تحول معرفتی

تحول معرفتی
پدیدآوران	بنیاد فرهنگ و اندیشه انقلاب اسلامی (نويسنده)
سال نشر	1398ش
چاپ	1
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	DSR ۱۶۹۲/ح۵۳ ۳.ش
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تحول معرفتی، کاری از بنیاد فرهنگ و اندیشه انقلاب اسلامی است. این کتاب، جلد سوم از مجموعه‌ای است که به تبیین و تحلیل معرفت‌های کلان بنیادی، راهبردی و کاربردی مکتب انقلاب اسلامی می‌پردازد. این اثر با هدف ارائه چارچوبی نظری و عملی برای نظام، جامعه و تمدن اسلامی، بر تحول معنوی و معرفتی تأکید دارد.

انگیزه نگارش

انگیزه اصلی از نگارش این اثر، تبیین جامع و نظام‌مند «معرفت‌های کلان» است که شالوده نظری و عملی مکتب انقلاب اسلامی را بر اساس دیدگاه‌های آیت‌الله سید علی خامنه‌ای تشکیل می‌دهد. این کتاب، می‌کوشد تا با تعریف وظایف و اهداف بر مبنای اصول دینی و ایدئولوژیک، به چالش‌های عصر حاضر پاسخ داده و حرکت به‌سوی تحقق نظام، دولت و جامعه اسلامی را هدایت کند. همچنین، بر ضرورت «تحول معرفتی» ریشه‌دار در فهم ایرانی از دین، اندیشه و ارزش‌ها تأکید می‌کند تا مسائل پیچیده جهان به‌درستی فهمیده و اهداف انقلاب اسلامی محقق شود.

اهمیت کتاب

این اثر به دلایل متعددی از اهمیت بالایی برخوردار است:

1. نظام‌مندسازی مکتب انقلاب اسلامی: این کتاب، دیدگاه‌ها و بیانات پراکنده آیت‌الله سید علی خامنه‌ای را در یک چارچوب منسجم و نظام‌مند گردآوری و تحلیل می‌کند و از این طریق، «مکتب انقلاب اسلامی» را به‌عنوان یک سیستم جامع نظری و عملی معرفی می‌نماید.
2. راهنمایی برای برنامه‌ریزی آینده: این کتاب، به‌عنوان سندی حیاتی برای سیاست‌گذاری‌های کلان و توسعه آینده کشور عمل می‌کند. در آن «الگوی پیشرفت ایرانی - اسلامی» ترسیم شده و «افق چشم‌انداز بیست‌ساله» و برنامه‌های پنج‌ساله با جزئیات مورد بحث قرار گرفته‌ است.
3. تأکید بر تحول معرفتی: این اثر، بر این حقیقت مهم پافشاری می‌کند که پیشرفت مادی به‌تنهایی کافی نیست و پیشرفت حقیقی نیازمند «تحول معرفتی» عمیق و مبنای معنوی است. این نگاه جامع به تحول، برای فهم دقیق چشم‌انداز انقلاب اسلامی ضروری است.

ساختار

این کتاب، جلد سوم از یک مجموعه است و از یک پیشگفتار، سه بخش اصلی و یک خاتمه تشکیل شده است. هر بخش نیز به نوبه خود شامل فصل‌ها و گفتارهای متعددی می‌باشد.

سبک نگارش

1. جامع و نظام‌مند: محتوای کتاب به‌صورت سیستماتیک و با پوشش ابعاد بنیادی، راهبردی و کاربردی معرفت‌های مرتبط با انقلاب اسلامی سازمان‌دهی شده است.
2. لحن مقتدرانه و هدایت‌گر: با توجه به اینکه این اثر بر پایه دیدگاه‌های رهبر انقلاب اسلامی تدوین شده است، لحن نگارش آن مقتدرانه و راهبردی است.
3. عمق مفهومی: کتاب به مفاهیم عمیق دینی، فلسفی و سیاسی پرداخته و توضیحات و بصیرت‌هایی فراتر از خلاصه صرف را ارائه می‌دهد.
4. کاربردی و عملیاتی: در کنار رویکرد نظری، کتاب به‌طور مداوم مفاهیم را به کاربردهای عملی در حوزه‌های حکومت، جامعه، اقتصاد و فرهنگ پیوند می‌زند و هدف آن شکل‌دهی به سیاست‌ها و اقدامات است.
5. مستند و ارجاعی: مقدمه کتاب به‌دفعات به سخنرانی‌ها و بیانات اصلی رهبر انقلاب ارجاع می‌دهد که نشان‌دهنده یک رویکرد مستند و ارجاعی در تدوین محتواست.

گزارش محتوا

بخش اول (معرفت‌های کلان بنیادی مکتب): این بخش، به بیان مبانی فکری و اعتقادی بنیادین مکتب انقلاب اسلامی می‌پردازد. بر وحدت دین و سیاست به‌عنوان جوهری‌ترین معرفت دینی تأکید شده و دین نه‌تنها به‌عنوان یک مجموعه از باورهای معنوی، بلکه به‌عنوان یک چارچوب جامع برای مدیریت تمامی ابعاد زندگی و حکمرانی معرفی می‌شود. عوامل تاریخی انحطاط مسلمین، به‌ویژه جدایی دین از سیاست، مورد تحلیل قرار گرفته و حکومت‌های استبدادی که از اسلام ناب منحرف شده‌اند، نقد می‌شوند. همچنین، به عوامل بیرونی مانند استعمار و "اسلام آمریکایی" که به دنبال تضعیف جوهره حکومت اسلامی هستند، اشاره شده است.

بخش دوم (معرفت‌های کلان راهبردی مکتب): این بخش، رویکردهای راهبردی مبتنی بر معرفت‌های بنیادی را، به‌ویژه در حوزه سیاست‌گذاری که مهم‌ترین کار رهبری قلمداد می‌شود، تشریح می‌کند. در این بخش، بر ضرورت تعریف و ترسیم "الگوی پیشرفت ایرانی - اسلامی" تأکید شده که شامل ابعاد فکری، علمی، اقتصادی، اجتماعی و معنوی است و تنها به پیشرفت مادی محدود نمی‌شود. شاخصه‌های کلیدی پیشرفت اسلامی از جمله عزت ملی و اعتماد به نفس، عدالت، تحرک دائم و پیشرفت همراه با معنویت، به‌تفصیل بیان شده و بر رویکرد جامع به توسعه انسانی تأکید می‌گردد. الزامات طراحی این الگو، شامل تکیه بر ظرفیت‌های ایرانی و اسلامی، مشارکت فعال دولت و استقلال از الگوهای غیر بومی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. بخش قابل توجهی نیز به "افق تمدن نوین اسلامی" اختصاص دارد که شامل تحقق جامعه و دولت اسلامی در چارچوب چشم‌انداز بیست‌ساله و برنامه‌های پنج‌ساله با شاخص‌ها و سیاست‌گذاری‌های مشخص برای دستیابی به این اهداف است.

بخش سوم (معرفت‌های کاربردی مکتب): این بخش، معرفت‌های بنیادی و راهبردی را در حوزه‌های عملیاتی مختلف ترجمه می‌کند. در مسائل سیاسی، به توان سیاسی، سیاست خارجی، سیاست داخلی و اقتدار نظامی و نظری پرداخته شده است . در مسائل اقتصادی، مفهوم «اقتصاد مقاومتی» تبیین می‌شود و سوابق عملیاتی، چشم‌اندازها و الزامات آن تشریح می‌گردد. در مسائل فرهنگی، حوزه‌های مختلف فرهنگ و رویکردهای لازم برای توسعه آن بیان می‌شود. همچنین، مسائل اجتماعی با تأکید بر نقش خانواده به‌عنوان رکن جامعه و اهمیت قانون‌گرایی، مورد بحث قرار می‌گیرد. در ادامه، مباحثی درباره سلامت، محیط زیست، جمعیت و مسائل قضایی و نیز مسائل علم و فناوری و رسانه ارائه شده، که چارچوب جامعی را برای پیاده‌سازی عملی اصول انقلاب اسلامی فراهم می‌آورد.

خاتمه (روش تحول معرفتی): در بخش پایانی کتاب، روش دستیابی به تحول معرفتی خلاصه می‌شود. بر اهمیت تفسیر و برداشت از معرفت‌ها بر پایه قرآن و عترت به‌عنوان منبع اصلی فهم تأکید شده است . همچنین، ضرورت قرار دادن اصول «مکتب» و فقه حاکم به‌عنوان شاخص برای تمامی فعالیت‌های فکری و عملی، به‌منظور هدایت مسیر به‌سوی تحول مطلوب، برجسته شده است.

منابع مقاله

پیشگفتار و متن کتاب.