إبن جني عالم العربیة

إبن جني عالم العربیة
پدیدآوران	ابن جنی، عثمان بن جنی (نويسنده) نعیمی، حسام سعید (مقدمه‌نويس)
ناشر	دار الشؤون الثقافیة العامة
مکان نشر	عراق - بغداد
سال نشر	1990م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ن7الف2 2033 PJA
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ابن جني عالم العربية، اثر حسام سعید نعیمی، کتابی است در معرفی ابوالفتح عثمان بن عبدالله جنى موصلى (321-392ق)، عالم صرفی، نحوی، لغوی و ادیب عرب و اشاره به جنبه‌های مختلف زندگی علمی و اجتماعی وی.

کتاب با مقدمه کوتاهی از نویسنده در اشاره به سیر کلی بحث و ساختار آن، آغاز و مطالب در سه فصل زیر، تنظیم شده است:

در فصل نخست، به‌صورت مختصر و موجز، ضمن ارائه شرح حالی از ابن جنی و معرفی زادگاه وی در موصل، به بحث پیرامون چگونگی وضعیت تحصیلی او در این شهر و نیز اقامت او در بغداد برای تدریس، پرداخته شده و اوضاع علمی دوران او مورد بررسی قرار گرفته است.

همچنین در این فصل، از مشهورترین معاصرین وی مانند: احمد بن فارس، اسماعیل بن حماد جوهری و...، اساتید و شیوخ مانند: حسن بن احمد بن عبدالغفار و محمد بن حسن معروف به ابن مقسم، شاگردان مانند: عمر بن ثابت ثمانینی، حسین بن احمد و... و مصاحبت او با احمد بن حسین متنبی (303-354ق) و رابطه وی با شریف رضی (359-406ق) سخن به میان آمده است.

در ادامه این فصل، به گفتگو درباره جنبه‌های فرهنگی آثار او پرداخته شده و مهم‌ترین ویژگی‌های تألیفات، مذهب نحوی و منابع مطالعاتی او از طریق مصاحبه‌ها و مباحث شفاهی و برداشت او از سخنان و اقوال شیوخ خود، برداشت از کتب و تألیفات دیگران، تعامل با بادیه‌نشینان زمان خویش و بهره‌مندی از شواهد مختلف عربی، از جمله قرآن و قرائات آن، احادیث شریف نبوی و کلام، امثال و اشعار عرب، توضیح داده شده است. این فصل با معرفی مهم‌ترین آثار چاپ‌شده وی، به پایان رسیده است.

در فصل دوم، از جایگاه عربیت در آثار ابن جنی و حساسیت او به این امر، سخن به میان آمده و به برخی از اسرار آن که وی در مورد آنها صحبت کرده است، اشاره شده است؛ مانند «اشتقاق اکبر»، «صوت و معنا»، «معانی صیغ» و....

فصل سوم نیز پیرامون رابطه ابن جنی و مباحث لغوی جدید بوده و در آن، به برخی از ایده‌ها و مفاهیم ارائه‌شده در زمینه مطالعات لغوی در غرب اشاره شده که می‌توان آنها را با آنچه ابن جنی قبلا بیان کرده، منطبق دانست.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.