حروف المعاني

حروف المعاني
پدیدآوران	زجاجی، عبد الرحمان بن اسحاق (نويسنده) ح‍م‍د، ع‍ل‍ی‌ ت‍وف‍ی‍ق‌ (محقق) ح‍م‍د، ع‍ل‍ی‌ ت‍وف‍ی‍ق‌ (مقدمه‌نويس)
ناشر	دولة الإمارات العربیة المتحدة. جامعة الإمارات العربية المتحدة، عمادة المکتبات الجامعة ** مؤسسة الرسالة
مکان نشر	اردن - اربد ** لبنان - بیروت
سال نشر	1406ق - 1986م
چاپ	2
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

حروف المعاني یا «حروف المعاني و الصفات»، اثر ابوالقاسم عبدالرحمن بن اسحاق زجاجی (متوفی 340ق)، کتابی است درباره حروف معانی (حروف معنادار، مثل حرف «لام» که دلالت بر تملیک و تعلیل و مانند آن دارد) و پاره‌ای از اسماء و افعال.

اثر حاضر، در موضوع خود، جزو نخستین آثار و تألیفات بوده و هیچ کتابی که در این موضوع نوشته شده باشد، زودتر از آن به دست ما نرسیده و در هیچ منبع و مرجعی، مشابه آن وجود ندارد. پس از این کتاب، کتاب‌های زیادی در همین موضوع به رشته تحریر درآمده است که نگاه دقیق‌تری به موضوع داشته و محقق در مقدمه خود، به مقایسه میان این کتاب با آنها، پرداخته و به نکاتی در این زمینه، از جهت روش و رویکرد نگارش، معلومات، شمول و استقصا و عدد حروف و ادوات، اشاره کرده است.

نویسنده چنین اظهار نموده که کتاب را در پاسخ به درخواست کسی به رشته تحریر درآورده است که از او خواسته کتابی بنویسد که در آن، معانی حروف را توضیح دهد. وی نیز به این درخواست پاسخ مثبت داده و به نوشتن آن، ملتزم گردیده و در آن، معانی هر حرف را به‌طور جداگانه، توضیح داده و با شواهدی، مطالب بیان شده را حمایت نموده و آنها را با مثال، توضیح داده است.

نویسنده در اتخاذ رویکرد و روش نگارش کتاب، به این نکته اهتمام و توجه خاصی داشته که معنای کلمه از ساختار و ترکیب آن در جلمه مشخص می‌شود؛ بنابراین به فهرست کردن معانی لغوی، بسنده نکرده و این همان چیزی است که زبان‌شناسان امروزی آن را تأیید کرده و از آن حمایت می‌کنند؛ زیرا معتقدند که معنای صحیح کلمات از نگاه به ساختار و ترکیب آنها در جمله مشخص می‌شود، نه با توجه به کلمات به‌صورت جداگانه و مفرد.

باید توجه داشت که مصنف در این کتاب، علاوه بر حروف، درباره پاره‌ای از اسماء، همچون ظروف و مصادر و اسم‌الفعل‌ها و حتی درباره برخی از افعال نیز سخن گفته است.

منابع مقاله

مقدمه محقق.