۱۴۴٬۶۳۰
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'مسکویه، احمد بن محمد' به 'ابن مسکویه، احمد بن محمد'
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مسکویه، احمد بن محمد' به 'ابن مسکویه، احمد بن محمد') |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[هلالی، عماد]] (محقق) | [[هلالی، عماد]] (محقق) | ||
[[مسکویه، احمد بن محمد]] (نویسنده) | [[ابن مسکویه، احمد بن محمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BJ 1185 /ع4الف2 1384 | | کد کنگره =BJ 1185 /ع4الف2 1384 | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =17913 | |||
| کتابخوان همراه نور =17913 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|تهذیب الأخلاق (ابهامزدایی)}} | |||
'''تهذيب الأخلاق و تطهير الأعراق'''، رسالهاى در اخلاق فلسفى از فيلسوف و مورخ بزرگ، [[ابن مسکویه، احمد بن محمد|ابوعلى احمد بن محمد مسكويه رازى]] (متوفای 421ق / 1030م) مىباشد كه به زبان عربى و بين سالهاى 372 - 375ق / 982 - 985م نوشته شده است. | |||
نویسنده، غرض از نوشتن اين رساله را ارائه اصول و مبادى علم اخلاق به قصد دستيابى به خوبى ذكر مىكند كه به واسطه آن، از آدمی كردارهاى نيكو و زيبا سر مىزند<ref>تهذيب...، 27 - 28</ref>او بعدها از اين رساله بهعنوان بنياد فلسفى اصول حاكم بر گزيدهگويىهاى حكيمانه كتاب جاويدان خرد ياد كرده است. | |||
نویسنده، غرض از نوشتن اين رساله را ارائه اصول و مبادى علم اخلاق به قصد دستيابى به خوبى ذكر مىكند كه به واسطه آن، از | |||
اين كتاب داراى دو نام مشهور است: | اين كتاب داراى دو نام مشهور است: | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۹: | ||
[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] از اين كتاب شديداً اثر پذيرفته و در شأن كتاب و مؤلف آن ابياتى سروده است و كتاب «[[اخلاق ناصری]]» را كه ترجمه شرحگونه اين كتاب مىباشد، نگاشته است. | [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] از اين كتاب شديداً اثر پذيرفته و در شأن كتاب و مؤلف آن ابياتى سروده است و كتاب «[[اخلاق ناصری]]» را كه ترجمه شرحگونه اين كتاب مىباشد، نگاشته است. | ||
كتاب، مورد تمجيد و تحسين بزرگانى مانند [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبائى]] و [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] نيز واقع شده است.<ref>محمدحسين حسینى تهرانى، مهر تابان، ص54</ref> | كتاب، مورد تمجيد و تحسين بزرگانى مانند [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبائى]] و [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] نيز واقع شده است.<ref>محمدحسين حسینى تهرانى، مهر تابان، ص54</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب با دو مقدمه از محقق، عماد الهلالى و نویسنده آغاز و مطالب در هفت مقاله، تنظيم شده است. البته شمار مقالات كتاب را 6 و حتى 8 هم دانستهاند. گويا اين اختلاف از تغيير ترتيب مقالات و تلفيق برخى بخشهاى اين كتاب در نسخهها و چاپهاى مختلف آن پديد آمده است. | كتاب با دو مقدمه از محقق، عماد الهلالى و نویسنده آغاز و مطالب در هفت مقاله، تنظيم شده است. البته شمار مقالات كتاب را 6 و حتى 8 هم دانستهاند. گويا اين اختلاف از تغيير ترتيب مقالات و تلفيق برخى بخشهاى اين كتاب در نسخهها و چاپهاى مختلف آن پديد آمده است. | ||
==گزارش محتوا== | |||
اين رساله در شمار آثار مهمى است كه در جهان اسلام از منظرى فلسفى به علم اخلاق نگريستهاند. | اين رساله در شمار آثار مهمى است كه در جهان اسلام از منظرى فلسفى به علم اخلاق نگريستهاند. | ||
| خط ۴۸: | خط ۵۱: | ||
#اندرزهاى منقول يونانى كه سخنان [[بقراط]]، فيثاغورس، سقراط و ديگران را شامل مىشود؛ | #اندرزهاى منقول يونانى كه سخنان [[بقراط]]، فيثاغورس، سقراط و ديگران را شامل مىشود؛ | ||
#آثار افلاطون و بهويژه كتابهاى جمهوريت و نواميس؛ | #آثار افلاطون و بهويژه كتابهاى جمهوريت و نواميس؛ | ||
#آثار [[ارسطو]] و بهويژه كتاب «اخلاق نيكماخس» كه بهرهگيرى گسترده [[مسکویه، احمد بن محمد|ابوعلى مسكويه]] از آن را در ارتباط او با [[ارسطو]]ييان بغداد نيز سنجيدهاند. افزون بر اين از رساله منحول فضائل النفس به ترجمه ابوعثمان دمشقى نيز بايد ياد كرد كه [[مسکویه، احمد بن محمد|ابوعلى مسكويه]] آن را از [[ارسطو]] دانسته، و مطالبى از آن نقل كرده است؛ | #آثار [[ارسطو]] و بهويژه كتاب «اخلاق نيكماخس» كه بهرهگيرى گسترده [[ابن مسکویه، احمد بن محمد|ابوعلى مسكويه]] از آن را در ارتباط او با [[ارسطو]]ييان بغداد نيز سنجيدهاند. افزون بر اين از رساله منحول فضائل النفس به ترجمه ابوعثمان دمشقى نيز بايد ياد كرد كه [[ابن مسکویه، احمد بن محمد|ابوعلى مسكويه]] آن را از [[ارسطو]] دانسته، و مطالبى از آن نقل كرده است؛ | ||
#[[جالینوس]] و كتاب اخلاق النفس كه در بحث لذات حسى و نابسنده خواندن آنها بدان استناد شده است؛ | #[[جالینوس]] و كتاب اخلاق النفس كه در بحث لذات حسى و نابسنده خواندن آنها بدان استناد شده است؛ | ||
#بروسن نوفيثاغورى، متفكر سده 5م كه مسكويه از رساله «تدبير منزل» او به تفصيل نقل كرده است؛ | #بروسن نوفيثاغورى، متفكر سده 5م كه مسكويه از رساله «تدبير منزل» او به تفصيل نقل كرده است؛ | ||
| خط ۵۸: | خط ۶۱: | ||
مىدانيم كه مؤلف با جريانهاى فكرى ساسانى و سنت اندرزنامهنويسى ايرانى نيز آشنايى ژرفى داشته است و ترجمه عربى شمارى از آثار ايرانى مانند ايتاكار بزرگمهر را در جاويدانخرد او مىتوان ديد. | مىدانيم كه مؤلف با جريانهاى فكرى ساسانى و سنت اندرزنامهنويسى ايرانى نيز آشنايى ژرفى داشته است و ترجمه عربى شمارى از آثار ايرانى مانند ايتاكار بزرگمهر را در جاويدانخرد او مىتوان ديد. | ||
منابع اسلامى و عربى نویسنده، شامل قرآن كريم، احاديث پيامبر(ص)، آثار لغتنويسان عرب و بهويژه بصرىها، آثار ادبى مانند ديوان متنبى و ابن | منابع اسلامى و عربى نویسنده، شامل قرآن كريم، احاديث پيامبر(ص)، آثار لغتنويسان عرب و بهويژه بصرىها، آثار ادبى مانند ديوان متنبى و [[ديوان ابن الرومي|ابن رومى]]، رسائل جابر و رازى و [[فارابی، محمد بن محمد|فارابى]] و رساله دفع الاحزان كِندى بوده و سخنان زاهدان نامور مانند حسن بصرى را در بر مىگيرد. | ||
وجود نسخههاى فراوان تهذيب الاخلاق، از شهرت اين كتاب در روزگار پس از ابوعلى خبر مىدهد. | وجود نسخههاى فراوان تهذيب الاخلاق، از شهرت اين كتاب در روزگار پس از ابوعلى خبر مىدهد. | ||
| خط ۶۸: | خط ۷۱: | ||
نگارش كتاب، در مقايسه با آثار مشابه، از قلمى نسبتاً سليس و روان برخوردار است؛ اگرچه در مواردى (مانند مقاله سوم)، متن، خالى از پيچيدگى و اغلاق نيست. واژگان و اصطلاحات بهكاررفته در كتاب نيز بيشتر صبغه فلسفى دارند<ref>كتابشناخت اخلاق اسلامى</ref> | نگارش كتاب، در مقايسه با آثار مشابه، از قلمى نسبتاً سليس و روان برخوردار است؛ اگرچه در مواردى (مانند مقاله سوم)، متن، خالى از پيچيدگى و اغلاق نيست. واژگان و اصطلاحات بهكاررفته در كتاب نيز بيشتر صبغه فلسفى دارند<ref>كتابشناخت اخلاق اسلامى</ref> | ||
در مقدمه محقق، ضمن اشاره به اهميت كتاب و هدف مؤلف از نوشتن آن، دوران زندگانى نویسنده و وصايا و عقايد وى، مورد بررسى قرار گرفته است. | در مقدمه محقق، ضمن اشاره به اهميت كتاب و هدف مؤلف از نوشتن آن، دوران زندگانى نویسنده و وصايا و عقايد وى، مورد بررسى قرار گرفته است. | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۳: | ||
با بررسى مباحث مطرحشده در كتاب، درمىيابيم كه مفهوم بنيادى آن، «سعادت» است. در نظر نویسنده، سعادت، غايت زندگانى اخلاقى آدمى است و از آنجا كه سعادت فردى، بخشى از سعادت عمومى جامعه به شمار مىآيد، سعادت را تنها از راه زندگى اجتماعى و شهرى مىتوان كسب كرد و فرد انسانى هر گاه عضو جامعهاى نباشد، از سعادت بهكمال بهره نخواهد برد<ref>تهذيب، 37، 146 - 147</ref> | با بررسى مباحث مطرحشده در كتاب، درمىيابيم كه مفهوم بنيادى آن، «سعادت» است. در نظر نویسنده، سعادت، غايت زندگانى اخلاقى آدمى است و از آنجا كه سعادت فردى، بخشى از سعادت عمومى جامعه به شمار مىآيد، سعادت را تنها از راه زندگى اجتماعى و شهرى مىتوان كسب كرد و فرد انسانى هر گاه عضو جامعهاى نباشد، از سعادت بهكمال بهره نخواهد برد<ref>تهذيب، 37، 146 - 147</ref> | ||
اعتراض [[مسکویه، احمد بن محمد|ابوعلى مسكويه]] بر زاهدان گوشهگير را در الهوامل و الشوامل و الفوز الاصغر نيز مىتوان ديد كه اين گروه را دريغكنندگان از يارى مردم مىخواند و مىگويد كه آنان با پاسخ ندادن به يارىجويى مردمان، به خود و ايشان ظلم مىكنند. | اعتراض [[ابن مسکویه، احمد بن محمد|ابوعلى مسكويه]] بر زاهدان گوشهگير را در الهوامل و الشوامل و الفوز الاصغر نيز مىتوان ديد كه اين گروه را دريغكنندگان از يارى مردم مىخواند و مىگويد كه آنان با پاسخ ندادن به يارىجويى مردمان، به خود و ايشان ظلم مىكنند. | ||
اين دريافت مدنى از فضيلتهاى انسانى نزد نویسنده بدان پايه ارجمند است كه آن را از حوزه اخلاق فراتر مىبرد و به ديانت و شريعت تعميم مىدهد. در نظر نویسنده، همچنان كه فلسفه، يگانه آموزش حقيقى و راه رستگارى و نجات است، «ادب الشريعة» نيز انتقالدهنده حقيقت بهصورت گزارههاى دينى است.<ref>تهذيب، 64</ref>و آن را با نقش قوانين يونانى در نواميس افلاطون و با نوع موسيقى مباح در جمهوريت او مىتوان تطبيق داد. | اين دريافت مدنى از فضيلتهاى انسانى نزد نویسنده بدان پايه ارجمند است كه آن را از حوزه اخلاق فراتر مىبرد و به ديانت و شريعت تعميم مىدهد. در نظر نویسنده، همچنان كه فلسفه، يگانه آموزش حقيقى و راه رستگارى و نجات است، «ادب الشريعة» نيز انتقالدهنده حقيقت بهصورت گزارههاى دينى است.<ref>تهذيب، 64</ref>و آن را با نقش قوانين يونانى در نواميس افلاطون و با نوع موسيقى مباح در جمهوريت او مىتوان تطبيق داد. | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۳: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۲۰: | ||
#كتابشناخت اخلاق اسلامى، جمعى از نويسندگان، 1384ش، بوستان كتاب. | #كتابشناخت اخلاق اسلامى، جمعى از نويسندگان، 1384ش، بوستان كتاب. | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[اخلاق و راه سعادت: اقتباس و ترجمه از طهارة الاعراق ابن مسکویه]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:فلسفه، مذهب و روانشناسی]] | |||
[[رده:اخلاق]] | |||