طرح دستور زبان فارسی

طرح دستور زبان فارسی (پنج جلد در چهار مجلد)
پدیدآوران	معین، محمد (نویسنده) معین، مهدخت (به کوشش)
ناشر	صدای معاصر
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۳
چاپ	۱
موضوع	فارسی -- دستور زبان
زبان	فارسی
تعداد جلد	۴
کد کنگره	PIR ۲۷۵ /م۷ط۷ ۱۳۹۳

طرح دستور زبان فارسی (پنج جلد در چهار مجلد) تألیف محمد معین (۱۲۹۱-۱۳۵۰ش)، ادیب و زبان‌شناس برجسته ایرانی؛ به کوشش مهدخت معین (متولد ۱۳۲۵ش)، پژوهشگر؛ مجموعه‌ای جامع و ارزشمند در زمینه دستور زبان فارسی است که بر پایه روش استقرایی و بررسی دقیق متون کهن و معاصر فارسی تدوین شده است.

ساختار

این مجموعه در پنج شماره (جلد) که در چهار مجلد چاپ شده، سازماندهی شده است: شماره ۱: مفرد و جمع؛ شماره ۲: اسم مصدر، حاصل مصدر؛ شماره ۳ و ۴: اضافه؛ شماره ۵: معرفه و نکره.

گزارش کتاب

کتاب «طرح دستور زبان فارسی» اثر ماندگار دکتر محمد معین، از برجسته‌ترین آثار در حوزه دستور زبان فارسی محسوب می‌شود. این مجموعه که حاصل سال‌ها پژوهش و تحقیق این ادیب نامدار است، برای نخستین بار در سال ۱۳۳۱ شمسی آغاز به انتشار یافت و پس از حدود ۶۰ سال با کوشش مهدخت معین تجدید چاپ شده است.

دکتر معین در این اثر با بهره‌گیری از روش استقرایی و بررسی گسترده متون نظم و نثر فارسی از دوره‌های مختلف تاریخی، به تدوین دستور زبان فارسی پرداخته است. رویکرد وی در این مجموعه، توصیفی و تحلیلی است و برخلاف روش‌های قیاسی مرسوم، بر مشاهده و بررسی دقیق ساختارهای زبانی در متون اصیل فارسی تکیه دارد.

این مجموعه شامل پنج شماره اصلی است که در چهار مجلد منتشر شده است. شماره اول به بررسی «مفرد و جمع» می‌پردازد و جایگزین رساله قبلی نویسنده با عنوان «قاعده‌های جمع در زبان فارسی» شده است. شماره دوم به «اسم مصدر و حاصل مصدر» اختصاص دارد. شماره‌های سوم و چهارم به مبحث «اضافه» پرداخته و در نهایت شماره پنجم به «معرفه و نکره» می‌پردازد.

ویژگی ممتاز این اثر، استناد به شواهد گسترده از متون کهن، متوسط و معاصر فارسی است. معین برای تدوین این مجموعه، نه تنها از آثار گویندگان و نویسندگان فصیح، بلکه از زبان عامیانه و محاوره‌ای نیز نمونه‌هایی آورده تا تصویر کاملی از تحولات زبان فارسی ارائه دهد.

این مجموعه علاوه بر دستور زبان فارسی، حاوی نکات ارزشمندی در زمینه دستور تطبیقی، تاریخ تحولات زبان فارسی، مسائل انشا و املای فارسی است. دکتر معین با دقت علمی بالا و وسواس پژوهشی، توانسته اثری پایه‌ای و مرجع در حوزه زبان‌شناسی فارسی خلق کند.

بازنشر این اثر پس از شش دهه، با کوشش مهدخت معین و با تجدید نظر و به‌روزرسانی لازم، امکان دسترسی نسل جدید پژوهشگران و علاقه‌مندان به زبان فارسی را به این اثر ارزشمند فراهم کرده است. این مجموعه در ۱۸۸ صفحه منتشر شده و به عنوان شماره اول از مجموعه «طرح دستور زبان فارسی» توسط انتشارات صدای معاصر عرضه شده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات