ابن حمزه، عبدالله بن حمزه: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' ' به '') |
||
| (۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات زندگینامه | {{جعبه اطلاعات زندگینامه | ||
| عنوان = ابن | | عنوان = ابن حمزه، عبدالله بن حمزه | ||
| تصویر = NUR00000.jpg | | تصویر = NUR00000.jpg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام کامل = ابن | | نام کامل = ابن حَمْزه، نصیرالدین ابوطالب عبدالله بن حمزه بن عبدالله بن حمزه بن حسن بن على طوسى مشهدی شارحى | ||
| نامهای دیگر = | | نامهای دیگر = | ||
| لقب = | | لقب = | ||
| تخلص = | | تخلص = | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| نام پدر = | | نام پدر = حمزه بن عبدالله | ||
| ولادت = | | ولادت = | ||
| محل تولد = | | محل تولد = | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
| اساتید = | | اساتید = | ||
| مشایخ | | مشایخ= عفیفالدین محمد بن حسین شوهانى، ابوالفتوح حسین بن على رازی، سید فضلالله بن على راوندی | ||
| معاصرین = | | معاصرین = | ||
| شاگردان = خواجه نصیرالدین طوسى، قطبالدین كیذری، مهذبالدین حسین بن رده | | شاگردان = خواجه نصیرالدین طوسى، قطبالدین كیذری، مهذبالدین حسین بن رده | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
| علایق پژوهشی = | | علایق پژوهشی = | ||
| سبک نوشتاری = | | سبک نوشتاری = | ||
| آثار = الوافي بكلام المثبت و النافي، إیجازالمطالب من إبرازالمذاهب، الهادي إلى | | آثار = الوافي بكلام المثبت و النافي، إیجازالمطالب من إبرازالمذاهب، الهادي إلى النجاه من جمیع المهلكات | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| کد مؤلف = AUTHORCODE.....AUTHORCODE | | کد مؤلف = AUTHORCODE.....AUTHORCODE | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|ابن | {{کاربردهای دیگر|ابن حمزه (ابهامزدایی)}} | ||
'''ابن | '''ابن حَمْزه، نصیرالدین ابوطالب عبدالله بن حمزة بن عبدالله بن حمزة بن حسن بن على طوسى مشهدی شارحى'''، عالمِ امامى سده 6ق/12م. | ||
گفته شده كه ابن | گفته شده كه ابن حمزه با [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] رابطه نسبى داشته و نیز دایى پدر [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیرالدین طوسى]] بوده است. از تاریخ ولادت و وفات او گزارشى نرسیده است، اما مىدانیم كه وی بخشى از حكومت سلطان سنجر سلجوقى (حك 511 - 552ق/1117-1157م) را درك كرده است. | ||
==سفرها== | ==سفرها== | ||
آخرین اطلاع در مورد حیات وی، حضور او در اصفهان پس از وفات منتجبالدین ابوالفتوح عجلى (د 600ق/ 1204م) است. چنانكه از شواهد مختلف برمىآید، مسكن وی در مشهد بوده، ولى مسافرتهایى به نقاط مختلف ایران و غیر آن داشته است، از آن جمله از حضور او در كاشان در 560ق و سبزوار در 573ق اطلاع داریم. | آخرین اطلاع در مورد حیات وی، حضور او در اصفهان پس از وفات [[ابوالفتوح اصفهانی، اسعد بن محمود|منتجبالدین ابوالفتوح عجلى]] (د 600ق/ 1204م) است. چنانكه از شواهد مختلف برمىآید، مسكن وی در مشهد بوده، ولى مسافرتهایى به نقاط مختلف ایران و غیر آن داشته است، از آن جمله از حضور او در كاشان در 560ق و سبزوار در 573ق اطلاع داریم. | ||
ابن | |||
ابن حمزه در حدود 600ق سفری به ری داشته، سپس عازم مكه گردیده، و پس از انجام مناسك حج به اصفهان وارد شده است. | |||
==مشایخ== | ==مشایخ== | ||
از مشایخ او عفیفالدین محمد بن حسین شوهانى در مشهد، ابوالفتوح حسین بن على رازی در ری، سید فضلالله بن على راوندی و عمادالدین محمد بن ابىالقاسم طبری را مىشناسیم. استفادات ابن | از مشایخ او عفیفالدین محمد بن حسین شوهانى در مشهد، ابوالفتوح حسین بن على رازی در ری، [[سید فضلالله بن على راوندی]] و [[عمادالدین طبری آملی، محمد بن علی|عمادالدین محمد بن ابىالقاسم طبری]] را مىشناسیم. استفادات ابن حمزه از [[إعلام الوری بأعلام الهدی (تحقیق حسن خرسان)|اعلامالورای]] [[طبرسی، فضل بن حسن|ابوعلى فضل بن حسن طبرسى]] (به عنوان نمونه مقایسه شود بین ابن حمزه و طبرسى) و قرب فاصله بین آن دو این احتمال را كه ابن حمزه از او علم آموخته، تقویت مىكند. | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
از شاگردان و راویان او مىتوان خواجه نصیرالدین | از شاگردان و راویان او مىتوان [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیرالدین طوسى]]، [[بیهقی نیشابوری کیدری، محمد بن حسین|قطبالدین كیذری]]، [[مهذبالدین حسین بن رده]] و [[ابوالحسن على بن یحیى خیاط]] را نام برد. | ||
==اجازات== | ==اجازات== | ||
از اجازات ابن | از اجازات ابن حمزه مىتوان به اجازه او به سید منتهى بن محمد كیسكى در 578ق و اجازه او به كیذری در 596ق اشاره كرد. | ||
==جایگاه علمی، روایی== | ==جایگاه علمی، روایی== | ||
گرچه ابن | گرچه ابن حمزه در برخى منابع چون حدائق كیذری، و در اجازات مختلف به عنوان «راوی» مطرح شده و كتاب الثاقب او نیز جنبه روایى دارد، ولى نباید از نظر دور داشت كه [[منتجبالدین، علی بن عبیدالله|منتجبالدین]] و [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|صاحب معالم]] او را فقیه خواندهاند، و [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاووس]] از كتاب قضاءالصلاه او در فقه سخن گفته است. | ||
از نظر رجالى منتجبالدین ابن | |||
از نظر رجالى منتجبالدین ابن حمزه را توثیق كرده و كیذری و [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] او را بسیار ستودهاند. اگر «نصیرالدین حمزه» را در عبارت اولیاءالله آملى همان نصیرالدین ابن حمزه بدانیم كه دور از واقعیت نیست، باید گفت او در فتح طوس و نیشابور به دست غیاثالدین و [[شهابالدین غوری]] (597ق)، در مشهد بوده است. بر اساس این گزارش چون سلطان غوری در مشهد از [[فخر رازی، محمد بن عمر|امام فخررازی]] درباره جامع و جفر سؤال كرد، او ابن حمزه عالم شیعى مشهد را برای پاسخ معرفى كرد و چون از او پرسش شد، پاسخ وافى داد. ناگفته نماند كه در برخى منابع - چنانكه خواهد آمد - بین ابن حمزه صاحب این ترجمه و دیگران خلط شده است. | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
1. الثاقب في المناقب، كه در معجزات پیامبر(ص) و ائمه(ع) تألیف شده و در عین اینكه با آثار معاصران ابن | 1. الثاقب في المناقب، كه در معجزات پیامبر(ص) و ائمه(ع) تألیف شده و در عین اینكه با آثار معاصران ابن حمزه چون مناقب ابن شهرآشوب و الخرائج و الجرائح راوندی مشتركاتى دارد، احادیث منفرد زیادی در آن وارد شده است (به عنوان نمونه مقایسه شود بخش معجزات امام باقر(ع) از 3 كتاب مذكور). مؤلف، تألیف آن را ظاهراً در 560ق به پایان رسانده است. نخستین كسى كه از این كتاب نام برده حسن بن على طبرسى (سده 7ق) است كه در دو اثر خویش، كامل بهائى و مناقبالطاهرین آن را به اشتباه به ابن حمزه صاحب وسیله نسبت داده است. مؤلفان سده 12ق/18م كه نسخه كتاب را در اختیار داشتهاند، ظاهراً مؤلف آن را نمىشناختند اما در منابع دو سده اخیر به تبع از صاحب كامل بهائى معمولاً تصور شده كه ابن حمزه مؤلف كتاب الثاقب، همان صاحب وسیله است. | ||
به هر حال شواهد زمانى موجود در متن الثاقب نشان مىدهد كه مؤلف آن حدود نیم قرن نسبت به صاحب وسیله تأخر داشته است، روایت مؤلف از شوهانى كه از مشایخ معلوم عبدالله بن | به هر حال شواهد زمانى موجود در متن الثاقب نشان مىدهد كه مؤلف آن حدود نیم قرن نسبت به صاحب وسیله تأخر داشته است، روایت مؤلف از شوهانى كه از مشایخ معلوم عبدالله بن حمزه است، این اطمینان را به وجود مىآورد كه انتساب آن به صاحب وسیله نمىتواند صحیح باشد. از این اثر چندین نسخه خطى در كتابخانههای گوهرشاد، مرعشى و در اصفهان موجود است كه نسخه الثاقب را با تردید یا بدون تردید به ابوجعفر محمد بن على گرگانى نسبت دادهاند؛ | ||
2. الوافي بكلام المثبت و النافي، تألیف مختصری است در مسألهای فلسفى كه افندی نسخهای از آن را دیده است؛ | 2. الوافي بكلام المثبت و النافي، تألیف مختصری است در مسألهای فلسفى كه افندی نسخهای از آن را دیده است؛ | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۹: | ||
3. إیجازالمطالب من إبرازالمذاهب، تألیفى است در رد مذاهب مخالف امامیه به زبان فارسى كه آن را پس از 600ق به پایان برده است. مقدس اردبیلى (د 993ق) نسخهای از این اثر را در اختیار داشته و از آن نقل كرده است؛ | 3. إیجازالمطالب من إبرازالمذاهب، تألیفى است در رد مذاهب مخالف امامیه به زبان فارسى كه آن را پس از 600ق به پایان برده است. مقدس اردبیلى (د 993ق) نسخهای از این اثر را در اختیار داشته و از آن نقل كرده است؛ | ||
4. الهادي إلى | 4. الهادي إلى النجاه من جمیع المهلكات: همچون اثر پیشین در رد مذاهب مخالف است كه به زبان عربى تألیف شده و پس از 600ق به پایان رسیده است. مقدس اردبیلى از این اثر نیز بهره جسته است؛ | ||
5. | 5. قضاءالصلاه كه ابن طاووس (د 664ق) در غیاث سلطانالوری از آن نقل كرده و آن را به ابن حمزه نسبت داده است. نقل مؤلف این اثر از شوهانى صحت انتساب آن را تقویت مىكند. | ||
در اجازات بدون ذكر عنوان، تصنیفات و روایاتى به ابن | در اجازات بدون ذكر عنوان، تصنیفات و روایاتى به ابن حمزه نسبت داده شده است.<ref> پاكتچى، احمد، ج3، ص370-371</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
پاكتچى، احمد، | پاكتچى، احمد، دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374. | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 شهریور 1403]] | ||
[[رده:فاقد کد پدیدآور]] | [[رده:فاقد کد پدیدآور]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۵
| ابن حمزه، عبدالله بن حمزه | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابن حَمْزه، نصیرالدین ابوطالب عبدالله بن حمزه بن عبدالله بن حمزه بن حسن بن على طوسى مشهدی شارحى |
| نام پدر | حمزه بن عبدالله |
| اطلاعات علمی | |
| مشایخ | عفیفالدین محمد بن حسین شوهانى، ابوالفتوح حسین بن على رازی، سید فضلالله بن على راوندی |
| شاگردان | خواجه نصیرالدین طوسى، قطبالدین كیذری، مهذبالدین حسین بن رده |
| برخی آثار | الوافي بكلام المثبت و النافي، إیجازالمطالب من إبرازالمذاهب، الهادي إلى النجاه من جمیع المهلكات |
ابن حَمْزه، نصیرالدین ابوطالب عبدالله بن حمزة بن عبدالله بن حمزة بن حسن بن على طوسى مشهدی شارحى، عالمِ امامى سده 6ق/12م.
گفته شده كه ابن حمزه با شیخ طوسى رابطه نسبى داشته و نیز دایى پدر خواجه نصیرالدین طوسى بوده است. از تاریخ ولادت و وفات او گزارشى نرسیده است، اما مىدانیم كه وی بخشى از حكومت سلطان سنجر سلجوقى (حك 511 - 552ق/1117-1157م) را درك كرده است.
سفرها
آخرین اطلاع در مورد حیات وی، حضور او در اصفهان پس از وفات منتجبالدین ابوالفتوح عجلى (د 600ق/ 1204م) است. چنانكه از شواهد مختلف برمىآید، مسكن وی در مشهد بوده، ولى مسافرتهایى به نقاط مختلف ایران و غیر آن داشته است، از آن جمله از حضور او در كاشان در 560ق و سبزوار در 573ق اطلاع داریم.
ابن حمزه در حدود 600ق سفری به ری داشته، سپس عازم مكه گردیده، و پس از انجام مناسك حج به اصفهان وارد شده است.
مشایخ
از مشایخ او عفیفالدین محمد بن حسین شوهانى در مشهد، ابوالفتوح حسین بن على رازی در ری، سید فضلالله بن على راوندی و عمادالدین محمد بن ابىالقاسم طبری را مىشناسیم. استفادات ابن حمزه از اعلامالورای ابوعلى فضل بن حسن طبرسى (به عنوان نمونه مقایسه شود بین ابن حمزه و طبرسى) و قرب فاصله بین آن دو این احتمال را كه ابن حمزه از او علم آموخته، تقویت مىكند.
شاگردان
از شاگردان و راویان او مىتوان خواجه نصیرالدین طوسى، قطبالدین كیذری، مهذبالدین حسین بن رده و ابوالحسن على بن یحیى خیاط را نام برد.
اجازات
از اجازات ابن حمزه مىتوان به اجازه او به سید منتهى بن محمد كیسكى در 578ق و اجازه او به كیذری در 596ق اشاره كرد.
جایگاه علمی، روایی
گرچه ابن حمزه در برخى منابع چون حدائق كیذری، و در اجازات مختلف به عنوان «راوی» مطرح شده و كتاب الثاقب او نیز جنبه روایى دارد، ولى نباید از نظر دور داشت كه منتجبالدین و صاحب معالم او را فقیه خواندهاند، و ابن طاووس از كتاب قضاءالصلاه او در فقه سخن گفته است.
از نظر رجالى منتجبالدین ابن حمزه را توثیق كرده و كیذری و علامه حلى او را بسیار ستودهاند. اگر «نصیرالدین حمزه» را در عبارت اولیاءالله آملى همان نصیرالدین ابن حمزه بدانیم كه دور از واقعیت نیست، باید گفت او در فتح طوس و نیشابور به دست غیاثالدین و شهابالدین غوری (597ق)، در مشهد بوده است. بر اساس این گزارش چون سلطان غوری در مشهد از امام فخررازی درباره جامع و جفر سؤال كرد، او ابن حمزه عالم شیعى مشهد را برای پاسخ معرفى كرد و چون از او پرسش شد، پاسخ وافى داد. ناگفته نماند كه در برخى منابع - چنانكه خواهد آمد - بین ابن حمزه صاحب این ترجمه و دیگران خلط شده است.
آثار
1. الثاقب في المناقب، كه در معجزات پیامبر(ص) و ائمه(ع) تألیف شده و در عین اینكه با آثار معاصران ابن حمزه چون مناقب ابن شهرآشوب و الخرائج و الجرائح راوندی مشتركاتى دارد، احادیث منفرد زیادی در آن وارد شده است (به عنوان نمونه مقایسه شود بخش معجزات امام باقر(ع) از 3 كتاب مذكور). مؤلف، تألیف آن را ظاهراً در 560ق به پایان رسانده است. نخستین كسى كه از این كتاب نام برده حسن بن على طبرسى (سده 7ق) است كه در دو اثر خویش، كامل بهائى و مناقبالطاهرین آن را به اشتباه به ابن حمزه صاحب وسیله نسبت داده است. مؤلفان سده 12ق/18م كه نسخه كتاب را در اختیار داشتهاند، ظاهراً مؤلف آن را نمىشناختند اما در منابع دو سده اخیر به تبع از صاحب كامل بهائى معمولاً تصور شده كه ابن حمزه مؤلف كتاب الثاقب، همان صاحب وسیله است. به هر حال شواهد زمانى موجود در متن الثاقب نشان مىدهد كه مؤلف آن حدود نیم قرن نسبت به صاحب وسیله تأخر داشته است، روایت مؤلف از شوهانى كه از مشایخ معلوم عبدالله بن حمزه است، این اطمینان را به وجود مىآورد كه انتساب آن به صاحب وسیله نمىتواند صحیح باشد. از این اثر چندین نسخه خطى در كتابخانههای گوهرشاد، مرعشى و در اصفهان موجود است كه نسخه الثاقب را با تردید یا بدون تردید به ابوجعفر محمد بن على گرگانى نسبت دادهاند؛
2. الوافي بكلام المثبت و النافي، تألیف مختصری است در مسألهای فلسفى كه افندی نسخهای از آن را دیده است؛
3. إیجازالمطالب من إبرازالمذاهب، تألیفى است در رد مذاهب مخالف امامیه به زبان فارسى كه آن را پس از 600ق به پایان برده است. مقدس اردبیلى (د 993ق) نسخهای از این اثر را در اختیار داشته و از آن نقل كرده است؛
4. الهادي إلى النجاه من جمیع المهلكات: همچون اثر پیشین در رد مذاهب مخالف است كه به زبان عربى تألیف شده و پس از 600ق به پایان رسیده است. مقدس اردبیلى از این اثر نیز بهره جسته است؛
5. قضاءالصلاه كه ابن طاووس (د 664ق) در غیاث سلطانالوری از آن نقل كرده و آن را به ابن حمزه نسبت داده است. نقل مؤلف این اثر از شوهانى صحت انتساب آن را تقویت مىكند.
در اجازات بدون ذكر عنوان، تصنیفات و روایاتى به ابن حمزه نسبت داده شده است.[۱]
پانویس
- ↑ پاكتچى، احمد، ج3، ص370-371
منابع مقاله
پاكتچى، احمد، دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.