مسئله‌ی اسماعیل آقا سمکو در آذربایجان و موکریان

اسماعیل آقا سمکو
پدیدآوران	چوپانی، احمد (نویسنده)
ناشر	موساسیر
مکان نشر	مهاباد
سال نشر	1394ش
چاپ	اول
شابک	‎978-600-6292-10-6
موضوع	س‍ی‍م‍ی‍ت‍ق‍و,، اس‍م‍اع‍ی‍ل‌ آغ‍ا,، - ۱۳۰۹.,کردان, -- تاریخ, -- ایران, -- قرن ۱۳ق.,ایران , -- جنبش‌ها و قیام‌ها, -- قاجاریان، ۱۱۹۳ - ۱۳۴۴ق.,nli
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	DSR ۱۳۱۵/ج۹چ۹ ۱۳۹۴

اسماعیل آقا سمکو تألیف احمد چوپانی؛ این کتاب به بررسی جامع زندگی و فعالیت‌های اسماعیل آقا سمکو (متوفی 1309ش)، رهبر ایل شکاک و از چهره‌های تأثیرگذار کرد در تاریخ معاصر ایران می‌پردازد. نویسنده در این اثر 300 صفحه‌ای، زمینه‌های شکل‌گیری قیام سمکو، ماهیت حرکات او و نقش بازیگران داخلی و خارجی در این ماجرا را تحلیل کرده است.

ساختار

کتاب در شش فصل اصلی به همراه مقدمه و چکیده تنظیم شده است: جغرافیای سیاسی منطقه، تبارشناسی ایل شکاک، اندیشه و اهداف سمکو، تحرکات او در دوره‌های مختلف و سرانجام شکست و مرگ وی.

گزارش کتاب

احمد چوپانی در این پژوهش تاریخی، به بررسی عمیق یکی از پیچیده‌ترین چهره‌های تاریخ معاصر کردستان پرداخته است. کتاب با تحلیل جغرافیای سیاسی منطقه تحت نفوذ ایل شکاک آغاز می‌شود و سپس به تبارشناسی این ایل مهم کرد می‌پردازد.

نویسنده در فصل‌های بعدی به تحلیل اندیشه‌ها و اهداف سمکو پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه او از خلأ قدرت پس از جنگ جهانی اول و انقلاب روسیه استفاده کرد تا کنترل مناطق وسیعی از آذربایجان غربی را به دست گیرد. چوپانی به خوبی نشان می‌دهد که چگونه سمکو ابتدا برای احقاق حقوق ایلی خود قیام کرد، اما به تدریج به سمت ملی‌گرایی کردی گرایش یافت.

یکی از نقاط قوت کتاب، تحلیل روابط پیچیده سمکو با قدرت‌های خارجی (روسیه، انگلیس، ترکیه و آلمان) و بازیگران داخلی (مانند شیخ محمد خیابانی) است. نویسنده همچنین به بررسی دقیق رویداد خونین جیلولوق و کشتار آشوری‌ها پرداخته است.

فصل پایانی کتاب به تحلیل چگونگی سرکوب سمکو توسط دولت رضاشاه و مرگ او در سال 1309 اختصاص دارد. چوپانی با نثری روان و مستند به منابع تاریخی، تصویری جامع از این دوره پرالتهاب تاریخ معاصر ایران ارائه داده است.

این کتاب برای پژوهشگران تاریخ معاصر ایران و علاقه‌مندان به مطالعات کردی منبعی ارزشمند محسوب می‌شود.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات