زوزنی، محمد بن حسن: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ابوسهل زوزنی''' (متوفی ح ۴۴۶ق)،ابوسهل زوزنی با نام کامل محمد بن حسین (یا حسن) زوزنی، ملقب به شیخ العمید، از دبیران و دیوانسالاران برجسته عصر غزنوی بود. وی ابتدا به عنوان معلم فرزندان احمد میمندی، وزیر سلطان محمود غزنوی، به دربار راه یافت و سپس به عنوان سرپرست ولیعهد، مسعود، در هرات منصوب شد. ابوسهل به دلیل نزدیکی به مسعود، مورد حسادت درباریان قرار گرفت و به بددینی متهم شد که منجر به زندانی شدنش در غزنین گردید. پس از مرگ سلطان محمود، ابوسهل از زندان گریخت و در دامغان به مسعود پیوست و در به قدرت رساندن او نقش کلیدی ایفا کرد. در دوره سلطنت مسعود، ابوسهل به مقاماتی همچون ریاست دیوان رسائل دست یافت و نفوذ بسیاری پیدا کرد. او به داشتن طبعی شرور و توطئه‌گر شهرت داشت و در برکناری و اعدام رقبایی چون حسنک وزیر نقش مستقیم داشت. ابوسهل در ادبیات عرب و فارسی مهارت داشت و با ادیبان بزرگی مانند ثعالبی مکاتبه می‌کرد. از اشعار او، نمونه‌هایی در مضامین ذم دنیا و خمریات به جا مانده است.

محمد بن حسین (یا حسن) زوزنی، مشهور به ابوسهل زوزنی و ملقب به شیخ العمید،<ref> ر.ک: رضایی، جمال، ص220-221</ref> در خانواده‌ای اهل علم در ناحیه زوزن واقع در خراسان بزرگ (در محدوده امروزی ایران/افغانستان) به دنیا آمد. پدرش، حسین (یا حسن)، از عالمان دینی مشهور زمان خود بود، چنانکه بیهقی با ذکر صفت "امام‌زاده" برای ابوسهل، به این جایگاه خانوادگی اشاره کرده است.<ref> ر.ک: خطیبی، ابوالفضل، ج5، ص572</ref> تاریخ دقیق تولد او در منابع ثبت نشده است. اما این اندازه پیداست که وی بایستی در سالهای آخر ربع سوم و یا در اواسط نیمۀ دوم قرن چهارم هجری قمری به دنیا آمده باشد.<ref> ر.ک: رضایی، جمال، ص221</ref>  

ابوسهل زوزنی به سنت دبیران آن عصر، دانش‌های ادبی را به خوبی فراگرفت. او در زبان و ادبیات عرب تبحر ویژه‌ای یافت تا جایی که به این زبان شعر می‌سرود. وی همچنین در ادبیات فارسی، لغت و شعر نیز چیره‌دست بود و بیهقی او را در این زمینه‌ها "یگانه روزگار" خوانده است.<ref> ر.ک: رضایی، جمال، ص 222</ref> از جمله اساتید یا مشوقین او در ابتدای راه، می‌توان به احمد میمندی، وزیر بااقتدار سلطان محمود غزنوی اشاره کرد که ابوسهل تربیت فرزندان او را بر عهده داشت و این موقعیت، نقطه آغاز ورود او به دستگاه دیوانی بود.<ref> ر.ک: خطیبی، ابوالفضل، ج5، ص572</ref>

از ابوسهل زوزنی، آثار مکتوب مدونی به جا نمانده است. شهرت ادبی او بیشتر به دلیل اشعاری است که به زبان عربی می‌سروده است. نمونه‌هایی از اشعار او که در مضامین "ذم دنیا" و "خمریات" سروده شده، توسط مورخان و ادبایی مانند بیهقی، ثعالبی و باخرزی نقل شده است. ثعالبی همچنین از نوشته‌های منثور وی یاد کرده است، اما نمونه‌ای از آنها بر جای نمانده است.<ref> ر.ک: خطیبی، ابوالفضل، ج5، ص574</ref>