اندیشه‌های راهبردی قرآنی و حدیثی المصطفی صلی‌الله‌علیه‌وآله

اندیشه‌های راهبردی قرآنی و حدیثی المصطفی صلی الله علیه و آله
پدیدآوران	اعرافی، علیرضا (نويسنده) آزادی، محمد (گردآورنده)
ناشر	توفیق ** جامعة المصطفی العالمية
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1397ش
چاپ	1
موضوع	اعرافی، علیرضا، 1338 - . - قرآن و حدیث
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اندیشه‌های راهبردی قرآنی و حدیثی المصطفی(ص)، مجموعه سخنرانی‌‌ها و بیانات آیت‌الله علیرضا اعرافی (متولد 1338ش)، پژوهشگر و فقیه شیعی، پیرامون ارائه راهبردهای استراتژیک بر مبنای آموزه‌های قرآن کریم و احادیث نبوی برای مواجهه با چالش‌های عصر حاضر در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی است که توسط محمد آزادی تقریر شده است.

انگیزه نگارش

انگیزه اصلی نویسنده از تألیف این اثر، بهره‌گیری کامل از قرآن کریم، که به‌‌عنوان «کتابی الهی، جاودان، متین و یکی از دو ثقل نجات‌بخش بشر» شناخته می‌شود، به‌مثابه یک هدیه الهی برای تأسیس زیرساخت‌های حیات طیبه و سعادت بشر است. این مجموعه اندیشه‌ها و راهبردها برای استفاده عملی از قرآن در حوزه‌های اجتماعی، آموزشی، فرهنگی، تربیتی، تبلیغی و پژوهشی تدوین شده است.

اهمیت کتاب

این کتاب به دلایل متعددی از اهمیت بالایی برخوردار است:

1. جامعیت رویکرد: این اثر، مجموعه‌ای از راهبردهای متنوع و گسترده برای به‌کارگیری قرآن و حدیث در حوزه‌های اجتماعی، آموزشی، اخلاقی، فرهنگی، تبلیغی و پژوهشی را ارائه می‌دهد، که نشان‌دهنده یک نگاه جامع به نقش قرآن در زندگی بشر است.
2. پاسخگویی به چالش‌های معاصر: کتاب با ارائه راهبردهایی، به دنبال حل مشکلات و ضعف‌های موجود در جامعه اسلامی و مراکز علمی است، که این امر به ارزش کاربردی آن می‌افزاید.
3. نقش محوری در احیای تمدن اسلامی: کتاب بر محوریت قرآن کریم به‌عنوان اساس تمدن نوین اسلامی تأکید می‌کند و راهبردهایی را برای احیای این تمدن از طریق عمل به آموزه‌های قرآنی در همه ابعاد زندگی بشر پیشنهاد می‌دهد.

ساختار

کتاب در یک مجلد، شامل یک پیشگفتار، یک مقدمه و شش فصل اصلی تدوین شده است.

سبک نگارش

سبک نگارش کتاب دارای ویژگی‌های اصلی زیر است:

1. عمق و جامعیت معنایی: نویسنده بر این باور است که قرآن کریم دارای «بطون بی‌نهایت» و «معانی گسترده‌ای» است و تلاش می‌کند تا این عمق معنایی را در نگارش خود منعکس کند.
2. استفاده گسترده از آیات و روایات: متن به‌طور مداوم با استناد به آیات قرآن و روایات معصومین، به‌ویژه احادیث پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع)، پشتیبانی می‌شود تا مباحث از نظر شرعی مستند باشد.
3. رویکرد علمی و تخصصی: کتاب به مباحث قرآنی و حدیثی با نگاهی علمی و پژوهشی پرداخته و در هر فصل، راهبردها و برنامه‌هایی را در حوزه‌های تخصصی پیشنهاد می‌دهد.
4. فلسفی و عقلانی: در کنار ابعاد نقلی، مباحث با رویکردی عقلانی و فلسفی نیز دنبال می‌شود تا فهم عمیق‌تری از مفاهیم قرآنی ارائه گردد و قرآن را با "عقل، فطرت و روح انسان" مرتبط سازد.
5. کاربردی و راهبردی: هدف اصلی کتاب، ارائه راهبردها و ایده‌هایی است که قابلیت اجرا در حوزه‌های مختلف عملی و اجتماعی را داشته باشد و به همین دلیل لحن نگارش اغلب به سمت جنبه‌های کاربردی و برنامه‌ریزی سوق می‌یابد.

گزارش محتوا

فصل اول (سیمای قرآن کریم در آیات و روایات): این فصل، به معرفی ویژگی‌ها و ابعاد منحصربه‌فرد قرآن کریم می‌پردازد. از جمله مهم‌ترین این ویژگی‌ها می‌توان به جامعیت قرآن در تشریع و تکوین، عزیز بودن و مغلوب‌ناپذیری آن، زیباترین سخن بودن، گویایی و روشنی کلام، منبع حکمت و مایه بندگی، بشارت‌دهنده و بیم‌دهنده بودن، شفابخشی، مقام بلند و بصیرت‌بخشی اشاره کرد. همچنین، این فصل بر نورانیت و اعجاز بیانی قرآن، حفاظت الهی از آن، وسعت معانی و انطباقش با فطرت انسان، حضور و انس‌بخشی قرآن برای بشر تأکید دارد.

فصل دوم (راهبردهای حوزه زیرساختی): این بخش، به بررسی نقش محوری قرآن کریم در ساختار و زیربنای جامعه اسلامی می‌پردازد. راهبردهای این حوزه شامل جایگاه قرآن به‌عنوان تنها کتاب آسمانی در دسترس بشر، بازگشت به قرآن در پرتو انقلاب اسلامی، دستاوردهای قرآنی انقلاب اسلامی و ویژگی‌های راهبردی قرآن کریم است. همچنین، به توسعه رشته‌های تحصیلی تخصصی قرآنی، روش‌شناسی تفسیر و علوم قرآن، ترجمه قرآن و روش‌شناسی پژوهش‌های قرآنی، هنر قرآنی، توسعه مؤسسات قرآنی، زبان‌شناسی قرآنی، تولید نرم‌افزارهای قرآنی، چاپ و نشر، مجموعه‌نگاری، توسعه روش‌های آموزشی، همایش‌ها و نشست‌های قرآنی و توجه به نظام‌های قرآنی پرداخته می‌شود. تأکید بر محوریت قرآن در بازسازی تمدن اسلامی و پاسخگویی به نیازهای بشر از دیگر مباحث این فصل است.

فصل سوم (راهبردهای حوزه آموزش): این فصل، به راهبردهای مرتبط با تعلیم و تربیت قرآنی در نهادهای آموزشی می‌پردازد. محوریت قرآن و حدیث در نهاد آموزش حوزه علمیه، ضرورت وجود حداقلی آموزش‌های قرآنی در رشته‌های مختلف تحصیلی، اهتمام به قرآن به‌عنوان یک منبع و حجت اصیل، ارتقای سواد قرآنی در جامعه، توجه به انجمن‌ها و کانون‌های قرآنی و دارالقرآن‌ها، جذب استادان و اعضای هیئت علمی قرآنی و توجه ویژه به نخبگان از جمله راهبردهای این حوزه است. همچنین، تربیت مربی قرآنی و آموزش ارکان تلاوت، حفظ عمومی و تخصصی قرآن و گسترش تخصص‌های میان‌رشته‌ای قرآنی نیز مورد بحث قرار می‌گیرد.

فصل چهارم (راهبردهای حوزه اخلاق و تربیت): این بخش به راهبردهای قرآنی در حوزه اخلاق و تهذیب نفس اختصاص دارد. موضوعاتی مانند پرورش شخصیت‌های جامع بر اساس معارف قرآن و اهل‌بیت(ع)، طراحی پیوست اخلاقی و قرآنی به‌عنوان برنامه‌های علمی و تربیتی، تربیت نفس با الهام از قرآن کریم، انواع تربیت، برنامه‌ریزی برای انس با قرآن و توجه به آداب حضور در محضر قرآن، از جمله عناوین این فصل است. همچنین، بر اهمیت تربیت نفس، آداب ظاهری و باطنی انس با قرآن و اهمیت استعانت از آیات قرآن در رشد و هدایت تأکید شده است.

فصل پنجم (راهبردهای حوزه تبلیغ و ترویج): این فصل، به راهبردهای گسترش و ترویج فرهنگ قرآنی در جامعه می‌پردازد. از جمله این راهبردها می‌توان به استفاده از قرآن برای طراحی سبک زندگی اسلامی، به‌کارگیری روش‌های مختلف در ترویج فرهنگ قرآنی، بهره‌گیری از شیوه‌های تبلیغی قرآن (مانند ویژگى‌هاى انبیا در قرآن)، ایجاد ارتباط صحیح و جذب مخاطبان، نصیحت و خلوص، امانت‌داری، حق‌گویی، پاسداری و صیانت، هشدار به مبلغین، آشناسازی جامعه با قرآن، احیای قرآن کریم در منازل، احیای قرآن کریم در مدارس و حضور قرآن در محیط‌های اداری و تولیدی اشاره کرد. همچنین، به تأسیس و مدیریت دارالقرآن‌ها و مؤسسات قرآنی و تهیه مکان‌های متمرکز برای فعالیت‌های قرآنی و حمایت از مکتب‌های سنتی فعال در محله‌ها و مناطق کوچک پرداخته شده است.

فصل ششم (راهبردهای حوزه مطالعات و پژوهش): این فصل، به اهمیت پژوهش‌های قرآنی و راهبردهای آن می‌پردازد. اتخاذ رویکرد تمدنی نسبت به قرآن کریم، ترسیخ اندیشه قرآنی در عرصه‌های علمی و پژوهشی، بازتولید معارف اسلامی، عرضه معارف قرآن و اهل‌بیت(ع) به جوامع علمی و توسعه نهضت ترجمه و تربیت مترجم قرآن از جمله راهبردهای کلیدی این حوزه است. همچنین، انجام پژوهش‌های مقارنه‌ای، رصد جریان استشراق و ویژگی‌های استشراق نوین، آسیب‌شناسی استشراق نوین، راهبردهای مواجهه با جریان استشراق و توجه به تعمیق و توسعه علوم قرآنی نیز بررسی می‌شود. بهره‌گیری از روش‌های تحقیق منتج و مدوّن، انواع تفسیر موضوعی، استنطاق قرآن کریم، تدوین نظریه سلامت معنوی قرآن کریم، اهتمام به پایان‌نامه‌های قرآنی، برگزاری مسابقات قرآنی و مدیریت انتشارات قرآنی از دیگر محورهای مورد بحث در این فصل است.

منابع مقاله

پیشگفتار و متن کتاب.