مهدویت و عقل و دین

مهدویت و عقل و دین
پدیدآوران	شریعتی سبزواری، محمدباقر (نويسنده)
ناشر	مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم)
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1402ش
چاپ	1
شابک	‎‫‬‭978-964-09-2504-1
موضوع	مهدویت - محمد بن حسن (عج)، امام دوازدهم، 255ق. - عصر ظهور - عقل گرایی (اسلام) - مدینه فاضله - تاریخ - مدینه فاضله - جنبه‏های مذهبی - اسلام
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	9م4ش 224 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مهدویت و عقل و دین ، تألیف محمدباقر شریعتی سبزواری (متولد 1319ش)، به تحلیل موضوع اعتقادی مهدویت می‌پردازد و ابعاد آن را از منظر عقل، دین و اصول عقاید اسلامی مورد بررسی قرار می‌دهد تا به شبهات و پرسش‌های مطرح شده در خصوص غیبت، ظهور، و نقش امام عصر (عج) در تاریخ بشریت پاسخ دهد.

انگیزه نگارش

انگیزه نویسنده از تألیف این اثر، پرداختن به موضوع مهدویت بود که از دیرباز برای وی علاقه خاصی ایجاد کرده بود. هدف اصلی، انجام پژوهشی عمیق و فنی بود که صرفاً به نقل اقوال گذشتگان اکتفا نکند. این اثر در پاسخ به شبهات و سؤالات گوناگونی تدوین شده است که در مورد مهدویت مطرح می‌گردند. ‏

ساختار

این کتاب در نه بخش اصلی تنظیم شده است: کلیاتی درباره مهدویت، ولادت حضرت مهدی از نظر مورخان، مصلح جهانی و انقلابات، عدالت‌گستری، مدینه فاضله در تاریخ و اسلام، دلایل وجود مهدی موعود در تاریخ، دفع شبهات منکران امام عصر(عج) از جمله عناوین مباحث کتاب است. مباحث هر بحث در ضمن فصولی مطرح شده است.

گزارش محتوا

بخش اول: کلیاتی درباره مهدویت: این بخش به ارائه مفاهیم اساسی مهدویت اختصاص دارد، شامل تعریف مهدویت شخصی به‌نوعی، بحث درباره مهدویت و ظهور مهدی منتظر، و مقایسه آن با مفهوم فوتوریسم (آینده باوری) و ارتباط با آخرالزمان. همچنین، در این بخش به سوالی مبنی بر اینکه آیا مسیح همان مهدی موعود است، پرداخته شده و طرح موضوع ظهور موعود در مذاهب گوناگون مطرح شده است‏

بخش دوم: ولادت حضرت مهدی از نظر مورخان: این بخش ولادت حضرت مهدی (عج) را با تمرکز بر دیدگاه‌های تاریخی و حدیثی بررسی می‌کند. مسائلی چون سه نظریه درباره مهدویت، ولادت حضرت مهدی از نظر اهل‌سنت، و تواتر امامت از طریق اهل‌بیت(ع) در اینجا مورد تحلیل قرار می‌گیرد. همچنین، دلایل ولادت امام در کتب عهد قدیم و جدید و شواهد تاریخی مانند شهادت وکلا و دوستان امام مهدی نیز در این بخش ارائه شده‌اند.‏

بخش سوم: مصلح جهانی و انقلابات: این بخش شرایط و ویژگی‌های قیام و انقلاب جهانی را که منجر به اصلاح می‌شود، شرح می‌دهد. مباحثی چون شرایط قیام مصلح جهانی، منشأ انقلاب جهانی، ملک سنایی بکر، ضرورت اعتدال نظری و علمی، و حکومت دانشمندان و حکومت عقل جهانی در این بخش مطرح شده‌اند. همچنین به بحث اجماع جهانی ملت‌ها بر ظهور منجی و قرآن‌سوزی ستمگران و ادیان نیز پرداخته می‌شود. همان‌گونه که جهان‌ هستی بی‌نظمی و اختلال را برنمی‌تابد، جامعه بشری نیز ظلم و زور، تبعیض و بی‌عدالتی را تحمل نخواهد کرد و روزی فراخواند رسید که آرمان بشری در شکل حکومت عدالت تحقق یابد و اعتدال به زندگی اجتماعی بازگردد. ‏

بخش چهارم: عدالت‌گستری: این بخش بر ماهیت دعوت و هدف حضرت مهدی (عج) یعنی عدالت منطقی و فراگیر تأکید دارد. در این میان، مفهوم عدالت‌خواهی ذاتی بشر، چیستی عدل اسلامی، و ضرورت تکیه بر توانایی و انسان کامل برای حل مشکلات معاصر بشر موردتوجه قرار گرفته است. .‏

بخش پنجم: مدینه فاضله در تاریخ و اسلام: این بخش امکان تحقق آرمان‌شهر یا مدینه فاضله را بررسی می‌کند. مسائلی چون امکان مدینه فاضله، تاریخچه آرمان‌شهر (مانند آرمان‌شهر افلاطونی و دیدگاه‌ فارابی)، و ویژگی‌های مدینه فاضله در دیدگاه اسلام (مانند حاکمیت معصوم، حکومت کتاب و سنت، و حاکمیت عدل و احسان در عصر ظهور) تشریح می‌شود. حکومتی که در مدینه فاضله اسلامی و در عصر حاکمیت امام مهدی(عج) مستقر خواهد شد، در تمام جهات با حکومت‌های موجود در عالم فرق دارد. از ویژگی‌های حاکم گرفته تا نوع حکومت و کیفیت قوانین و نظامات جاری، در آن، هیچ شباهتی با حکومت‌های پیشین و موجود زمان حاضر در عالم نداشته و نخواهد داشت.‏

بخش ششم: دلایل وجود مهدی موعود در تاریخ: این بخش به‌صورت مستند، ده دلیل بر اثبات وجود حضرت مهدی (عج) را ارائه می‌دهد. از جمله ادله ملاقات مکرر نواب چهارگانه است. در غیبت صغری چهار تن از پاک‌ترین، باتقواترین و باهوش‌ترین مؤمنان و عالمان آگاه نیابت و جانشینی حضرت را برعهده داشتند که نام‌ونشان و شخصیت و اولاد و احفاد آنان در تاریخ مشخص شده است.‏

بخش هفتم: دفع شبهات منکران امام عصر: این بخش به نقد و پاسخ‌گویی به شبهات منکران امام عصر (عج) می‌پردازد. این مباحث شامل بررسی شرایط سیاسی پس از امام هشتم و پاسخ به سؤالات درباره اسرار طول عمر مانند: قوانین طبیعی، دلایل فلسفی و کلامی بر بقا و ظهور است. دلایل عقلی و نقلی فراوانی از طریق فلسفه و کلام و احادیث اهل‌سنت و تشیع بر بقا و حیات امام مهدی(عج) وجود دارد از جمله اینکه از نظر عقلی ممکن است انسان، صدها سال عمر کند و علم و دانش هم عمر زیاد را نه‌تنها نفی نمی‌کند، بلکه دانشمندان درصددند که عمر آدمی را امتداد بخشند. .‏

بخش هشتم: غیبت، ظهور و علائم آن: در این بخش، موضوعات مرتبط با فلسفه غیبت، سنّت غیبت و علل آن و فوائد غیبت بررسی شده است. همچنین، دستاوردهای ظهور مانند: تحقق حکومت واحد جهانی و تعمیم دین اسلام در عصر ظهور و علائم حتمی و غیر حتمی ظهور از جمله صیحه آسمانی، خروج سفیانی، و قتل نفس زکیه موردبحث و تحلیل قرار گرفته‌اند.‏ آنچه مسلم است این است که طبق روایات، تعیین وقت و زمان برای ظهور حضرت مهدی(عج) در هر وضعی و از جانب هر شخصیتی که باشد مردود است. ‏

بخش نهم: انتظار و منتظر: این بخش به تحلیل مفهوم انتظار، ابتدا در نگاه ادیان دیگر (مانند مسیحیت و یهودیت) و سپس در اسلام می‌پردازد. مسائلی چون چیستی انتظار فرج، تفسیرهای عرفی و دینی از آن، و عناصر انتظار فرج (مانند امید، آرزو و تکلیف) در اینجا تشریح شده‌اند‏. از جمله نکته مهمی که در انتهای کتاب بر آن تأکید شده است، آن است که در عصر ظهور، دین جدیدی در کار نیست. آنچه در احادیث درباره عصر ظهور و رسالت حضرت مهدی آمده، آوردن «امر جدید» است، نه دین جدید.‏

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.