اسلامی ندوشن، محمدعلی

محمدعلی اسلامی ندوشن
نام کامل	محمدعلی اسلامی ندوشن
نام‌های دیگر	م. دیده‌ور (امضای مستعار)
ولادت	۳ شهریور ۱۳۰۳
محل تولد	ندوشن، یزد، ایران، ایران
محل زندگی	ندوشن، یزد، تهران، پاریس، تورنتو
رحلت	۵ اردیبهشت ۱۴۰۱
مدفن	آرامگاه مشاهیر نیشابور
طول عمر	۹۷ سال
همسر	شیرین بیانی
فرزندان	مهران و رامین
دین	اسلام
پیشه	شاعر، نویسنده، منتقد، مترجم، پژوهشگر، حقوق‌دان
منصب	استاد دانشگاه تهران، قاضی دادگستری
اطلاعات علمی
درجه علمی	دکتری
دانشگاه	دانشگاه سوربن
علایق پژوهشی	ادبیات فارسی، فرهنگ و تاریخ ایران، شاهنامه، حقوق بین‌الملل
برخی آثار	روزها زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه ایران و تنهایی‌اش چهار سخنگوی وجدان ایران ماجرای پایان‌ناپذیر حافظ سخن‌ها را بشنویم ایران را از یاد نبریم ذکر مناقب حقوق بشر در جهان سوم شور زندگی (ترجمه) ابر زمانه و ابر زلف

محمدعلی اسلامی ندوشن (۱۳۰۳-۱۴۰۱ش) شاعر، منتقد، نویسنده، مترجم، حقوق‌دان و پژوهش‌گر ایرانی بود. او دانش‌آموختهٔ حقوق بین‌الملل از دانشگاه سوربن فرانسه بود و پس از بازگشت به ایران، در آغاز قاضی دادگستری شد، اما پس از چندی به دعوت فضل‌الله رضا به دانشگاه تهران رفت. ندوشن از ۱۳۴۸ تا دو سال پس از انقلاب ۱۳۵۷ در دانشکده‌های حقوق و ادبیات دانشگاه تهران، حقوق و ادبیات تطبیقی تدریس می‌کرد. وی از پرکارترین ادیبان و پژوهش‌گران معاصر ایران بود و افزون بر تألیف، به ترجمهٔ آثار به فارسی پرداخت. از وی بیش از ۷۰ تألیف و ترجمه و صدها مقاله به‌جای مانده است.

ولادت

محمدعلی اسلامی ندوشن در سوم شهریور ماه سال ۱۳۰۳ خورشیدی در شهرستان ندوشن از توابع استان یزد در خانواده‌ای متوسط چشم به جهان گشود. پدرش خیلی زود درگذشت و او ناگزیر شد از همان دوران کودکی روی پای خود بایستد و مسئولیت زندگی را بر عهده بگیرد.

تحصیلات

تحصیلات ابتدایی را نخست در مدرسه ناصرخسرو ندوشن و سپس در مدرسه خان یزد گذراند. پس از آن به دبستان دینیاری رفت و تا کلاس سوم متوسطه را در دبیرستان ایرانشهر یزد تحصیل کرد. برای ادامه تحصیل در سال ۱۳۲۳ به تهران عزیمت کرد و دوره متوسطه را در دبیرستان البرز به پایان رساند. سپس وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و موفق به دریافت لیسانس حقوق گردید. برای تکمیل تحصیلات به اروپا رفت و پنج سال در فرانسه و انگلستان به تحصیل پرداخت. سرانجام با دفاع از پایان‌نامه خود تحت عنوان «کشور هند و قلمرو مشترک‌المنافع» موفق به دریافت دکترای حقوق بین‌الملل از دانشگاه سوربن فرانسه شد.

فعالیت‌ها

اسلامی ندوشن پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۳۴، چند سال در سمت قاضی دادگستری خدمت کرد. پس از ترک خدمت در دادگستری، به تدریس حقوق و ادبیات در دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های عالی از جمله دانشگاه ملی، مدرسه عالی ادبیات، مدرسه عالی بازرگانی و مؤسسه علوم بانکی پرداخت. در سال ۱۳۴۸ به دعوت پروفسور فضل‌الله رضا به همکاری با دانشگاه تهران دعوت شد و به عنوان عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات مشغول به کار گردید. او در دانشکده ادبیات، دروس نقد ادبی، ادبیات تطبیقی، فردوسی و شاهنامه و شاهکارهای ادبیات جهان را تدریس می‌کرد و در دانشکده حقوق نیز تاریخ تمدن و فرهنگ ایران را آموزش می‌داد. این همکاری تا سال ۱۳۵۹ که به انتخاب خود از دانشگاه تهران بازنشسته شد، ادامه داشت. اسلامی ندوشن علاوه بر تدریس، به تألیف و ترجمه آثار متعددی پرداخت که تعداد آنها به بیش از ۷۰ کتاب و صدها مقاله در زمینه‌های ادبی، فرهنگی و اجتماعی می‌رسد. وی پایه‌گذار فصلنامه «هستی» و مؤسس فرهنگ‌سرای فردوسی بود و در معرفی فرهنگ و ادبیات ایران کوشش‌های بسیاری نمود. او برخی از آثارش را با امضای مستعار «م. دیده‌ور» منتشر می‌کرد و کتاب «ابر زمانه و ابر زلف» وی در سال ۱۳۴۲ به عنوان کتاب برگزیده سال انجمن کتاب انتخاب شد.

وفات

دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن سرانجام در پنجم اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ خورشیدی در سن ۹۷ سالگی به علت کهولت سن در شهر تورنتو، کانادا درگذشت. پیکر او پس از ۱۸ ماه، در ۲۸ آبان ۱۴۰۲ به ایران انتقال یافت و پس از مراسم تشییع در تهران و یزد، طبق وصیت خودش در دوم آذرماه ۱۴۰۲ در آرامگاه مشاهیر نیشابور، در جوار آرامگاه عطار و خیام، به خاک سپرده شد. وی در وصیت‌نامه‌اش امتیاز چاپ و تجدید چاپ کتاب‌هایش را به نهاد آرامگاه فردوسی واگذار کرده بود.

آثار

• گناه (مجموعه شعر)
• چشمه (مجموعه شعر)
• ایران را از یاد نبریم
• ابر زمانه و ابر زلف
• به دنبال سایه همای
• افسانه و افسون
• جام جهان‌بین
• زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه
• داستان داستان‌ها
• صفیر سیمرغ
• آواها و ایماها
• فرهنگ و شبه فرهنگ
• درباره آموزش
• پنجره‌های بسته
• گفتیم و نگفتیم
• نوشته‌های بی‌سرنوشت
• ذکر مناقب حقوق بشر در جهان سوم
• گفتگوها
• دیدن دگرآموز شنیدن دگرآموز
• کارنامه سفر چین
• روزها (سرگذشت در چهار جلد)
• ماجرای پایان‌ناپذیر حافظ
• سخن‌ها را بشنویم
• سرو سایه‌فکن
• ایران، لوک پیر
• نامه نامور
• آویزه سخن‌ها
• آزادی مجسمه
• مرزهای ناپیدا
• ایران و یونان در بستر باستان
• ایران چه حرفی برای گفتن دارد؟
• کارنامه چهل‌ساله
• هشدار روزگار
• ناردانه‌ها
• چهار سخنگوی وجدان ایران
• ایران و جهان از نگاه شاهنامه
• باران نه رگبار
• تأمل در حافظ
• بازتاب‌ها
• یگانگی در چندگانگی
• از رودکی تا بهار
• کلمه‌ها
• بهار در پاییز
• راه و بی‌راه
• دیروز، امروز، فردا
• گفتن نتوانیم نگفتن نتوانیم
• دیباچه‌ها
• شهرزاد قصه‌گو
• برگریزان
• سرو سخنگو
• یاد یاران

ترجمه‌ها

• بهترین اشعار هنری لانگ‌فلو
• شور زندگی (زندگی ونسان ون گوگ)
• ملال پاریس و برگزیده‌ای از گل‌های بدی
• عمر خیام
• آنتونیوس و کلئوپاترا
• پیروزی آینده دموکراسی

منابع مقاله

1. مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
2. خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)
3. پایگاه تاریخ ایرانی
4. خبرگزاری تسنیم

وابسته‌ها

چهار سخنگوی وجدان ایران فردوسی مولوی سعدی حافظ

فرهنگ و شبه فرهنگ

باز‌تاب‌ها

مرزهای ناپیدا

هشدار روزگار و چند مقاله دیگر

صفیر سیمرغ

جام جهان‌بین (مجموعه مقاله‌های ادبی)

[[ايران و يونان در بستر باستان: ای‍ران‌، ل‍وک‌ پ‍ی‍ر، ای‍ران‍ی‍ان‌ از آی‍س‍خ‍ی‍ل‍وس‌، ای‍ران‌ و ی‍ون‍ان‌ ب‍ه‌ گ‍واه‍ی‌ ش‍اه‍ن‍ام‍ه‌ و ای‍ل‍ی‍اد]]

صفیر سیمرغ (یادداشت‌های سفر)

آواها و ایماها

ماجرای پایان ناپذیر حافظ

نوشته‌های بی‌سرنوشت

گفتن نتوانیم نگفتن نتوانیم

سخن‌ها را بشنویم

کارنامه سفر چين

پیروزی آینده دموکراسی

آواها‌ و ایما‌ها‌ (مقا‌له‌‌ها‌ی ادبی‌)

پیروزی آینده دموکراسی

دیدگاه‌ها درباره آثار دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن