سفرنامه کلودیوس جیمز ریچ (بخش مربوط به کردستان)

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ (بخش مربوط به کردستان)
پدیدآوران	ريچ‌، کلاوديوس‌ جيمز (نویسنده) جاف، حسن (مترجم) آقابیگی، فرامرز (مصحح) هيز ويدو (ویراستاری)
ناشر	ایرانشناسی
مکان نشر	تهران
سال نشر	1396
چاپ	چاپ اول
شابک	‎978-600-8351-36-8
موضوع	خاور ميانه - سير و سياحت ريچ، کلاوديوس جيمز، 1787 - 1821م. - سفرها سفرنامه‌‎هاي انگليسي (ت. ج.) کردستان - سير و سياحت
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	DS ۴۸/۵/ر۹س۷

سفرنامۀ کلودیوس جیمز ریچ (بخش مربوط به کردستان) تألیف کلودیوس جیمز ریچ؛ ترجمه حسن جاف؛ تصحیح فرامرز آقابیگی؛ این کتاب بخشی از سفرنامه مفصل کلودیوس جیمز ریچ، سیاستمدار و جهانگرد انگلیسی است که به توصیف دقیق سفر او به کردستان عراق و ایران در دهه 1820 میلادی می‌پردازد. ریچ با تسلط به زبان کردی و مشاهده دقیق، تصویری زنده از زندگی، آداب و رسوم و ویژگی‌های اجتماعی کردها در اوایل قرن نوزدهم ارائه می‌دهد.

ساختار

کتاب در یک جلد و 292 صفحه تنظیم شده است که شامل مقدمه ناشر، متن اصلی سفرنامه و توضیحات مترجم و مصحح و یازده فصل و بخش ضمیمه‌ها شامل نقشه، تصاویر، نمایه‌های اشخاص و اماکن و منابع است.

گزارش کتاب

سفرنامه کلودیوس جیمز ریچ به کردستان، یکی از دقیق‌ترین و جامع‌ترین گزارش‌های اروپاییان از منطقه کردستان در اوایل قرن نوزدهم محسوب می‌شود. ریچ که به عنوان نماینده شرکت هند شرقی در بغداد خدمت می‌کرد، در سال‌های 1820 به مناطق کردنشین عراق و ایران سفر کرد(ص 15).

ویژگی ممتاز این سفرنامه، تسلط ریچ به زبان کردی و آشنایی عمیق او با فرهنگ محلی است که به او امکان داد تا به جای نگاه سطحی یک گردشگر، به مشاهده‌گر دقیقی تبدیل شود. ریچ در توصیف‌های خود به جزئیاتی مانند وضعیت راه‌ها، آب و هوا، پوشش گیاهی و معماری می‌پردازد(ص 45-60). اما آنچه این سفرنامه را برجسته می‌سازد، توجه ویژه او به ویژگی‌های اجتماعی و روانشناختی کردهاست.

ریچ با روش‌های هوشمندانه‌ای مانند پوشیدن لباس محلی در مراسم عروسی(ص 89)، توانست بدون جلب توجه، رفتارهای واقعی مردم را مشاهده و ثبت کند. او همچنین با طرح سوالات ظریف و آزمون‌های روانشناختی غیرمستقیم، به تحلیل شخصیت همراهان خود می‌پرداخت(ص 112).

این سفرنامه علاوه بر ارزش تاریخی، از جنبه مردم‌شناسی نیز حائز اهمیت است. ریچ به توصیف دقیق آداب و رسوم کردها از جمله رقص‌های محلی، مراسم عروسی و شیوه‌های معیشت می‌پردازد(ص 135-150). نکته جالب توجه، نگاه مثبت و همدلانه ریچ به کردهاست که در پایان سفر با بیان احساساتی توأم با اندوه از خداحافظی با آنها همراه می‌شود(ص 210).

مترجم کتاب، دکتر حسن جاف، با افزودن توضیحات و تعلیقات ارزشمند، به غنای این اثر افزوده است. مصحح نیز با تصحیح دقیق متن و ارائه اطلاعات تکمیلی، سهم بسزایی در ارتقای کیفیت این چاپ داشته است. این کتاب منبعی ارزشمند برای پژوهشگران تاریخ، فرهنگ و مردم‌شناسی کردستان محسوب می‌شود.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات