شاه نعمت‌الله ولی؛ از مجموعه از ایران چه می‌دانم؟

شاه نعمت‌الله ولی
پدیدآوران	صحرایی، شهرام (نویسنده)
ناشر	دفتر پژوهش های فرهنگی
مکان نشر	تهران
سال نشر	1397
شابک	‎5ـ441ـ379ـ964ـ978
موضوع	سرگذشتنا‌مه‌ شا‌ه‌ نعمت‌الله‌ ولی‌، ۷۳۱ - ۸۳۴ق‌,ایران‌ -- قرن‌ ۸ق‌ عا‌رفا‌ن‌
کد کنگره	‏BP ۲۹۳/۱۴/ن۷ص۳ ۱۳۹۷

شاه نعمت‌الله ولی؛ از مجموعه از ایران چه می‌دانم؟ تألیف شهرام صحرایی، شاه نعمت‌الله ولی یکی از عارفان مشهور قرن هشتم و نهم هجری بوده است که تأثیر افکار، آموزه‌ها و مکتب وی در فرهنگ ایران از روزگار خویش تا امروزه مشهود و محسوس است.

ساختار

کتاب در چهار فصل تدوین شده است.

گزارش کتاب

عظمت، شکوه و غنای فرهنگ هر کشور بستگی تام به شخصیت‌های فرهنگی آن کشور و مفاخر و نام‌آفرینان آن دارد. بسیاری از این مفاخر که از شهرت جهانی برخوردارند، عارفان و مشایخ تصوف مانند شیخ ابوسعید ابوالخیر، بایزید بسطامی، خواجه عبدالله نوری، عین‌القضات همدانی، سنایی غزنوی، فریدالدین عطار، مولانا جلال‌الدین رومی و میر سیدعلی همدانی هستند. شاه نعمت‌الله ولی نیز یکی از عارفان مشهور قرن هشتم و نهم هجری بوده است که تأثیر افکار، آموزه‌ها و مکتب وی در فرهنگ ایران از روزگار خویش تا امروزه مشهود و محسوس است. ماندگاری سلسلۀ او و افزایش معتقدان و علاقمندان به آن پس از شش قرن، ریشه در عوامل متعددی از جمله اعتدال و پرهیز از افراط و تفریط، احترام به شریعت و لزوم رعایت و عمل به احکام آن، رنگ و بوی شیعی و تأکید بر محبت خاندان پیامبر اکرم(ص) دارد. این کتاب گامی کوتاه و پیش‌درآمدی به منظور آشنایی با زندگانی، سیره، آثار و ویژگی‌های مکتب اوست.

در فصل اول به زندگی‌نامۀ شاه نعمت‌الله ولی پرداخته شده است. سید نورالدین نعمت‌الله محمد بن کمال‌الدین یحیی کوهبنانی کرمانی معروف به شاه نعمت‌الله ولی از سادات حسنی است. وی علوم آن زمان مانند فقه و اصول و حکمت را نزد استادانی همچون شیخ شمس‌الدین مکی و قاضی عضدالدین ایجی و رکن‌الدین شیرازی فراگرفت و در مکه از طریق شیخ عبدالله یافعی به سلسله‌های شاذلیه و قادریه متصل شد. شاه نعمت‌الله ضمن سیروسفر در مصر، حجاز، ترکستان و ایران به نشر تصوف پرداخت. تاریخ وفات وی احتمالاً در 820 یا 827 یا 834 هجری و مزارش در ماهان کرمان است.

دربارۀ صورت و سیرت شاه نعمت‌الله ولی و ویژگی‌های مکتب او در فصل دوم و سوم کتاب بررسی صورت گرفته است. از جمله توصیه‌ها و سفارش‌های شاه نعمت‌الله ولی به مریدان این بود که برای تصفیۀ دل و تزکیۀ نفس در اجتماع حاضر و در خدمت خلق باشند. در تشیع شاه نعمت‌الله ولی تردید وجود دارد؛ اما سلسلۀ وی از سدۀ هشتم به عنوان سلسله‌ای شیعی شناخته شد. پس از وفات او فرزندزادگان و اعقاب وی به جانشینی و مقام ارشاد رسیدند. آنها همگی به دعوت سلاطین بهمنی هند به دکن رفتند و در آنجا سکونت گزیدند. سیطرۀ معنوی نعمت‌اللهی در هند موجب رواج تصوف و تشیع در هند به‌ویژه منطقۀ دکن شد و از این راه زبان فارسی و مذهب تشیع نیز در آنجا رواج و گسترش یافت.

فصل پایانی کتاب در دو بخش به آثار منثور و منظوم شاه نعمت‌الله ولی پرداخته است. از وی رساله‌های کوتاه و نیز دیوان شعری باقی مانده است که از لحاظ ادبی متوسط به شمار می‌رود.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات