یک بیت پرنیان؛ مجموعه مقالات پژوهشگران تاجیک پیرامون احوال و آثار رودکی

یک بیت پرنیان
پدیدآوران	خواجه‌اف، شاه‌‌منصور (نویسنده)
ناشر	مؤسسه فرهنگی اکو
مکان نشر	تهران
سال نشر	1396
شابک	‎4ـ0ـ90872ـ600ـ978
کد کنگره	‏

یک بیت پرنیان؛ مجموعه مقالات پژوهشگران تاجیک پیرامون احوال و آثار رودکی تألیف جمعی از نویسندگان به کوشش، تهیه و برگردان شاه‌‌منصور خواجه‌اف، این مطالب باب تازه‌ای در رودکی‌پژوهی محسوب می‌شوند و مطالعۀ آنها از منفعت خالی نیست و برای جامعۀ فرهنگی به‌ویژه دانشگاهیان و محققان سودمند خواهد بود.

گزارش کتاب

بر حق رودکی پدر و قافله‌سالار شعر پارسی است که بیش از هزار سال قبل، پایه و ارکان شعر را با زبان پارسی بنیان نهاده و همۀ سخنوران و سخن‌سرایان بعد از او بدون استثنا خود را شاگرد آدم‌الشعرا دانسته‌اند. در شعر رودکی اکثر مضامین اخلاقی، اجتماعی و عاشقانه را می‌توان مشاهده کرد. استاد شاعران، به‌عنوان پیر خرد و جهان‌دیده به انسان‌ها اندرز نیک سگالیدن، نیک‌بودن و نکویی پروریدن را می‌دهد و تأکید می‌کند در این جهان فسوس جز نکویی نخواهد ماند. و بدون شک همۀ این معانی و مضامین در شعر و سروده‌های شعرای بعدی، از ملک‌الشعرای ادب پارسی منشأ گرفته است و این است که تا امروز به «باد جوی مولیان آید همی» تضمین می‌کنند و نظیره می‌نویسند.

شعر رودکی فراتر از مکان و زمان است و امروزیان هم که اشعار ناب و سرۀ او را مطالعه می‌کنند همان تازگی و طراوت را درمی‌یابند که زمانی امیران عالی‌مقام سامانی از آن لذت و خوشی می‌برند و این است که شعرش همه جهان بنوشت.

عبدالرحمان جامی در بهارستان می‌نویسد: «چنان ذکی و تیزفهم بود که در هشت‌سالگی قرآن را به تمام حفظ کرد و قرائت بیاموخت و شعرگفتن گرفت و به‌واسطۀ حسن صوت در مطربی افتاد و عود بیاموخت و در آن ماهی شد و نصربن احمد سامانی او را تربیت کرد».

رودکی با توجه به اینکه حافظ قرآن بود در اشعارش از مضامین و مفاهیم قرآنی به نحو احسن استفاده کرده و در غزل و قصیده، رباعی، بیت، فرد و قطعات ماندگارش از فیض این کتاب آسمانی بهرۀ تمام برده که یکی از دلایل ماندگاری و پویایی شعر او همین الفت با کلام خداست.

استاد رودکی از سوی متقدمین و متأخرین به‌عنوان پدر شعر فارسی مورد اعتراف و احترام قرار گرفته و او را سلطان‌الشعرا، آدم‌الشعرا، صاحبقران شاعری، شاعر روشن‌بین و ... یاد کرده‌اند. شعر رودکی زیبا، روان و سرشار از معانی بکر و جاودانه است که اهمیت و ارزش آنها چه در گذشته و چه در حال و آینده جایگاه و مقام خود را از دست نداده و نخواهد داد. با اینکه بیش از هزار سال از وفات این شاعر نامدار می‌گذرد ولی اشعار او طراوت و زلالی و گرمی و حرارت خود را از دست نداده و در این روزگار که ما با طوفان جدال و ستیز و درگیری و اختلافات عقیدتی و فکری مواجه هستیم، اندرزهای او بیش‌از‌بیش راه‌گشای ما خواهند بود.

یکی از دغدغه‌های مؤسسۀ فرهنگی اکو که در راستای ترویج و گسترش فرهنگ و ادب ملل منطقه گام برمی‌دارد، چاپ و نشر آثار اندیشمندان منطقه است و بر این اساس اقدام به گردآوری، برگردان و چاپ مقالات دانشمندان و فاضلان فرهیختۀ تاجیکستان با موضوع رودکی نموده است. این مطالب باب تازه‌ای در رودکی‌پژوهی محسوب می‌شوند و مطالعۀ آنها از منفعت خالی نیست و برای جامعۀ فرهنگی به‌ویژه دانشگاهیان و محققان سودمند خواهد بود.

این نوشته‌ها از منابع و مآخذ مختلف اعم از کتاب و مجله و مجموعه‌های گوناگون، در بلندی هفت سال تهیه، تدوین و برگردان شده است. در این نوشته‌ها دربارۀ زمان زندگی، وضعیت سیاسی و ادبی زمان سامانیان که استاد رودکی پروردۀ این دودمان نیک‌نام بود، انواع و اوزان شعری، صور خیال، تأثیر رودکی از شاعران پیشین و برعکس، تشابهات اشعار رودکی با شعرای عرب و غرب و موضوعات دیگر سخن می‌رود که مطالعۀ آنها برای خوانندگان فارسی‌گوی مفید و سودمند خواهد بود.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات