معارف و معاریف: دایرة‌المعارف جامع اسلامی

معارف و معاریف
پدیدآوران	حسینی دشتی، مصطفی (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	دایرة المعارف جامع اسلامی
ناشر	مؤسسه فرهنگی آرايه
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1379ش
چاپ	3
شابک	‎964-6074-10-3
موضوع	اسلام - دایره المعارف‏ها - دایره المعارف‏ها و واژه نامه‎ها
زبان	فارسی
تعداد جلد	10
کد کنگره	6م5ح 5/2 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

معارف و معاریف: دایرة‌المعارف جامع اسلامی، اثر سید مصطفی حسینی دشتی (متولد 1313ش)، کتابی است که به موضوعات مختلفی، از جمله مفاهیم و اصطلاحات مذهبی، تاریخی و فرهنگی مرتبط با اسلام می‌پردازد.

ساختار

این اثر از مقدمه و متن تشکیل شده که محتوای متن همچون بیشتر کتب دایرة‌المعارف بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است.

گزارش محتوا

کتاب با ساختاری دائرةالمعارفی تدوین شده است و این به معنی سازمان‌دهی مطالب در قالب مدخل‌های متعدد است که هریک به یک موضوع، مفهوم، شخصیت، مکان یا رویداد خاص در معارف اسلامی می‌پردازد. این مداخل، شامل واژه‌های مفرده و مرکبه، شرح عناوین و موضوعات، اصطلاحات علوم، مبانی علمی، ادبی، عقایدی، اصولی، فقهی، کلامی، فلسفی و غیره، ملل و نحل، تاریخ، رجال و درایه، تفسیر و روایت، احکام دینی، اعلام و علامات و اطلاعات عمومی می‌گردد. این مطالب، تابع مذهب خاصی از اسلام نیست، بلکه طبق مذاهب مختلف بیان شده است؛ لذا در مدخل «امام» که به موضوع امامت پرداخته، از اعتقادات شیعه سخن رفته است و روایت «عشره مبشره» که تنها در منابع اهل سنت وجود دارد، در این کتاب یافت می‌گردد.

سبک نگارش

تکیه مستقیم بر منابع اصلی: نویسنده تلاش کرده تا مطالب را مستقیماً از «منابع متعدد»، به‌ویژه «قرآن و حدیث و تاریخ»، استخراج و ارائه کند. این رویکرد با هدف دسترسی خواننده به اصل مطالب در منابع اولیه صورت گرفته است. ایشان در ذکر آیات قرآن گاه به متن آیه، مواردی به ترجمه، اکتفا نموده؛ لکن در بیشتر موارد، آیات قرآن را به‌همراه ترجمه آورده است. این سبک از نگارش، در مورد روایات نیز دیده می‌شود.

1. حداقل تفسیر و توضیح شخصی: یکی از اصول نگارش این کتاب، اجتناب از توضیح و تفصیل فراتر از نص صریح آیات و روایات است. توضیحات اضافی تنها زمانی آورده می‌شوند که خودِ منبع اصلی، این توضیحات را در بر داشته باشد. این نشان‌دهنده سبکی است که به اصالت متن منبع اهمیت فراوان می‌دهد؛ به‌عنوان مثال، در مدخل «آیات محکم و آیات متشابه»، نویسنده آیه 7 آل عمران را نقل می‌کند و سپس به‌جای اینکه خود به تحلیل و تبیین انواع آیات محکم و متشابه و علت وجود آن‌ها بپردازد [که یک تحلیل تفسیری شخصی می‌شد]، بلافاصله اشاره می‌کند که این بحث مأخوذ از نظرات «مفسران و علمای علم قرآن» است.
2. زبان ساده و روشن: نویسنده سعی کرده تا با «سبکی روشن و عبارتی ساده»، مطالب را بنگارد و از عبارات یا اصطلاحات تخصصی و دشوار که ممکن است برای خواننده خسته‌کننده باشد، پرهیز کند. هدف، ارائه اطلاعاتی است که خواننده در هر سطح سواد بتواند از آن بهره ببرد.
3. ارجاع‌دهی دقیق و پرشمار: مشخصه بارز کتاب، ارجاع‌دهی پرشمار و دقیق به منابع مورد استفاده است که تقریبا در همه مداخل قابل مشاهده است. این ارجاعات، شامل نام کتاب، جلد و صفحه مورد نظر است. این روش، امکان بررسی و تأیید مطالب ارائه‌شده را برای خواننده فراهم می‌آورد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.