۱۴۷٬۰۰۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'مرادی، حسن بن قاسم' به 'ابن أم قاسم، حسن بن قاسم'
(صفحهای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> بندانگشتی|شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد {|...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مرادی، حسن بن قاسم' به 'ابن أم قاسم، حسن بن قاسم') |
||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR33386J1.jpg | |||
| عنوان =شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد | |||
| عنوانهای دیگر =تسهيل القوائد. شرح | |||
| پدیدآوران = | |||
[[ابن أم قاسم، حسن بن قاسم]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[علي، ناصر حسين]] (محقق) | [[علي، ناصر حسين]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =PJ 6151 /الف2 ت50284 | ||
| موضوع = | |||
ابن مالک، محمد بن عبدالله، 600؟ - 672ق. تسهيل الفوائد - نقد و تفسير | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
زبان | زبان عربی - نحو | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | دار سعدالدين | ||
| مکان نشر =سوريه - دمشق | |||
| سال نشر = |مجلد1: 2008م , 1428ق , | |||
|مکان نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE33386AUTOMATIONCODE | |||
| | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =33386 | |||
| کتابخوان همراه نور =33386 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| | | پس از = | ||
| | | پیش از = | ||
}} | |||
'''شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد'''، تألیف حسن بن قاسم مرادی (متوفی 749ق) از جمله شروح ارزشمند بر تسهيل الفوائد اثر ابن مالک طائى (ح 600-672ق)، نحوی، لغوی، ادیب و ناظم اوایل عصر ممالیک در مصر است<ref>ر.ک: فاتحینژاد، عنایتالله، ج4، ص567</ref>. | '''شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد'''، تألیف [[ابن أم قاسم، حسن بن قاسم|حسن بن قاسم مرادی]] (متوفی 749ق) از جمله شروح ارزشمند بر تسهيل الفوائد اثر [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک طائى]] (ح 600-672ق)، نحوی، لغوی، ادیب و ناظم اوایل عصر ممالیک در مصر است<ref>ر.ک: فاتحینژاد، عنایتالله، ج4، ص567</ref>. | ||
این کتاب در دو مجلد، با تحقیق ناصر حسین علی منتشر شده است. | این کتاب در دو مجلد، با تحقیق ناصر حسین علی منتشر شده است. | ||
ابن | [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]]، «تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد» را که خلاصهای از اثر مفقود دیگرش، الفوائد مىباشد، در 80 باب نوشته است. نخستین باب آن، «الكلام و ما يتعلق به«و آخرین باب آن، «باب الهجاء» است و احتمالاً چنانکه از شرح ناتمام آن برمىآید، آخرین تألیف وی بوده، اما مرگ به او امان نداده است تا آن را تمام کند و پسرش ابن ناظم آن را کامل کرده است<ref>ر.ک: همان، ص569</ref>. | ||
تنها فرق مهم این اثر با الفیه این است که این به نظم و آن به نثر است. همچنین در مقایسهای گذرا بین الفیه و تسهيل الفوائد مشاهده مىشود که همه آنچه در الفیه آمده، بىکموکاست در تسهيل الفوائد نیز آمده است؛ جز اینکه ترتیب چند فصل پایانى در تسهیل به هم خورده و مطالب جابهجا شده و برخى از موارد نیز تغییراتى جزئى کرده است؛ بنابراین مىتوان گفت که چهار کتاب الکافیه، الوافیه، الفیه و تسهيل الفوائد از نظر محتوا یک اثر بیش نیست<ref>ر.ک: همان، ص568</ref>. | تنها فرق مهم این اثر با الفیه این است که این به نظم و آن به نثر است. همچنین در مقایسهای گذرا بین الفیه و تسهيل الفوائد مشاهده مىشود که همه آنچه در الفیه آمده، بىکموکاست در تسهيل الفوائد نیز آمده است؛ جز اینکه ترتیب چند فصل پایانى در تسهیل به هم خورده و مطالب جابهجا شده و برخى از موارد نیز تغییراتى جزئى کرده است؛ بنابراین مىتوان گفت که چهار کتاب الکافیه، الوافیه، الفیه و تسهيل الفوائد از نظر محتوا یک اثر بیش نیست<ref>ر.ک: همان، ص568</ref>. | ||
| خط ۵۲: | خط ۴۰: | ||
حال بر ما روشن نیست که این پیچوتابها، شرحها و مختصرها از برای چه بوده و مؤلف با چه توجیهى کتاب مختصری را شرح مىکرده و دوباره آن را مختصر و بالعکس شرحى را مختصر و دوباره آن را شرح مىکرده است<ref>همان</ref>. | حال بر ما روشن نیست که این پیچوتابها، شرحها و مختصرها از برای چه بوده و مؤلف با چه توجیهى کتاب مختصری را شرح مىکرده و دوباره آن را مختصر و بالعکس شرحى را مختصر و دوباره آن را شرح مىکرده است<ref>همان</ref>. | ||
بر تسهيل الفوائد شرحهای بسیار نوشتهاند. از معروفترین شارحان آن اثیرالدین ابوحیان غرناطى است که شرح ابن مالک و تکمله فرزندش ابن ناظم را با نام «التخييل الملخص من شرح التسهيل» خلاصه کرده و شرح مستقلى نیز با نام «منهج السالك» یا «التذييل و التكميل في شرح التسهيل»، بر آن نوشته و در آن ابن مالک را سخت مورد انتقاد قرار داده است. علاوه بر او، بدرالدین حسن بن قاسم، شهابالدین احمد بن یوسف و عبدالرحمان بن عقیل نیز شرحهایى بر آن نوشتهاند<ref>ر.ک: همان، ص569</ref>. | بر تسهيل الفوائد شرحهای بسیار نوشتهاند. از معروفترین شارحان آن اثیرالدین ابوحیان غرناطى است که شرح ابن مالک و تکمله فرزندش ابن ناظم را با نام «التخييل الملخص من شرح التسهيل» خلاصه کرده و شرح مستقلى نیز با نام «منهج السالك» یا «التذييل و التكميل في شرح التسهيل»، بر آن نوشته و در آن [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] را سخت مورد انتقاد قرار داده است. علاوه بر او، بدرالدین حسن بن قاسم، شهابالدین احمد بن یوسف و عبدالرحمان بن عقیل نیز شرحهایى بر آن نوشتهاند<ref>ر.ک: همان، ص569</ref>. | ||
بخش اعظمی از جلد اول کتاب، به مقاله تحقیقی ناصر حسین علی اختصاص دارد. این مقاله مشتمل بر دو قسمت است: در قسمت اول که خود از شش فصل تشکیل شده، بهترتیب این مباحث بررسی شده است: | بخش اعظمی از جلد اول کتاب، به مقاله تحقیقی ناصر حسین علی اختصاص دارد. این مقاله مشتمل بر دو قسمت است: در قسمت اول که خود از شش فصل تشکیل شده، بهترتیب این مباحث بررسی شده است: | ||
# زندگی و آثار | # زندگی و آثار [[ابن أم قاسم، حسن بن قاسم|مرادی]]؛ | ||
# شیوه تحقیقی وی؛ | # شیوه تحقیقی وی؛ | ||
# آراء لغوی و صرفی | # آراء لغوی و صرفی [[ابن أم قاسم، حسن بن قاسم|مرادی]]؛ | ||
# شاهد مثالها؛ | # شاهد مثالها؛ | ||
# مرادی و مذاهب صرفی؛ | # [[ابن أم قاسم، حسن بن قاسم|مرادی]] و مذاهب صرفی؛ | ||
# جایگاه شرح مرادی بین شروح تسهیل و اثر آن بر مطالعات صرفی پس از خود<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9-205</ref>. | # جایگاه شرح [[ابن أم قاسم، حسن بن قاسم|مرادی]] بین شروح تسهیل و اثر آن بر مطالعات صرفی پس از خود<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9-205</ref>. | ||
در قسمت دوم نیز تحقیقات و شیوه تحقیقی ناصر حسین علی در چند بخش بیان شده است. | |||
بهطور خلاصه میتوان ویژگیهای این اثر را در این موارد خلاصه نمود: | |||
# در این اثر متن تسهيل الفوائد از شرح مجزا شده است که از شیوه مزجی به مراتب بهتر است. مطالب مصنف با «ص» و شارح با «ش» مشخص شده است. | # در این اثر متن تسهيل الفوائد از شرح مجزا شده است که از شیوه مزجی به مراتب بهتر است. مطالب مصنف با «ص» و شارح با «ش» مشخص شده است. | ||
# در غالب مواردی که کلمه «قيل» آمده است، منظور، استاد نویسنده ابوحیان (654-745ق) بوده است. | # در غالب مواردی که کلمه «قيل» آمده است، منظور، استاد نویسنده ابوحیان (654-745ق) بوده است. | ||
# بیشتر آراء حسن بن قاسم، موافق با سیبویه و ابن مالک و دیگر صرفیون بوده است. | # بیشتر آراء حسن بن قاسم، موافق با [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] و [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] و دیگر صرفیون بوده است. | ||
# در توضیح مطالب از قرآن کریم، احادیث شریف، امثال و اقوال فصیح عرب بهعنوان شاهد مثال استفاده شده و تنها به موضع شاهد اکتفا گردیده است. | # در توضیح مطالب از قرآن کریم، احادیث شریف، امثال و اقوال فصیح عرب بهعنوان شاهد مثال استفاده شده و تنها به موضع شاهد اکتفا گردیده است. | ||
# حسن بن قاسم در نگارش این شرح، از شارحین دیگر تسهيل الفوائد، بهویژه خود ابن مالک و نیز استادش ابوحیان متأثر بوده است. این شرح در وجوه متعدد با شروح دیگر تسهيل الفوائد اتفاق دارد و در مواردی نیز مخالف است. | # حسن بن قاسم در نگارش این شرح، از شارحین دیگر تسهيل الفوائد، بهویژه خود ابن مالک و نیز استادش ابوحیان متأثر بوده است. این شرح در وجوه متعدد با شروح دیگر تسهيل الفوائد اتفاق دارد و در مواردی نیز مخالف است. | ||
# اگرچه این شرح خالی از خطا و اشتباه نیست، اما این موارد از اهمیت این اثر نکاسته و در بین شروح دیگر التسهيل، به جهت روانی، جامعیت و استفاده از دیگر شروح، از مهمترین شروح این اثر است<ref>ر.ک: همان، ص215-217</ref>. | # اگرچه این شرح خالی از خطا و اشتباه نیست، اما این موارد از اهمیت این اثر نکاسته و در بین شروح دیگر التسهيل، به جهت روانی، جامعیت و استفاده از دیگر شروح، از مهمترین شروح این اثر است<ref>ر.ک: همان، ص215-217</ref>. | ||
فهارس آیات قرآن کریم، احادیث، امثال، اشعار، اعلام، لغات عرب و نیز فهرست مصادر و مراجع بهتفکیک چاپشده و خطی، | فهارس آیات قرآن کریم، احادیث، امثال، اشعار، اعلام، لغات عرب و نیز فهرست مصادر و مراجع بهتفکیک چاپشده و خطی، پایاننامهها و مجلات در انتهای کتاب آمده است. پس از آن نیز فهرست دو بخش تحقیقی و متن اثر نیز بهتفکیک آمده است. | ||
در پاورقیهای مفصل کتاب، معانی الفاظ، آدرس مطالب و اشعار و توضیحات ارزشمند دیگری ارائه شده است. | در پاورقیهای مفصل کتاب، معانی الفاظ، آدرس مطالب و اشعار و توضیحات ارزشمند دیگری ارائه شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
| خط ۸۳: | خط ۷۲: | ||
== وابستهها == | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | |||
[[البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك]] | |||
[[ | |||
[[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب]] | |||
[[ | |||
[[تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب]] | |||
[[ | |||
[[النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة]] | |||
[[النحو الكافي]] | |||
[[خودآموز هداية في النحو]] | |||
[[معجم القواعد العربية في النحو و التصريف]] | |||
[[المعجم المفصل في النحو العربي]] | |||
[[مبادئ العربية في الصرف و النحو]] | |||
[[النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب]] | |||
[[الجمل في النحو]] | |||
[[أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق]] | |||
[[الاقتراح في علم أصول النحو]] | |||
[[الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين]] | |||
[[همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو]] | |||
[[شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو]] | |||
[[أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك]] | |||
[[النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)]] | |||
[[كشف المشكل في النحو]] | |||
[[اللمع في العربية]] | |||
[[أسرار العربية]] | |||
[[شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري]] | |||
[[التطبيق النحوي]] | |||
[[شرح جمل الزجاجي]] | |||
[[شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو]] | |||
[[شرح اللمع في النحو]] | |||
[[شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية]] | |||
[[الأشباه و النظائر في النحو]] | |||
[[مرجع الطلاب في قواعد النحو]] | |||
[[الخصائص]] | |||
[[النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية]] | |||
[[المنهاج في القواعد و الإعراب]] | |||
[[المدارس النحوية]] | |||
[[شرح كتاب سيبويه]] | |||
[[المفصل في صنعة الإعراب]] | |||
[[الكواكب الدرية]] | |||
[[بداءة النحو (صفایی)]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده: | [[رده: زبان و ادبیات عربی]] | ||