شرح گیپایی در نحو عربی: تفاوت میان نسخهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) (صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NURشرح گیپایی در نحو عربیJ1.jpg | عنوان =شرح گیپایی در نحو عربی | عنوانهای دیگر = |پدیدآورندگان | پدیدآوران = جرجانی، علی بن محمد (نویسنده) کریمی، شرافت (محقق و مصحح)|زبان | زبان = | کد کنگره = | موضوع = |ناشر | ناشر =دانش...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''شرح گیپایی در نحو عربی''' تألیف على بن محمد استرآبادى (740-816ق)، معروف به مير سيد شريف | '''شرح گیپایی در نحو عربی''' تألیف [[جرجانی، علی بن محمد|على بن محمد استرآبادى]] (740-816ق)، معروف به [[جرجانی، علی بن محمد|مير سيد شريف جرجانى]]، شرح میر سید شریف جرجانی بر کافیۀ ابن حاجب معروف به «شرح گیپایی» یا «شرح کافیه» یا «شرح کافیۀ شریفی» از جمله متون تعلیمی قرن هشتم هجری در علم نحو عربی است. این کتاب با تصحیح، مقدمه و تعلیقات شرافت کریمی به چاپ رسیده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
دستنوشتههای متون قدیمی ایران میراث مکتوب بیبدیلی هستند که دربردارندۀ علوم و دانشهای معقول و منقول تمدن ایرانی و اسلامیاند. بیشک احیای هر نسخه از آن گامی مؤثر در جهت شناساندن تلاشهای حکیمانۀ ایرانیان و به روشنشدن زوایای پنهانی از تاریخ علم، به طور عام و تاریخ تمدن و علوم اسلامی به طور خاص میانجامد. | دستنوشتههای متون قدیمی ایران میراث مکتوب بیبدیلی هستند که دربردارندۀ علوم و دانشهای معقول و منقول تمدن ایرانی و اسلامیاند. بیشک احیای هر نسخه از آن گامی مؤثر در جهت شناساندن تلاشهای حکیمانۀ ایرانیان و به روشنشدن زوایای پنهانی از تاریخ علم، به طور عام و تاریخ تمدن و علوم اسلامی به طور خاص میانجامد. | ||
در میان کتابهای علم نحو، کتاب | در میان کتابهای علم نحو، [[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|کتاب سیبویه]]، [[المفصل في صنعة الإعراب|مفصل زمخشری]] و [[الكافية (في علم النحو) و الشافية (في علمي التصريف و الخط)|کافیۀ ابن حاجب]] از زمان تألیف تاکنون بیش از آثار دیگر مورد توجه صاحبنظران و یادگیرندگان این علوم بوده و دارای بیشترین شروح، حواشی و تعلیقات هستند. کافیه کتابی است که در آن اصول قواعد زبان عربی بهگونهای علمی و منطقی تعریفشده و با اسلوبی جامع و مجمل به نگارش درآمده است. این کتاب از همان آغاز در بیشتر کشورهای اسلامی شهرت یافت و بسیاری از ادبا و دانشمندان آن را شرح دادهاند و امروزه نسخههای بسیاری از آن به صورت دستنوشته یا چاپ سنگی در کتابخانههای معتبر جهان وجود دارد. کافیه نخستین بار در سال 1592 م. در رم و سپس بارها در نقاط مختلف جهان به چاپ رسیده است. | ||
شرح میر سیدشریف جرجانی بر کافیۀ ابن حاجب معروف به «شرح گیپایی» یا «شرح کافیه» یا «شرح کافیۀ شریفی» از جمله متون تعلیمی قرن هشتم هجری در علم نحو عربی است. شریف جرجانی این شرح را که از معدود شروح فارسی کافیه است، برای آموزش نحو به یکی از شاگردانش در شیراز نوشته است. فارسیبودن این شرح، زبان روان آن، سبک خاص شارح در پرداختن به اصول علم نحو، بیان آراء نحویان برجسته به شیوهای مختصر و سهل، پرهیز از بیان جزئیات کماهمیت و پیچیده و استفاده از شواهدی از آیات قرآن و نظم و نثر عربی، سبب شده این کتاب در سدههای گذشته میان ایرانیان رواج یابد و به عنوان کتاب درسی معتبر مورد استفاده قرار گیرد. | شرح میر سیدشریف جرجانی بر [[الكافية (في علم النحو) و الشافية (في علمي التصريف و الخط)|کافیۀ ابن حاجب]] معروف به «شرح گیپایی» یا «شرح کافیه» یا «شرح کافیۀ شریفی» از جمله متون تعلیمی قرن هشتم هجری در علم نحو عربی است. [[جرجانی، علی بن محمد|شریف جرجانی]] این شرح را که از معدود شروح فارسی کافیه است، برای آموزش نحو به یکی از شاگردانش در شیراز نوشته است. فارسیبودن این شرح، زبان روان آن، سبک خاص شارح در پرداختن به اصول علم نحو، بیان آراء نحویان برجسته به شیوهای مختصر و سهل، پرهیز از بیان جزئیات کماهمیت و پیچیده و استفاده از شواهدی از آیات قرآن و نظم و نثر عربی، سبب شده این کتاب در سدههای گذشته میان ایرانیان رواج یابد و به عنوان کتاب درسی معتبر مورد استفاده قرار گیرد. | ||
شرح فارسی شریف جرجانی بر کافیه ابن حاجب نمونه قابل استنادی از نثر علمی و تعلیمی فارسی در قرن هشتم هجری است و با تصحیح آن ابعادی از ویژگیهای نثر فارسی قرن هشتم، سبک نگارش آن و کیفیت و کمیت تأثیر زبان عربی در ساختارهای لفظی، مفهومی و اسلوبی نثر فارسی آشکار میشود. | شرح فارسی شریف جرجانی بر کافیه ابن حاجب نمونه قابل استنادی از نثر علمی و تعلیمی فارسی در قرن هشتم هجری است و با تصحیح آن ابعادی از ویژگیهای نثر فارسی قرن هشتم، سبک نگارش آن و کیفیت و کمیت تأثیر زبان عربی در ساختارهای لفظی، مفهومی و اسلوبی نثر فارسی آشکار میشود. | ||
سید شریف شرح گیپایی یا شرح کافیۀ شریفی را در سن جوانی نوشته است. بر طبق آنچه در منابع تاریخی و ادبی آمده، جرجانی این کتاب را هنگام تدریس صرف و نحو در شیراز برای شاگردی که پدرش کلهپز بوده، نوشته است و پدر این شاگرد هر روز ناهار برای معلم فرزندش «گیپا» میآورده است؛ به همین دلیل این شرح به شرح گیپایی مشهور شده است. | [[جرجانی، علی بن محمد|سید شریف]] شرح گیپایی یا شرح کافیۀ شریفی را در سن جوانی نوشته است. بر طبق آنچه در منابع تاریخی و ادبی آمده، جرجانی این کتاب را هنگام تدریس صرف و نحو در شیراز برای شاگردی که پدرش کلهپز بوده، نوشته است و پدر این شاگرد هر روز ناهار برای معلم فرزندش «گیپا» میآورده است؛ به همین دلیل این شرح به شرح گیپایی مشهور شده است. | ||
این کتاب از یک مقدمه، ده بخش و 21 فصل تشکیل شده است. در مقدمه، زندگینامه و آثار ابن حاجب و میر سیدشریف | این کتاب از یک مقدمه، ده بخش و 21 فصل تشکیل شده است. در مقدمه، زندگینامه و آثار [[ابن حاجب، عثمان بن عمر|ابن حاجب]] و [[جرجانی، علی بن محمد|میر سیدشریف جرجانی]]، بررسی کتاب کافیه و شروح مختلف آن، ویژگیهای شرح جرجانی، نکاتی دربارۀ نسخه بدلها، معرفی نسخههای اساس و شیوۀ تصحیح متن آمده است. | ||
بعد از مقدمه، متن شرح میرسید شریف جرجانی ارائه شده است؛ در بخش اول در دو فصل کلیات علم نحو، اقسام کلمه، تعریف اعراب و عامل آن آمده و در بخش دوم اسمهای معرب، انواع اعراب و اسمهای غیرمنصرف در دو فصل شرح داده شده است. بخش سوم شامل دو فصل است و به مرفوعات و اقسام آن پرداخته است. بخش چهارم نیز دو فصل دارد و شامل منصوبات و اقسام آن است. بخش پنجم نیز در دو فصل به مجرورات و توابع پرداخته و در بخش ششم در سه فصل شرح کلمات مبنی و اقسام آن آمده است. بخش هفتم با دو فصل شامل شرح معارف و اسمهای عدد است و در بخش هشتم طی دو فصل بحث تذکیر و تأنیث و اشتقاق در اسمها آمده است. بخشهای نهم و دهم هر کدام در دو فصل به بررسی ساختار و کارکرد افعال و حروف اختصاص یافته است. | بعد از مقدمه، متن شرح [[جرجانی، علی بن محمد|میرسید شریف جرجانی]] ارائه شده است؛ در بخش اول در دو فصل کلیات علم نحو، اقسام کلمه، تعریف اعراب و عامل آن آمده و در بخش دوم اسمهای معرب، انواع اعراب و اسمهای غیرمنصرف در دو فصل شرح داده شده است. بخش سوم شامل دو فصل است و به مرفوعات و اقسام آن پرداخته است. بخش چهارم نیز دو فصل دارد و شامل منصوبات و اقسام آن است. بخش پنجم نیز در دو فصل به مجرورات و توابع پرداخته و در بخش ششم در سه فصل شرح کلمات مبنی و اقسام آن آمده است. بخش هفتم با دو فصل شامل شرح معارف و اسمهای عدد است و در بخش هشتم طی دو فصل بحث تذکیر و تأنیث و اشتقاق در اسمها آمده است. بخشهای نهم و دهم هر کدام در دو فصل به بررسی ساختار و کارکرد افعال و حروف اختصاص یافته است. | ||
با بررسی نسخههای خطی موجود از این شرح در کتابخانههای ایران و کشورهای همجوار مشخص شد برخی از نسخهها دارای نقص و افتادگی است و در برخی دیگر تاریخ کتابت نسخه مربوط به چند سده بعد از شارح بوده و در مواردی از روی نسخه بدلهای مغلوط نوشته شده است. در میان بهترین نسخههای موجود، با در نظرگرفتن دو عامل زمان کتابت نسخه و کاملبودن آن، سه نسخه انتخاب شده و به عنوان نسخ قابل اعتماد، اساس تصحیح قرار گرفت.<ref>[https://literaturelib.com/books/3627 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | با بررسی نسخههای خطی موجود از این شرح در کتابخانههای ایران و کشورهای همجوار مشخص شد برخی از نسخهها دارای نقص و افتادگی است و در برخی دیگر تاریخ کتابت نسخه مربوط به چند سده بعد از شارح بوده و در مواردی از روی نسخه بدلهای مغلوط نوشته شده است. در میان بهترین نسخههای موجود، با در نظرگرفتن دو عامل زمان کتابت نسخه و کاملبودن آن، سه نسخه انتخاب شده و به عنوان نسخ قابل اعتماد، اساس تصحیح قرار گرفت.<ref>[https://literaturelib.com/books/3627 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | ||
نسخهٔ ۱۹ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۵
| شرح گیپایی در نحو عربی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جرجانی، علی بن محمد (نویسنده) کریمی، شرافت (محقق و مصحح) |
| ناشر | دانشگاه کردستان |
| مکان نشر | سنندج |
| سال نشر | 1397 |
| شابک | 9ـ89ـ2797ـ964ـ978 |
| کد کنگره | |
شرح گیپایی در نحو عربی تألیف على بن محمد استرآبادى (740-816ق)، معروف به مير سيد شريف جرجانى، شرح میر سید شریف جرجانی بر کافیۀ ابن حاجب معروف به «شرح گیپایی» یا «شرح کافیه» یا «شرح کافیۀ شریفی» از جمله متون تعلیمی قرن هشتم هجری در علم نحو عربی است. این کتاب با تصحیح، مقدمه و تعلیقات شرافت کریمی به چاپ رسیده است.
ساختار
کتاب در ده بخش تدوین شده است.
گزارش کتاب
دستنوشتههای متون قدیمی ایران میراث مکتوب بیبدیلی هستند که دربردارندۀ علوم و دانشهای معقول و منقول تمدن ایرانی و اسلامیاند. بیشک احیای هر نسخه از آن گامی مؤثر در جهت شناساندن تلاشهای حکیمانۀ ایرانیان و به روشنشدن زوایای پنهانی از تاریخ علم، به طور عام و تاریخ تمدن و علوم اسلامی به طور خاص میانجامد.
در میان کتابهای علم نحو، کتاب سیبویه، مفصل زمخشری و کافیۀ ابن حاجب از زمان تألیف تاکنون بیش از آثار دیگر مورد توجه صاحبنظران و یادگیرندگان این علوم بوده و دارای بیشترین شروح، حواشی و تعلیقات هستند. کافیه کتابی است که در آن اصول قواعد زبان عربی بهگونهای علمی و منطقی تعریفشده و با اسلوبی جامع و مجمل به نگارش درآمده است. این کتاب از همان آغاز در بیشتر کشورهای اسلامی شهرت یافت و بسیاری از ادبا و دانشمندان آن را شرح دادهاند و امروزه نسخههای بسیاری از آن به صورت دستنوشته یا چاپ سنگی در کتابخانههای معتبر جهان وجود دارد. کافیه نخستین بار در سال 1592 م. در رم و سپس بارها در نقاط مختلف جهان به چاپ رسیده است.
شرح میر سیدشریف جرجانی بر کافیۀ ابن حاجب معروف به «شرح گیپایی» یا «شرح کافیه» یا «شرح کافیۀ شریفی» از جمله متون تعلیمی قرن هشتم هجری در علم نحو عربی است. شریف جرجانی این شرح را که از معدود شروح فارسی کافیه است، برای آموزش نحو به یکی از شاگردانش در شیراز نوشته است. فارسیبودن این شرح، زبان روان آن، سبک خاص شارح در پرداختن به اصول علم نحو، بیان آراء نحویان برجسته به شیوهای مختصر و سهل، پرهیز از بیان جزئیات کماهمیت و پیچیده و استفاده از شواهدی از آیات قرآن و نظم و نثر عربی، سبب شده این کتاب در سدههای گذشته میان ایرانیان رواج یابد و به عنوان کتاب درسی معتبر مورد استفاده قرار گیرد.
شرح فارسی شریف جرجانی بر کافیه ابن حاجب نمونه قابل استنادی از نثر علمی و تعلیمی فارسی در قرن هشتم هجری است و با تصحیح آن ابعادی از ویژگیهای نثر فارسی قرن هشتم، سبک نگارش آن و کیفیت و کمیت تأثیر زبان عربی در ساختارهای لفظی، مفهومی و اسلوبی نثر فارسی آشکار میشود.
سید شریف شرح گیپایی یا شرح کافیۀ شریفی را در سن جوانی نوشته است. بر طبق آنچه در منابع تاریخی و ادبی آمده، جرجانی این کتاب را هنگام تدریس صرف و نحو در شیراز برای شاگردی که پدرش کلهپز بوده، نوشته است و پدر این شاگرد هر روز ناهار برای معلم فرزندش «گیپا» میآورده است؛ به همین دلیل این شرح به شرح گیپایی مشهور شده است.
این کتاب از یک مقدمه، ده بخش و 21 فصل تشکیل شده است. در مقدمه، زندگینامه و آثار ابن حاجب و میر سیدشریف جرجانی، بررسی کتاب کافیه و شروح مختلف آن، ویژگیهای شرح جرجانی، نکاتی دربارۀ نسخه بدلها، معرفی نسخههای اساس و شیوۀ تصحیح متن آمده است.
بعد از مقدمه، متن شرح میرسید شریف جرجانی ارائه شده است؛ در بخش اول در دو فصل کلیات علم نحو، اقسام کلمه، تعریف اعراب و عامل آن آمده و در بخش دوم اسمهای معرب، انواع اعراب و اسمهای غیرمنصرف در دو فصل شرح داده شده است. بخش سوم شامل دو فصل است و به مرفوعات و اقسام آن پرداخته است. بخش چهارم نیز دو فصل دارد و شامل منصوبات و اقسام آن است. بخش پنجم نیز در دو فصل به مجرورات و توابع پرداخته و در بخش ششم در سه فصل شرح کلمات مبنی و اقسام آن آمده است. بخش هفتم با دو فصل شامل شرح معارف و اسمهای عدد است و در بخش هشتم طی دو فصل بحث تذکیر و تأنیث و اشتقاق در اسمها آمده است. بخشهای نهم و دهم هر کدام در دو فصل به بررسی ساختار و کارکرد افعال و حروف اختصاص یافته است.
با بررسی نسخههای خطی موجود از این شرح در کتابخانههای ایران و کشورهای همجوار مشخص شد برخی از نسخهها دارای نقص و افتادگی است و در برخی دیگر تاریخ کتابت نسخه مربوط به چند سده بعد از شارح بوده و در مواردی از روی نسخه بدلهای مغلوط نوشته شده است. در میان بهترین نسخههای موجود، با در نظرگرفتن دو عامل زمان کتابت نسخه و کاملبودن آن، سه نسخه انتخاب شده و به عنوان نسخ قابل اعتماد، اساس تصحیح قرار گرفت.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات