عشق، نیایش: دو جستار عارفانه

عشق، نیایش: دو جستار عارفانه
پدیدآوران	فنلون، فرانسوا (نویسنده) کلپیوس، یوهانس (نویسنده) آقایانی چاوشی، لیلا (مترجم)
ناشر	آن سو
مکان نشر	تهران
سال نشر	1397
شابک	‎9ـ4ـ98321ـ600ـ978
موضوع	عشق‌ و عبا‌دت‌ الهی‌ (مسیحیت‌) ihsroWC dna evol -- )doG )ytinaitsirhC,عشق‌ و عبا‌دت‌ الهی‌ ihsroWC dna evol -- doG,خدا -- عشق‌ voLC -- doG
کد کنگره	‏BV ۴۸۱۷/ف۹ع۵ ۱۳۹۷

عشق، نیایش: دو جستار عارفانه تألیف فرانسوا فنلون، یوهانس کلپیوس؛ مترجم لیلا آقایانی چاوشی، این کتاب دو جستار از دو عارف برجسته سده‌های 18 و 18 میلادی است؛ جستارهایی دربرداندۀ آنچه به زعم آنان طریقی معنوی است برای رستگاری انسان، از رهگذر عشق به پرودگار و نیایش او.

ساختار

کتاب در چهار گفتار تدوین شده است.

گزارش کتاب

بخش مهمی از ادبیات جهان را عارفان ساخته‌اند. در هر فرهنگی، هر دین و مذهب یا زبانی می‌توان آثار ادبی جذابی یافت که توسط عارفان پدید آمده باشد، نمی‌توان گفت آنان صرفا با انگیزه خلق آثار ادبی، این نوشته‌ها را پدید آورده‌اند، اما از طرفی نیز نمی‌توان ادعا کرد این ادبیات دل‌فریب، بدون قصد و نیت شکل گرفته باشد. شورمندی درونی عارفان خود سرچشمه ایجاد زیبایی در کلام ایشان است.

عارفان و پارسیان در ادبیان الهی مسیر شناخت و ایمان به پروردگار را مسیر عاشقانه تصویر کرده‌اند؛ طریقی که بنده نه از سر اجبار و اضطرار بلکه از رهگذر مهر و دلبستگی به پرودگار، سر تسلیم در مقابل او فرو می‌آورد و رضایتمندانه فرمان‌های پروردگار را بر پا می‌دارد و به او دل می‌سپارد. در مسیحیت نیز عارفان چنین رویکردی در تعالیم و آموزه‌های خود داشته‌اند و به شیوه‌های گوناگون، پیروان را به پرستش مهرآمیز پرودگار فراخوانده و روش‌هایی را پیش روی آنان گذارده‌اند. دعا و نیایش یکی از مهم‌ترین این راه‌ها است.

ارزشمندی مناجات و نیایش در تعالیم مسیح(ع) باعث شکل گرفتن مجموعه‌های گرانسنگی از مناجات‌ها و آموزه‌هایی در این باره توسط مسیحیان ـ به ویژه عارفان مسیحی ـ شده است. مطالعه و دقت در زوایای پیدا و پنهان این آثار پرده از نکته‌های دقیقی بر می‌دارد که از یک‌سو به شناخت بهتر ایده‌ها و تفکرات دنیای مسیحیت یاری می‌رساند و از سوی دیگر، موقعیت‌ها و ظرافت‌هایی را که در روش سلوک معنوی مورد توجه و دقت عارفان مسیحی قرار گرفته است، روشن می‌کند.

این کتاب دو جستار از دو عارف برجسته سده‌های 18 و 18 میلادی است؛ جستارهایی دربرداندۀ آنچه به زعم آنان طریقی معنوی است برای رستگاری انسان، از رهگذر عشق به پرودگار و نیایش او.

نویسندۀ رسالۀ نخست، فرانسوا فنلون (1715ـ1651م) از چهره‌های ماندگار تاریخ عرفان مسیحی در فرانسه، در روزگاری بود که در آن زمانداران از معنویت، تهی کیسه بودند اما عارفانی برجسته از میان حقیقت‌جویان سربر آوردند و به نشر تعالیم معنوی و هدایت مردم پرداختند. مادان آکاری، مادام گویون، پییر دوبرول، قدیس فرانسوا دوسال، قدیسه شانتال، ... و نیز فرانسوا فنلون در شمار چهره‌های تأثیرگذار این عصر در حوزه عرفان هستند. از میان خصایص مهم آموزه‌های عرفانی این دوره، می‌توان این موارد را برشمرد: 1. توکل‌گرایی که یکی از اصول اساسی این مکاتب معنوی به شمار می‌رفت. در پرتو چنین نگرشی بود که تسلیم مطلق در برابر پروردگار و وانهادن امور به خداوند، بی‌هیچ قید و شرطی، ترویج و تشویق می‌شد و همین امر به گونه‌ای افراطی، ترک مجاهده و تلاش فردی در مسیر سلوک را در پی داشت. 2. تأثیرپذیری از تعالیم مادر ترزا، در نوع نگرش و مفاهیم معنوی ایشان آشکار بود. 3. این عارفان برای نشر و رواج تعالیم و آموزه‌های خویش از نگارش رساله، نامه و متون عرفانی و آثاری از این دست بهره بردند و از این طریق به آموزش و هدایت مردم پرداختند. البته آثار ایشان نیز با اقبال بسیار مواجه شد و از این طریق تأثیری بسیار بر معنویت آن روزگار داشت. فنلون نیز در آثار خویش و از جمله آنچه که بخشی از آن در این کتاب آمده است، از این شیوه بهره جست. وی در آثار هدایت‌گرایانه خویش با اتکا به اصل تسلیم مطلق در برابر پروردگار و نیز عشق‌ورزی راستین به او و چشم‌ پوشیدن از غیر او، به هدایت انسان‌ها همت گمارد و با زبانی دلنشین و نغز، آموزه‌های حکیمانه خویش را بیان کرد.

رسالۀ دوم، اثر از یوهانس کلپیوس (1708ـ1667 م)، عارف مسیحی آلمانی، دربارۀ شیوۀ مناجات با پرودگار است. در این اثر به نکاتی دقت شده است که ایده‌های عمومی دربارۀ نیایش و مناجات را اصلاح می‌کند. کلپیوس توضیح می‌دهد که نیایش مؤثر در حقیقت مناجاتی است که از درون و قلب آدمی سرچشمه گیرد و فارغ از هر غفلت و تغافلی، بی‌وقفه جاری و ساری باشد. او معتقد است عزلت و انزوا در حقیقت باید به صورت قلبی و درونی روی دهد و چنین خلوتی ممکن است بدون تحقق انزوای ظاهری، در حد کمال به وجود آید. وی مسیح را واسطۀ فیض میان بندگان و پروردگار می‌داند و معتقد است بندگان برای مناجات و نیایش به درگاه پروردگار، باید مسیح را وسیله قرار دهند و از طریق روح بلند او با خدای خویش راز و نیاز کنند.

طرح چنین ایده‌هایی در این رساله نشان‌دهندۀ نگاه عمیق عارفان مسیحی به تعالیم مذهبشان و سعی وافر ایشان برای آفت‌زدایی از این تعالیم و شکوفا ساختن حقیقت آیین مسیح است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات