تاریخ ایران اسلامی

تاریخ ایران اسلامی
پدیدآوران	جعفریان، رسول (نويسنده)
ناشر	مؤسسه فرهنگی دانش و انديشه معاصر (مرکز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی)
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1377ش - 1378ش
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	اسلام - ایران - تاریخ - اسلام - تاریخ - ایران - تاریخ - پس از اسلام، 12ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	4
کد کنگره	‎‏/‎‏ج‎‏7‎‏ت‎‏2 511 ‏DSR‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تاریخ ایران اسلامی اثر رسول جعفريان (متولد 1343ش)، پژوهشگر تاریخ است. در این مجموعه، تاریخ ایران را از پیدایش اسلام تا زوال حکومت صفویه به رشته تحریر درآمده است. این کتاب جزء منابع کارشناسی ارشد در رشته تاریخ و رشته زبان و ادبیات فارسی معرفی شده‌است.

هدف از نگارش کتاب، گذری بر تاریخ ایران اسلامی از پیدایش اسلام تا دوران معاصر می‌باشد. آنچه از نظر شکلی برای نویسنده اهمیت دارد، آن است که مطالب بدون زیاده‌گویی و دشواری و با زبانی نسبتا ساده و بی‌پیرایه، ارائه شود. دلیل آن هم این است که نگارش کتاب، برای مخاطبان جوانی است که به تاریخ، نه به صورت تخصصی، بلکه به قصد آشنایی کلی و بهره‌گیری از تجارب آن می‌نگرند و امید دارند تا با مطالعه گذرای آن، بر اهم مطالب، آگاهی یابند. آنچه از نظر محتوایی مورد توجه بوده، پرداختن به حوادث سیاسی، مسایل فرهنگی و اجتماعی و امور تمدنی است. نویسنده تلاش نموده است از بیان صرف تاریخ سیاسی پرهیز شده و به بیان آرای فرقه‌ها و مکتب‌های مختلف فکری و مذهبی و نیز پیدایش دانش‌های مختلف در دنیای اسلام و نیز نظام‌سازی در هر زمینه، پرداخته شود. به همین دلیل، شاید انسجام و یک‌نواختی مباحث، تا اندازه‌ای دچار مشکل شده باشد. روشن است که ایران، دوره‌های پرفراز و نشیبی را از هر جهت تجربه کرده و از این‌رو، لازم است تا از زوایای مختلف، مورد توجه قرار گیرد. بنابراین، سهم گروه‌های مختلف اجتماعی و مذهبی و نیز سلسله‌های مختلف ملی- اسلامی، در این کتاب مورد توجه نویسنده قرار گرفته است.

این اثر، در چهار دفتر (جلد) ساماندهی و ارائه شده است. مباحث دفتر اول، پس از مقدمه‌ای کوتاه درباره شبه جزیره عربستان در آستانه اسلام و اوضاع آن، در چهار فصل تنظیم شده است: «روزگار نبوت»، «روزگار خلافت»، «روزگار خلافت اموی» و «روزگار خلافت عباسی».

نویسنده معتقد است بحث از ایران اسلامی، بدون بیان تاریخ صدر اسلام، ناممکن است. این مسأله، از یک سو به دلیل نقش کلیدی اسلام در ایران بعد از اسلام است و از سوی دیگر، به جهت عضویت سرزمین ایران در امپراتوری بزرگ اسلامی در دو قرن نخست هجری و همبستگی کامل آن با کشورهای اسلامی در دوران‌های بعدی است. از این‌رو در دفتر نخست، به بحث از تاریخ اسلام تا ایران اسلامی، اختصاص یافته است.

در دفتر دوم، تاریخ ایران از ظهور طاهریان تا زوال دولت خوارزمشاهی دنبال شده و بحث از زوال عباسی، یا به عبارت دیگر، حمله مغول، به دفتر سوم واگذار شده است. آنجه در درجه نخست در این دفتر مورد توجه بوده، پرداختن به تاریخ سیاسی ایران است. طی این دوران، دولت‌های بزرگ و کوچک فراوانی در بخش‌های مختلف ایران سرکار آمدند. نویسنده در این دفتر کوشیده است تا با بحث از پیدایش و زوال این دولت‌ها، خوانندگان را با سیر تحولات سیاسی ایران آشنا سازد.

دفتر سوم، در ادامه که حوادث را تا زوال دولت خوارزمشاهی (در جریان حمله مغول در دهه دوم و سوم قرن هفتم هجری) دنبال کرده بود. در این جلد، ابتدا به حمله مغول پرداخته شده و پس از آن، درباره از میان رفتن خلافت درازدامن عباسی، سخن گفته شده است. در ادامه از دولت ایلخانان که قریب یک‌صد سال در ایران سلطه داشت، بحث شده و در ضمن آن، به وضعیت ادبی، فرهنگی و علمی ایران نیز اشاره شده است.

در آخرین دفتر، به تاریخ ایران از پیدایش تا زوال دولت صفوی پرداخته شده است. نویسنده معتقد است که این دوران، یکی از دوره‌های مهم تاریخی کشور ما، هم به لحاظ تأمین کننده استقلال و هویت ملی- دینی ما و هم به لحاظ تأثیر شگرف آن در فرهنگ مذهبی جاری ماست.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.