ادبیات در جهان اسلام

ادبیات در جهان اسلام
پدیدآوران	پلا، شارل (نویسنده)
ناشر	بصیرت
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۳
چاپ	اول
شابک	‎978-600-5492-66-8
موضوع	ادبیات اسلامی - تاریخ و نقد، ادبیات عربی - تاریخ و نقد، ادبیات فارسی - تاریخ و نقد
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP ۲۳۲/۸۳/پ۸الف۴ ۱۳۹۳

ادبیات در جهان اسلام تألیف شارل پلا، خاورشناس و استاد زبان و ادبیات عربی؛ این کتاب به بررسی سیر تحول و دگردیسی ادبیات در جهان اسلام می‌پردازد و با استفاده از تصاویر جذاب و ابیاتی از شاعران برجسته، تاریخ خواندنی از ادبیات اسلامی در زبان‌های عربی، فارسی و ترکی از دوره پیش از اسلام تا عصر معاصر ارائه می‌دهد.

ساختار

این کتاب در ده فصل اصلی و یک مقدمه تنظیم شده است.

گزارش کتاب

کتاب «ادبیات در جهان اسلام» نوشته شارل پلا، خاورشناس برجسته فرانسوی و ویراستار دایرة‌المعارف اسلام، پژوهشی جامع در مورد سیر تحول ادبیات در جهان اسلام است. این کتاب که بخشی از مجموعه بزرگ‌تر «جهان اسلام» ویراسته برنارد لوئیس محسوب می‌شود، به بررسی جریان‌های مهم ادبی در زبان‌های عربی، فارسی و ترکی می‌پردازد.

نویسنده در مقدمه کتاب به این نکته اشاره می‌کند که مفهوم ادبیات تا دوره اخیر در زبان عربی یا سایر زبان‌های اسلامی با واژه‌ای واحد بیان نشده بود و تنوع واژگان مورد استفاده برای انتقال این مفهوم، نشان‌دهنده گسستگی مفهومی آن در این زبان‌ها بوده است. اعراب در وهله اول سه گروه استثنایی را شناسایی کردند: شاعر که واژگان را مانند جواهرات کمیاب جمع‌آوری و سرهم می‌کرد (نظم)، خطیب که واژگان را به دقت انتخاب می‌کرد اما بدون رعایت وزن ارائه می‌داد (نثر)، و کاهن که مقفی و به زبانی مبهم سخن می‌گفت.

در فصل «فراتر از ادبیات: قرآن»، نویسنده به تأثیر عمیق قرآن بر ادبیات اسلامی می‌پردازد و اشاره می‌کند که یکی از ویژگی‌های خاص ادبیات منثور اسلامی اولیه، تقلید مکرر از قرآن بود. قرآن نه تنها اصول اخلاقی متعددی را دربر می‌گرفت که نویسندگان پس از ابن مقفع آنها را در رسالات اخلاقی خود گنجاندند، بلکه نقل قول‌هایی از آن در آثاری با ملاحظات اخلاقی و دینی اندک نیز بارها دیده شده است.

فصل «شعر صحرا» به بررسی شعر کهن عربی می‌پردازد که اساساً بدوی یا بادیه‌ای بود. نویسنده اشاره می‌کند که پس از ظهور اسلام و فتوحات بعدی، عادات کهن ادامه یافت و مشهورترین شاعران در قرن اول هجری هنوز اعراب بادیه‌نشین بودند. شاعرانی چون اخطل مسیحی (وفات ۹۲ ه.ق)، فرزدق (وفات ۱۱۰ ه.ق) و جریر (وفات ۱۱۰ ه.ق) از برجسته‌ترین چهره‌های این دوره محسوب می‌شوند.

در فصل‌های دیگر کتاب به موضوعاتی چون «شعر شراب و عشق»، «عرف و آفرینش»، «چالشی از ایران»، «ادبیات مردمی»، «زبان نوشتاری و گفتاری»، «فارسی نو»، «نثر مسجع عربی» و «پایان شکوه» پرداخته شده است. نویسنده در سراسر کتاب به بررسی واژه‌های قرآنی در شعر شاعران اسلامی و چگونگی گردآوری این واژه‌ها نیز توجه ویژه‌ای داشته است.

این کتاب با نگاهی تاریخی و تحلیلی و بهره‌گیری از تصاویر مستند و جذاب، منبعی ارزشمند برای پژوهشگران ادبیات اسلامی، تاریخ ادبیات و علاقه‌مندان به مطالعات بینافرهنگی محسوب می‌شود.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات