تأملاتی در منطق ابن سینا و سهروردی

تأملاتی در منطق ابن سینا و سهروردی
پدیدآوران	موحد، ضیاء (نویسنده)
ناشر	هرمس با همکاری مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
مکان نشر	تهران
سال نشر	1392
چاپ	اول
شابک	‎978-964-363-963-1
موضوع	ابن سینا، حسین بن عبدالله، ۳۷۰-۴۲۸ق -- دیدگاه درباره منطق -- سهروردی، یحیی بن حبش، ۵۴۹-۵۸۷ق -- دیدگاه درباره منطق -- منطق -- متون قدیمی تا قرن ۱۴ -- فلسفه اسلامی -- متون قدیمی تا قرن ۱۴
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	8م8م / 573 BBR

تأملاتی در منطق ابن سینا و سهروردی تألیف ضیاء موحد (متولد ۱۳۲۱ش)؛ کتابی است که به بررسی و تحلیل دیدگاه‌های منطقی دو فیلسوف بزرگ ایرانی، ابن سینا و سهروردی می‌پردازد. این اثر حاصل سال‌ها پژوهش نویسنده در میراث منطقی اندیشمندان سنتی ایران است و با نگاهی نو به کشف‌ها و بینش‌های منطقی این دو فیلسوف می‌پردازد.

ساختار این کتاب شامل مقدمه و شش مقاله مستقل است که هر یک به جنبه‌ای خاص از منطق ابن سینا و سهروردی اختصاص دارد.

گزارش کتاب کتاب با مقدمه‌ای از نویسنده آغاز می‌شود که در آن به چگونگی شکل‌گیری این پژوهش‌ها اشاره شده است. ضیاء موحد از سال ۱۳۶۱ که به تدریس منطق جدید پرداخت، به مرور متوجه شد که منطق‌دانان سنتی ایرانی اگرچه در چارچوب منطق ارسطویی می‌اندیشیدند، به نکات و بینش‌های مهمی دست یافته بودند که اهمیت آنها با ابزارهای منطق جدید بهتر قابل درک است.

مقاله اول به نظریه قیاس‌های شرطی ابن سینا می‌پردازد. این مقاله نشان می‌دهد که چگونه ابن سینا با درک اهمیت قیاس‌های شرطی در ریاضیات و علوم، روشی برای تحلیل این قیاس‌ها ابداع کرد که در واقع بخشی از منطق جمله‌ها در منطق جدید را تشکیل می‌دهد. ابن سینا با اندازه‌گیری ترکیب‌های شرطی، تعبیری موضوع-محمولی از آنها به دست داد تا بتواند احکام قیاس‌های حملی را به آنها تعمیم دهد.

مقاله دوم به چند کشف مهم منطقی ابن سینا اختصاص دارد که از نیمه دوم قرن بیستم تاکنون موضوع پژوهش‌های بسیاری بوده‌اند. این کشف‌ها نشان‌دهنده عمق نگاه منطقی ابن سینا و پیشگامی او در برخی مباحث منطق جدید است.

مقاله سوم به تمایز وجوه سور و حمل در منطق سنتی اسلامی می‌پردازد. ابن سینا نخستین منطق‌دانی بود که با تأمل در زبان عربی به تمایز بین وجه حمل (نسبت به شیء) و وجه سور (نسبت به گفتار) دست یافت. این تمایز از اهمیت ویژه‌ای در منطق موجهات برخوردار است.

مقاله چهارم به آرای سهروردی در قیاس اختصاص دارد و مقاله پنجم به قیاس‌های موجه سهروردی می‌پردازد. منطق سهروردی در بنیاد وجهی است و به نظر او اگر محمولی برای موضوعی ضروری یا ممکن یا ممتنع باشد، ضرورتاً ضروری یا ممکن یا ممتنع است. این ویژگی، درستی استنتاج‌های او را به نحو صوری تضمین می‌کند.

مقاله ششم به دلالت‌شناسی اسم‌های خاص و داستانی در آرای ابن سینا، کریپکی و اومبرتو اکو می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه برخی از مباحث مطرح در فلسفه تحلیلی معاصر، ریشه در اندیشه‌های فیلسوفان اسلامی دارد.

این کتاب با ارائه تحلیلی دقیق و مستند از دیدگاه‌های منطقی ابن سینا و سهروردی، گامی مهم در نشان دادن اهمیت میراث منطقی فیلسوفان ایرانی و ارتباط آن با منطق جدید برداشته است.

پانويس

منابع مقاله پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات

وابسته‌ها