج و ضمیمه شده است. این اثر نسخه‌برگردان نسخۀ چاپ سنگی حیدرآباد دکن است که در سال‌های 1353-1358 قمری در هند منتشر شده بود.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات