سفرنامه جنوب ایران

سفرنامه جنوب ایران
پدیدآوران	بابن، س. (نویسنده) ه‍وس‍ه‌، ف‍ردري‍ک‌ (نویسنده) اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علي (مترجم) غلاميه، مسعود (گردآورنده) بيگ‌باباپور، يوسف (گردآورنده)
ناشر	تهران - منشور سمیر، انجمن تاريخ‌پژوهان مراغه
مکان نشر	تهران، مراغه
سال نشر	1393
چاپ	اول
شابک	‎978-600-7509-03-6
موضوع	ايران - سير و سياحت - قرن 13ق. سفر نامه‌‎هاي فرانسوي
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	1393 7س2ب / 1325 DSR

سفرنامه جنوب ایران تألیف بابن وهوسه فرانسوی با ترجمه محمد حسن خان اعتماد السلطنه مراغی و به کوشش مسعود غلامیه و یوسف بیگ باباپور؛ سفرنامه‌ای است که مسیو بابن فرانسوی حاصل مشاهدات و نظرات خود از سفر به جنوب ایران را به دستور دیولافوا در آن ثبت کرده است. این اثر که در گنجینه خطی صارم‌الدوله نگهداری می‌شده، شرح دقیقی از مسیر مالمیر به سمت شیراز و اصفهان ارائه می‌دهد و شامل وصف آثار عتیقه‌ای همچون شاپور، نقش رستم و مشهد مرغاب می‌باشد. نویسنده با دقت فراوان به جزئیات آبادی‌های بین مسیر، امامزاده‌ها، مساجد، حمام‌ها، دروازه‌ها، کاروانسراها، سنگ‌نوشته‌ها و وضعیت اجتماعی مردم پرداخته و همچنین از رودخانه‌ها، سدها، وضعیت آب و هوا و کشاورزی منطقه گزارش‌های ارزشمندی ارائه داده است.

ساختار

این کتاب به صورت گزارش سفر و بر اساس مسیر حرکت نویسنده سامان یافته است.

گزارش کتاب

کتاب «سفرنامه جنوب ایران» اثر بابن وهوسه فرانسوی با ترجمه محمد حسن خان اعتماد السلطنه مراغی، سفرنامه‌ای ارزشمند از دورۀ قاجار است که به کوشش مسعود غلامیه و یوسف بیگ باباپور منتشر شده است. این اثر حاصل مشاهدات مسیو بابن فرانسوی است که به دستور دیولافوا مأموریت یافته بود تا از مسیر مالمیر به سمت شیراز و اصفهان سفر کند و آثار عتیقه‌ای همچون شاپور، نقش رستم و مشهد مرغاب را بررسی نماید.

نویسنده در این سفرنامه با دقت و ظرافت فراوان، به ثبت جزئیات آبادی‌های بین مسیر پرداخته است. وی در معرفی امامزاده‌ها، مساجد، حمام‌ها، دروازه‌ها، کاروانسراها و سنگ‌نوشته‌ها اهتمام ویژه‌ای داشته و علاوه بر توصیف این آثار، به سازندگان و تعمیرکنندگان آنها نیز اشاره کرده است.

از ویژگی‌های برجسته این سفرنامه، توجه نویسنده به وضعیت اجتماعی و معیشتی مردم است. بابن به طرز تملک، زندگی شبانی و چادرنشینی، فقر مردم و تعدیات حکام پرداخته و در هر منطقه وضعیت آبادی و امنیت آن را به دقت توصیف کرده است. یادداشت‌های وی دربارۀ آب و هوای ایران، شدت گرما، کمبود آب و چگونگی یافتن آب و ارتباط آن با کشاورزی، از بخش‌های جالب توجه این اثر است.

نویسنده در توصیف رودخانه‌ها و انشعابات آنها نیز دقت فراوانی به خرج داده است. وی دربارۀ رود کارون و ضرورت احداث بندهای جدید می‌نویسد: «در بعضی سال‌های هم‌آبی که آب کارون پایین می‌افتد و از مجرای نهر داریان نمی‌گذشت، نهر و مزارع میان دو آب بی‌آب می‌شد. سدی لازم بود که در جلوی یکی از شعبات کارون بسته شود که در تمام فصول در اوقات کم‌آبی و پرآبی از این نهر داریان آب ساری و جاری داشته باشد».

اقامت سه ماهۀ بابن در دزفول موجب آشنایی نزدیک او با اهالی این شهر شده و وی همچون یک ایرانی در کنار مردم زندگی می‌کرده است. او در این مدت باورها، عقاید و خرافات موجود در اذهان عموم را ثبت کرده و از گفتگوهای خود با مردم دربارۀ شریعت و نجوم گزارش می‌دهد: «در اوقات فراغت هر روز منزل آنها رفته، چای خورده، غلیان می‌کشیدیم و از شریعت و نجوم گفتگو می‌نمودیم. این دو رشته در ایران خیلی طرف ملاحظه است».

ترجمه این سفرنامه توسط محمد حسن خان اعتماد السلطنه، فرزند چهارم حاج علی‌خان مقدم مراغه‌ای حاجب الدوله و از شاگردان دورۀ اول مدرسۀ دارالفنون انجام شده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات