مشيخة أبي‌طاهر بن أبي‌الصقر

مشيخة أبي طاهر ابن أبي الصقر
پدیدآوران	لخمي أنباري، محمد بن أحمد (نويسنده) دقاق، محمد بن عبدالواحد (نویسنده) عونی، شریف حاتم (مقدمه‌نويس) عونی، شریف حاتم (مصحح)
عنوان‌های دیگر	معجم مشایخ و مجلس إملاء
ناشر	شرکة الریاض للنشر و التوزیع
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1418ق - 1997م
چاپ	1
موضوع	حدیث - علم الرجال - محدثان اهل سنت - احادیث اهل سنت
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP ۱۱۵/۱/ل۳/م۵
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مشيخة أبي‌طاهر بن أبي‌الصقر، اثر محمد بن احمد بن محمد بن اسماعیل لخمی انباری (396-476ق)، کتابی است مشتمل بر ذکر برخی از مشایخ نویسنده و نقل روایاتی از آنها. این کتاب، همراه با «معجم مشايخ» و «مجلس إملاء» ابوعبدالله محمد بن عبدالواحد محمد دقاق (حدود 430-516ق)، با تحقیق و تعلیقات شریف حاتم بن عارف عونی، منتشر شده است.

بسیاری از شرح‌حال‌نویسان و علما، از این مشیخه نام برده و آن را جزو آثار ابوصقر دانسته‌اند؛ از جمله ذهبی در «سير أعلام النبلاء»، ابن حجر در «المجمع المؤسس»، رودانی در «صلة الخلف» و کتانی در «فهرست الفهارس و الأثبات». بزرگان و علمای زیادی نیز به این مشیخه اعتماد کرده و از روایات آن استفاده کرده‌اند که این امر، نشان از اهمیت و اعتبار آن دارد.

برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب را می‌توان در امور زیر، مورد بحث و بررسی قرار داد:

1. این مشیخه، شامل سی‌وهفت تن از مشایخ ابن صقر می‌باشد که البته، تمام شیوخ وی را در بر نداشته و فقط برخی از ایشان را نمایندگی می‌کند.
2. نکته قابل توجه اینکه در ذکر اسامی این شیوخ، ترتیب خاصی رعایت نشده است، نه از لحاظ ترتیب در حروف الفبا و نه ترتیبی دیگر.
3. نام برخی از شیوخ، به دلیل اخراج احادیث متعدد از ایشان، تکرار شده است؛ مانند اسماعیل بن عبدالرحمن بن عمر مصری بن نحاس که نه روایت از او نقل شده است.
4. روایات مربوط به هریک از مشایخ، در موضع واحدی از کتاب ذکر نشده، بلکه، روایات مربوط به یک شخص، در کتاب به‌صورت پراکنده آمده است.
5. در اکثر موارد، نام شیوخ، به‌صورت کامل و همراه با ذکر نسب و کنیه ایشان، آمده است. در برخی موارد، مکان سماع حدیث نیز ذکر شده است.
6. در این مشیخه، اموری که مفید جرح و تعدیل درباره شیوخ باشد، ذکر نشده است، مگر درباره چهارتن.

علی‌رغم ویژگی‌های مذکور برای این کتاب، مؤلف آن به دلیل آوردن برخی از احادیث موضوعه و بسیار ضعیف، مورد ایراد و اشکال واقع شده است.

«معجم مشايخ» ابوعبدالله محمد بن عبدالواحد محمد دقاق، همان طور که از نام آن پیداست، کتابی است که در آن، نام شیوخ ابوعبدالله دقاق، بر اساس حروف الفبا، تنظیم شده است. شیوه ارائه مطالب، بدین صورت است که در هر حرف، به معرفی یک شیخ اکتفا گردیده و از هر شیخ نیز تنها به ذکر یک حدیث، بسنده شده است. در این معجم، خبری از شرح حال و ترجمه شیوخ و یا جرح و تعدیل آنها نیست. همه آنچه دقاق در این معجم آورده، عبارت است از: نام شیخ و نسب، نسبت و کنیه و اسناد حدیث به او. نکته قابل توجه پیرامون این معجم آن است که این حجم از معرفی شیوخ دقاق در این کتاب در مقابل شیوخی که در شرح حال او از آنها نام برده شده، در واقع همانند اشاره به قطره‌ای است در مقابل دریای شیوخ و اساتید فراوان او.

«مجلس إملاء» دقاق، شامل نه سند است که شش عدد از آنها، احدیث مرفوعه بوده و دو روایت، از کلام ائمه سلف می‌باشد و مابقی، ابیات زیبایی است در وصف مؤمنانی که روز قیامت، خداوند را ملاقات خواهند نمود. نکته قابل ذکر پیرامون روایات این کتاب، آن است که معمولا، همراه هر روایت، به معرفی برخی از روات آن نیز پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.