كتاب الصلاة (تقریر محمود آشتیانی)

كتاب الصلاة(آشتیانی، محمود)
پدیدآوران	آشتیانی، محمود (نويسنده) حائری، عبد الکریم (نویسنده) م‍ل‍ک‍ی‍ان‌، روح‌ال‍ل‍ه‌ ( محقق)
ناشر	منظمة الموتمر الإسلامي، مرکز الأبحاث للتاریخ و الفنون و الثقافة الإسلامیة
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1402ش - 1445ق
چاپ	1
شابک	‎978-622-358-066-6
موضوع	نماز (فقه) - فقه جعفری - قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	3
کد کنگره	8ص5آ 186 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

كتاب الصلاة، تقریر محمود آشتیانی (۱۲۶۴ یا ۱۲۶۶-۱۳۵۹ش/ ۱۸۸۵ یا ۱۸۸۷-۱۹۸۰م)، اعلم شاگردان مرحوم نائینی، از درس خارج صلات عبدالکریم حائرى یزدى (1238-1315ش)، فقیه امامی و مؤسس حوزه علمیه قم، است.

مجموعه‌ای شامل ۲۰ جلد از آثار عبدالکریم حائرى یزدى و تقریرات دروس فقهی ایشان که توسط شاگردان نگاشته شده‌ با ‌عنوان »موسوعة المحقق الحائري «به‌همراه دو جلد مقدمه (یا به تعبیر دقیق‌تر «مدخل»)، برای ارائه در همایش یک‌صدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم آماده شده است که جلد یازدهم تا سیزدهم آن، کتاب حاضر می‌باشد.

آشتیانی، تحریر این تقریرات را در اواخر سال 1352ق، به پایان برده است.

عبدالکریم حائرى یزدى، خلاصه مباحث صلات خود را با عنوان «كتاب الصلاة» به‌گونه‌اى جامع و گویا، همراه با بیان ادله مسائل نماز، تألیف و در زمان حیات خود در یک جلد و به زبان عربى، چند بار منتشر کرد‌، که جلد اول و دوم این موسوعه است.

اهمیت کتاب

سید موسى شبیری می‌فرماید: حاج میرزا محمود آشتیانی، نوه‌ی حاج میرزا حسن آشتیانی و اعلم شاگردان آقای نائینی، آدم فوق‌العاده‌ای بود... قسمتى از بحث صلات مسافر کتاب صلات آقاى حاج شیخ گم شد. حاج میرزا مهدى بروجردى براى تکمیل آن، تقریرات شاگردانِ‌ معتنابه حاج شیخ را گرفت و به حاج شیخ داد تا وى از روى آن، قسمت گم‌شده را بازنویسى کند. مرحوم حاج آقاى والد مى‌گفت: نوشته‌هاى من را هم گرفتند. آقاى حاج شیخ تقریرات حاج میرزا محمود را بر همه ترجیح داد. از آقاى حاج آقا مرتضى حائرى یا آقاى داماد شنیدم که آقاى حاج شیخ گفته بود: حاج میرزا محمود بهتر از آن چیزى که نوشته بودم یا گفته‌ام، نوشته است. آقاى حائرى مى‌فرمود: مرحوم حاج شیخ در الفاظ حاج میرزا محمود تصرّف نکرد و فقط ترتیب مطالب او را تغییر داد تا با مطالب کتاب مسانخ شود؛ لذا قسمتى از صلات مسافر آقاى حاج شیخ به قلم حاج میرزا محمود است.

روش و محتوا

آشتیانی به تبعیت از استاد خود، تقریر مباحث را در نه مقصد، مرتب نموده است، ولی برخلاف «كتاب الصلاة» استاد که مقصد اول را مقدمات نماز و مقصد دوم را افعال آن قرار داده، وی مقدمات نماز (وقت، قبله، ستر (پوشش)، مکان نمازگزار، اذان و اقامه) را به‌عنوان مقدمه کتاب و مقصد اول را با نمازهای یومیه (روزانه) و بحث افعال نماز (نیت، تکبیرة الاحرام ابتدای نماز، قیام، قرائت، رکوع، سجود، تشهد و تسلیم) آغاز نموده است. ترتیب ایشان در مقاصد دیگر نیز با ترتیب استاد متفاوت است.

با توجه به فهرست مطالب پایان هر جلد، مباحث تقریرات بدین‌گونه‌اند:

1. جلد یک: شامل مقدمات و مقصد اول (افعال نماز)؛
2. جلد دوم: دربردارنده دنباله بحث افعال نماز و مقصد دوم (خلل در نماز)؛
3. جلد سوم: شامل مقصد چهارم (نماز جماعت)، مقصد پنجم (نماز آیات)، مقصد ششم (نماز قضا)، مقصد هفتم (نماز مسافر)، مقصد هشتم (نماز جمعه) و مقصد نهم (نماز عید فطر و قربان).

شیوه استاد در بیان درس خارج، مطابق شیوه معمول فقهای شیعه در طرح مسئله و فروع آن، بیان اقوال و احتمالات در مسئله، ذکر ادله، بررسی و نقد آنها، تقویت برخی و تضعیف برخی دیگر (و بیان قول مختار) است که مقرر همین روش را انعکاس داده است، اما مباحث فقط تقریر درس استاد نیست، بلکه مقرر نکات و ملاحظاتی را نیز بر آن افزوده است.

فعالیت محقق

1. تحقیق و تصحیح متن کتاب با توجه به نسخه‌ چاپی؛
2. تصحیح و آدرس‌دهی روایات و متون فقهی نقل‌شده؛
3. توضیح مطالب و کلمات مبهم؛
4. تغییر املای کلمات برطبق رسم‌الخط متعارف در این زمان و رعایت رسم‌الخط عثمان طه در آیات؛
5. آشکار کردن اعراب برخی کلمات؛
6. تحریر فهرست مطالب و مصادر.

‌==پانویس==

منابع مقاله

1. مقدمه تحقیق.
2. شبیری زنجانی، موسی، «جرعه‌ای از دریا»، انتشارات کتاب‌شناسی شیعه، ایران – قم، چاپ اول، 1398-1389ش.