محله کلیمیان تهران

محلۀ کلیمیان تهران
پدیدآوران	تکمیل همایون، ناصر (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	The Jewish Quarter of Tehran
ناشر	دفتر پژوهش‌های فرهنگی
مکان نشر	تهران
سال نشر	1395
شابک	‎978-964-379-341-8
موضوع	محله‌های تهران -- کلیمیان -- تاریخ
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	DSR ۲۰۷۹ھ/۸۹ت۸ ۱۳۹۵

محلۀ کلیمیان تهران تألیف ناصر تکمیل همایون (متولد 1315ش)، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران؛ این کتاب به بررسی تاریخی و اجتماعی قدیمی‌ترین محل سکونت کلیمیان تهران در منطقه عودلاجان می‌پردازد.

ساختار

کتاب در شش فصل اصلی به بررسی جنبه‌های مختلف زندگی کلیمیان تهران از دوره قاجار تا معاصر می‌پردازد.

گزارش کتاب

کتاب «محلۀ کلیمیان تهران» جلد پنجم از مجموعه تهران‌پژوهی است که به بررسی جامع زندگی یهودیان تهران در محله تاریخی عودلاجان می‌پردازد. ناصر تکمیل همایون در این اثر با نگاهی تاریخی-اجتماعی، وضعیت این جامعه را از دوره قاجار تاکنون تحلیل کرده است.

فصل اول به توصیف جغرافیایی محله کلیمیان می‌پردازد که بین خیابان‌های سیروس، مولوی و پامنار قرار داشت. نویسنده نشان می‌دهد که چگونه این مکان‌گزینی الگویی از هم‌زیستی مسالمت‌آمیز یهودیان و مسلمانان را به نمایش می‌گذارد.

فصل دوم به بررسی جمعیت‌شناسی و مشاغل ساکنان محله اختصاص دارد. کلیمیان عمدتاً به مشاغلی مانند طبابت، داروسازی و برخی مشاغل سطح پایین اشتغال داشتند. بیمارستان دکتر سپیر (تأسیس 1321) از مراکز مهم خدماتی این محله بود.

در فصل سوم، نویسنده وضعیت یهودیان را در دوره قاجار بررسی می‌کند. اگرچه آنها تحت فشارهایی مانند پرداخت جزیه بودند، اما روابط متعادلی با حکومت داشتند. نقش کلیمیان در انقلاب مشروطه و سخنرانی سید جمال‌الدین واعظ در کنیسای حاداش از نکات برجسته این فصل است.

فصل چهارم به روابط اجتماعی بین مسلمانان و یهودیان می‌پردازد. مواردی مانند مشارکت یهودیان در مراسم عزاداری محرم نشان‌دهنده تعاملات فرهنگی عمیق بین این دو جامعه است.

فصل پنجم به بررسی نهادهای دینی و آموزشی مانند کنیساهای عزرایعقوب و حاداش و همچنین مکتب‌خانه‌های سنتی و مدارس آلیانس اختصاص دارد.

فصل پایانی تحولات محله پس از مشروطه تا دوره معاصر را بررسی می‌کند. نویسنده نشان می‌دهد چگونه یهودیان با استفاده از فضای باز پس از مشروطه، موقعیت بهتری یافتند.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات