۱۴۴٬۵۹۹
ویرایش
الشرح الکبير علی الصحيفة السجادية: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'علیه السلام' به 'علیهالسلام'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'علیه السلام' به 'علیهالسلام') |
||
| (۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پدیدآورندگان | | پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[جزایری، | [[جزایری، نعمتالله بن عبدالله]] (نويسنده) | ||
[[علی بن حسین (ع)، امام چهارم ]] (نویسنده) | [[علی بن حسین(ع)، امام چهارم]] (نویسنده) | ||
[[تقیزاده، حسین]] ( محقق) | [[تقیزاده، حسین]] (محقق) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| کد کنگره = 30233ص8ع 267/1 BP | | کد کنگره = 30233ص8ع 267/1 BP | ||
| موضوع =علی بن حسین (ع)، امام چهارم، 38 - 94ق. صحیفه سجادیه - نقد و تفسیر - دعاها | | موضوع =علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38 - 94ق. صحیفه سجادیه - نقد و تفسیر - دعاها | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر = سازمان تبليغات اسلامی. پژوهشکده باقر العلوم | | ناشر = سازمان تبليغات اسلامی. پژوهشکده باقر العلوم علیهالسلام | ||
| مکان نشر = ایران - تهران | | مکان نشر = ایران - تهران | ||
| سال نشر = 1431ق | | سال نشر = 1431ق | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الشرح الكبير علی الصحيفة السجادية'''، اثر [[جزایری، | '''الشرح الكبير علی الصحيفة السجادية'''، اثر [[جزایری، نعمتالله بن عبدالله|سید نعمتالله جزائری]] (1050-1112ق)، شرحی است نسبتا جامع و مفصل بر «صحیفه سجادیه». | ||
مؤلف، سه شرح بر صحیفه نگاشته است: | مؤلف، سه شرح بر صحیفه نگاشته است: | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==روش شارح== | ==روش شارح== | ||
روش [[جزایری، | روش [[جزایری، نعمتالله بن عبدالله|جزائری]] در شرح «دعاهای صحیفه سجادیه»، در سطح دریافت مبتنی بر متن اصلی، شامل علوم زبانشناختی (واژهشناسی، صرف و نحو) و دانشهای بلاغی و در سطح دریافت مبتنی بر فرای متن، شامل آیات قرآن کریم و روایات معصومان(ع) است. | ||
==مهمترین نکات پیرامون شرح== | ==مهمترین نکات پیرامون شرح== | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
# فهم دعا مبتنی بر متن اصلی: فهم زبانی، شامل علوم زبانشناسی و فهم ادبی دربرگیرنده فنون ادبی، از جمله سطوح دریافت مبتنی بر متن دعا در شرح حاضر است. | # فهم دعا مبتنی بر متن اصلی: فهم زبانی، شامل علوم زبانشناسی و فهم ادبی دربرگیرنده فنون ادبی، از جمله سطوح دریافت مبتنی بر متن دعا در شرح حاضر است. | ||
# دریافت مبتنی بر متن دعا در سطح زبانی: مطالعه شرح حاضر نشان میدهد که بخش مهمی از دریافتهای شارح در سطح زبانی بوده است. این دریافتها مبتنی بر بررسی واژگان، مباحث دستور زبانی شامل مباحث صرفی، نحوی و اعراب جمله است. | # دریافت مبتنی بر متن دعا در سطح زبانی: مطالعه شرح حاضر نشان میدهد که بخش مهمی از دریافتهای شارح در سطح زبانی بوده است. این دریافتها مبتنی بر بررسی واژگان، مباحث دستور زبانی شامل مباحث صرفی، نحوی و اعراب جمله است. | ||
# بررسی واژگان و لغتشناسی: در نگاه کلی، شیوه [[جزایری، | # بررسی واژگان و لغتشناسی: در نگاه کلی، شیوه [[جزایری، نعمتالله بن عبدالله|جزائری]] در شرح ادعیه، آن است که ابتدا به شرح واژگان ادعیه پرداخته و سعی در روشن کردن معنای آن دارد. او در بیان معنای کلمات، به ریشه، اشتقاق واژگان و روابط معنایی میان کلمات مانند تضاد و ترادف توجه ویژهای دارد<ref>ر.ک: حیدرینسب، مهدیه؛ قطبی، ثریا، ص251-252</ref>. | ||
==ویژگیهای شرح== | ==ویژگیهای شرح== | ||
از جمله مهمترین ویژگیهای شرح حاضر، عبارت است از توجه شارح به اموری همچون: | از جمله مهمترین ویژگیهای شرح حاضر، عبارت است از توجه شارح به اموری همچون: | ||
# اشتقاق: ریشهشناسی واژگان صحیفه سجادیه، بخشی از تلاشهای زبانشناختی جزائری است؛ بهعنوان نمونه وی با توجه به ریشه واژه «الله» در شرح دعای اول صحیفه سجادیه و احتمال اشتقاق یافتن آن از «أله» به فتح عین الفعل و به معنای «عبد» یا اشتقاق آن از «أله» هنگامی که [بنده] در شناخت [کنه ذات] او دچار سرگردانی میشود یا اشتقاق آن از«ألهت إلی فلان» به معنای «آسودهخاطر شدن به کسی» میگوید: «إما من «أله» بفتح العین بمعنی عبد، أو من «أله» إذا تحير، إذ العقول تتحير في معرفته، أو من «ألهت إلی فلان»، أي سكنت إليه؛ لأن القلوب تطمئن بذكره». | # اشتقاق: ریشهشناسی واژگان صحیفه سجادیه، بخشی از تلاشهای زبانشناختی جزائری است؛ بهعنوان نمونه وی با توجه به ریشه واژه «الله» در شرح دعای اول صحیفه سجادیه و احتمال اشتقاق یافتن آن از «أله» به فتح عین الفعل و به معنای «عبد» یا اشتقاق آن از «أله» هنگامی که [بنده] در شناخت [کنه ذات] او دچار سرگردانی میشود یا اشتقاق آن از«ألهت إلی فلان» به معنای «آسودهخاطر شدن به کسی» میگوید: «إما من «أله» بفتح العین بمعنی عبد، أو من «أله» إذا تحير، إذ العقول تتحير في معرفته، أو من «ألهت إلی فلان»، أي سكنت إليه؛ لأن القلوب تطمئن بذكره». | ||
# شرح مفردات: [[جزایری، | # شرح مفردات: [[جزایری، نعمتالله بن عبدالله|جزائری]] گاه بدون بررسی ریشه و اشتقاق لغت، فقط به بیان معنای واژگان صحیفه سجادیه قناعت کرده و بر اساس آن به شرح ادعیه میپردازد. | ||
# فروق اللغات: توجه به تفاوت واژگانی و برشمردن وجه تمایز میان کلمات با معنایی نزدیک به هم، صورت دیگری از دریافت مبتنی بر متن دعا در سطح زبانی است. در هر زبانی از جمله زبان عربی اصل بر این است که هر لفظ برای افاده یک معنا قرار داده شده باشد، اما گاه الفاظ گوناگون با تفاوتهایی نهچندان اساسی، معنای نسبتا واحدی را به مخاطب منتقل میکنند. [[جزایری، | # فروق اللغات: توجه به تفاوت واژگانی و برشمردن وجه تمایز میان کلمات با معنایی نزدیک به هم، صورت دیگری از دریافت مبتنی بر متن دعا در سطح زبانی است. در هر زبانی از جمله زبان عربی اصل بر این است که هر لفظ برای افاده یک معنا قرار داده شده باشد، اما گاه الفاظ گوناگون با تفاوتهایی نهچندان اساسی، معنای نسبتا واحدی را به مخاطب منتقل میکنند. [[جزایری، نعمتالله بن عبدالله|جزائری]] در شرح حاضر، به این تفاوتها توجه داشته است؛ بهعنوان مثال وی برای شرح دعای اول، «الذي قصرت عن رؤيته أبصار الناظرين»، به تفاوت میان «بصر» و «نظر» اشاره کرده و میگوید که: «بصر» به معنای حس بینایی [که در چشم وجود دارد] و نیروی ادراککننده دل، یعنی علم است، اما نظر به معنای رؤیت یا تفکر است. | ||
# ضبط مفردات: [[جزایری، | # ضبط مفردات: [[جزایری، نعمتالله بن عبدالله|جزائری]] برای فهم عمیقتر ادعیه صحیفه سجادیه به مشخص کردن حرکات واژگان دعا اهتمام میورزد. او در ضبط واژگان گاه بدون ترجیح یکی از ضبطها بر دیگری، فقط نقلکننده شکلهای گوناگون ضبط یک کلمه است؛ بهطور نمونه، وی در مورد ضبط واژه «بهدیهم» در دعای چهارم، «و يهتدون بهدیهم»، بدون ترجیح یکی از ضبطها بر دیگری تنها به دو ضبط از این واژه اشاره کرده و میگوید: «بهدیهم» [به کسر هاء] به معنای «سیرت آنان» و «بهداهم» [به ضم هاء و فتح دال] به معنای هدایت آنان است. | ||
# وجه تسمیه: شارح در شرح دعای بیستوپنجم، «إنك قريب مجيب سميع عليم عفو غفور رؤوف رحيم»، به دلیل نامگذاری واژه «غفور» در مورد خداوند اشاره کرده و میگوید: «مغفر» چیزی است که سر آدمی را میپوشاند و واژه «غفر» به معنای «پوشاندن» است؛ ازاینرو خداوند «غفور» نامیده شده که او گناهان را میپوشاند و پنهان میکند<ref>ر.ک: همان، ص253-257</ref>. | # وجه تسمیه: شارح در شرح دعای بیستوپنجم، «إنك قريب مجيب سميع عليم عفو غفور رؤوف رحيم»، به دلیل نامگذاری واژه «غفور» در مورد خداوند اشاره کرده و میگوید: «مغفر» چیزی است که سر آدمی را میپوشاند و واژه «غفر» به معنای «پوشاندن» است؛ ازاینرو خداوند «غفور» نامیده شده که او گناهان را میپوشاند و پنهان میکند<ref>ر.ک: همان، ص253-257</ref>. | ||