۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
←وابستهها
جز (جایگزینی متن - 'ر«' به 'ر «') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR10378J1.jpg | |||
| عنوان =تمهیدات | |||
| عنوانهای دیگر =زبدة الحقایق فی کشف الدقایق | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[عسیران، عفیف]] (مصحح) | |||
| | |||
| | |||
[[عینالقضاة، عبدالله بن محمد]] ( | [[عینالقضاة، عبدالله بن محمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 282/7 /ع9ت8 | ||
| موضوع = | |||
تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
نثر فارسی - قرن 6ق. | نثر فارسی - قرن 6ق. | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | منوچهری | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | |||
| سال نشر = 1373 ش | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10378AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =4 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10378 | |||
| کتابخوان همراه نور =10378 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''تمهيدات'''، به زبان فارسى، از آثار [[عینالقضاة، عبدالله بن محمد|عين القضات همدانى]] و يكى از بهترين آثار اهل تصوف در بيان اصول طريقت و اسرار عرفانى است. | '''تمهيدات'''، به زبان فارسى، از آثار [[عینالقضاة، عبدالله بن محمد|عين القضات همدانى]] و يكى از بهترين آثار اهل تصوف در بيان اصول طريقت و اسرار عرفانى است. | ||
| خط ۵۰: | خط ۳۵: | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب، در ده اصل تدوين شده است. | كتاب، در ده اصل تدوين شده است. | ||
| خط ۵۹: | خط ۴۲: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
مؤلف، از بيان تجربههاى خاص عرفانى و اسرار طريقت دريغ نكرده و نكاتى را عنوان كرده كه به نظر اكثر مشايخ صوفيه، افشاى اسرار كفر بوده است، اما عين القضات، خود، اين قاعده را نپذيرفته و خود را از بند مصلحتانديشى و بيان اسرار رهانيده و بىباكانه اسرار هويدا مىكرده است. از نحوه كلام و بيان او كاملاً پيداست كه اكثر نوشتههايش در حالت جذبه و بىخودى و الهام شاعرانه نوشته شدهاند و گويا او خود را كاملاً به زبان حال مىسپرده و كاشف معانى الهامى مىگشته است. | مؤلف، از بيان تجربههاى خاص عرفانى و اسرار طريقت دريغ نكرده و نكاتى را عنوان كرده كه به نظر اكثر مشايخ صوفيه، افشاى اسرار كفر بوده است، اما عين القضات، خود، اين قاعده را نپذيرفته و خود را از بند مصلحتانديشى و بيان اسرار رهانيده و بىباكانه اسرار هويدا مىكرده است. از نحوه كلام و بيان او كاملاً پيداست كه اكثر نوشتههايش در حالت جذبه و بىخودى و الهام شاعرانه نوشته شدهاند و گويا او خود را كاملاً به زبان حال مىسپرده و كاشف معانى الهامى مىگشته است. | ||
| خط ۸۲: | خط ۶۳: | ||
اصل اول: فرق علم مكتسب با علم لدنى | اصل اول: فرق علم مكتسب با علم لدنى | ||
خلق، از محمد، صورتى و تنى و شخصى ديدند و بشر و بشريتى به بينندگان مىنمودند كه: '''«قل انما انا بشر مثلكم يوحى الى»'''، اما او را به اهل بصيرت و حقيقت نمودند تا به جان و دل حقيقت او بديدند. اگر در اين حالت و در اين مقام ولايت، او را بشر خوانند كافر شوند. | خلق، از محمد، صورتى و تنى و شخصى ديدند و بشر و بشريتى به بينندگان مىنمودند كه:'''«قل انما انا بشر مثلكم يوحى الى»'''، اما او را به اهل بصيرت و حقيقت نمودند تا به جان و دل حقيقت او بديدند. اگر در اين حالت و در اين مقام ولايت، او را بشر خوانند كافر شوند. | ||
حقيقت قرآن، مقرون و منوط دلهاى انبياء و اهل ولايت است و هر آيهاى از آيات قرآن ظاهرى دارد و باطنى تا هفت باطن. | حقيقت قرآن، مقرون و منوط دلهاى انبياء و اهل ولايت است و هر آيهاى از آيات قرآن ظاهرى دارد و باطنى تا هفت باطن. | ||
| خط ۹۴: | خط ۷۵: | ||
اصل دوم: شرطهاى سالك در راه خدا | اصل دوم: شرطهاى سالك در راه خدا | ||
مهمترين شرط سلوك، طلب است و سالك بايد پيوسته در راه طلب باشد تا طلب به او روى نمايد. طالبان از روى صورت بر دو قسمند: طالبان و مطلوبان؛ طالب آن باشد كه حقيقت را مىجويد تا بيابد و مطلوب آن است كه حقيقت، وى را مىجويد تا بدان انس يابد. انبياء با جماعتى از سالكان، طالب خدا بودند و رهبران ايشان، | مهمترين شرط سلوك، طلب است و سالك بايد پيوسته در راه طلب باشد تا طلب به او روى نمايد. طالبان از روى صورت بر دو قسمند: طالبان و مطلوبان؛ طالب آن باشد كه حقيقت را مىجويد تا بيابد و مطلوب آن است كه حقيقت، وى را مىجويد تا بدان انس يابد. انبياء با جماعتى از سالكان، طالب خدا بودند و رهبران ايشان، ابراهیم خليل و موسى كليم بودند، ولى گروه مطلوبان، رهبر ايشان مصطفى است و امت وى، به تبعيت وى هستند، چون محمد اصل وجود ايشان است. | ||
شرطهاى طالب بسيار است؛ يكى از آنها، مذاهب هفتاد و سه گروه در ديده او يكى باشد و اگر فرق گذارد، فارق باشد، نه طالب و اين فرق گذاشتن براى وى حجاب است و هيچ مذهب در ابتداى راه بهتر از ترك عادت نيست و چون به آخر طلب مىرسد، هيچ مذهب جز مذهب مطلوب ندارد. اگر مذهبى مرد را به خدا مىرساند، آن مذهب، اسلام است. طالب نبايد خدا را در دنيا و آخرت جستوجو كند، بلكه راه طالب در درون اوست و او بايد در درون خود سير كند تا به خدا برسد و هيچ راهى براى رسيدن به خدا بهتر از راه دل نيست. | شرطهاى طالب بسيار است؛ يكى از آنها، مذاهب هفتاد و سه گروه در ديده او يكى باشد و اگر فرق گذارد، فارق باشد، نه طالب و اين فرق گذاشتن براى وى حجاب است و هيچ مذهب در ابتداى راه بهتر از ترك عادت نيست و چون به آخر طلب مىرسد، هيچ مذهب جز مذهب مطلوب ندارد. اگر مذهبى مرد را به خدا مىرساند، آن مذهب، اسلام است. طالب نبايد خدا را در دنيا و آخرت جستوجو كند، بلكه راه طالب در درون اوست و او بايد در درون خود سير كند تا به خدا برسد و هيچ راهى براى رسيدن به خدا بهتر از راه دل نيست. | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۸۹: | ||
قسم سوم طايفهاى باشند كه به لب دين رسيده باشند و حقيقت يقين چشيده و در حمايت غيرت الهى باشند. اين جماعت، يك لحظه از حضور و مشاهده حق خالى نباشند و منزلت ايشان قابل وصف نيست. | قسم سوم طايفهاى باشند كه به لب دين رسيده باشند و حقيقت يقين چشيده و در حمايت غيرت الهى باشند. اين جماعت، يك لحظه از حضور و مشاهده حق خالى نباشند و منزلت ايشان قابل وصف نيست. | ||
رسالت را سه | رسالت را سه خاصیت است: يكى آنكه بر چيزى قادر باشد كه ديگرى نباشد، چون شقّ القمر و ساير معجزات و خاصیت دوم آن است كه احوالات آخرت به طريق مشاهده و معاينه بر وى معلوم باشد و خاصیت سوم آن است كه هر چه عموم عالميان را در خواب از ادراك عالم غيب مبذول است، او را در بيدارى آن ادراك حاصل باشد. | ||
پيامبر (ص) مىفرمايد: بنى آدم سه قسم شدهاند: بعضى مانند بهايم باشند و همه همت ايشان اكل و شرب و خواب و آسايش است؛ '''«اولئك كالانعام بل هم اضل»''' و بعضى مانند فرشتگان و تمامى همت ايشان تسبيح و تهليل و نماز و روزه باشد و بعضى مانند پيامبران و شبه رسولانند و همت ايشان عشق و محبت و شوق و رضا و تسليم باشد. | پيامبر(ص) مىفرمايد: بنى آدم سه قسم شدهاند: بعضى مانند بهايم باشند و همه همت ايشان اكل و شرب و خواب و آسايش است؛'''«اولئك كالانعام بل هم اضل»''' و بعضى مانند فرشتگان و تمامى همت ايشان تسبيح و تهليل و نماز و روزه باشد و بعضى مانند پيامبران و شبه رسولانند و همت ايشان عشق و محبت و شوق و رضا و تسليم باشد. | ||
اصل چهارم: خود را بشناس تا خدا را بشناسى | اصل چهارم: خود را بشناس تا خدا را بشناسى | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۱۰۸: | ||
#نماز: شرط صحت نماز، موقوف بر طهارت است كه بىطهارت نماز حاصل نمىشود. شرط ديگر نماز، نيت است و نيت از عالم كسب نباشد، از عالم عطا و خلعت الهى باشد. | #نماز: شرط صحت نماز، موقوف بر طهارت است كه بىطهارت نماز حاصل نمىشود. شرط ديگر نماز، نيت است و نيت از عالم كسب نباشد، از عالم عطا و خلعت الهى باشد. | ||
#زكات: در مشرب عين القضات، اين جهان، اگرچه، از بهر اولياى الهى آفريدند، اما ايشان خود را به دنيا و با كسب ندهند. از زكات خدا كه اصل و فرع، هر دو خود از بهر وجود ايشان ظاهر شد، نصيبى به هر يك بايد دادن تا مدار و قرار قالب ايشان باشد. البته اولياى الهى را مالى نباشد، بلكه ايشان را علم لدنى باشد كه همصحبتان و مريدان را از آن زكات نصيبى دهند. | #زكات: در مشرب عين القضات، اين جهان، اگرچه، از بهر اولياى الهى آفريدند، اما ايشان خود را به دنيا و با كسب ندهند. از زكات خدا كه اصل و فرع، هر دو خود از بهر وجود ايشان ظاهر شد، نصيبى به هر يك بايد دادن تا مدار و قرار قالب ايشان باشد. البته اولياى الهى را مالى نباشد، بلكه ايشان را علم لدنى باشد كه همصحبتان و مريدان را از آن زكات نصيبى دهند. | ||
#صوم: صوم، در شريعت عبارت است از امساك طعام و شراب كه روزه قالب است، اما صوم در عالم حقيقت عبارت است از خوردن طعام و شراب، البته | #صوم: صوم، در شريعت عبارت است از امساك طعام و شراب كه روزه قالب است، اما صوم در عالم حقيقت عبارت است از خوردن طعام و شراب، البته طعام «ابيت عند ربى» و شراب'''«و كلم الله موسى تكليما»''' و اين را صوم معنوى گويند و اين صوم خدا باشد كه «الصوم لى». | ||
#حج: عين القضات بيان مىكند كه حج صورت، كار همه كس باشد، اما حج حقيقت، نه كار هر كسى باشد. در راه حج، زر و سيم بايد فشاندن و در راه حق، جان و دل بايد فشاندن. در مشرب عين القضات، در هر فصل و حركتى در راه حج، سرّى و حقيقتى است كه فقط اولياى الهى قادر به درك آن هستند. | #حج: عين القضات بيان مىكند كه حج صورت، كار همه كس باشد، اما حج حقيقت، نه كار هر كسى باشد. در راه حج، زر و سيم بايد فشاندن و در راه حق، جان و دل بايد فشاندن. در مشرب عين القضات، در هر فصل و حركتى در راه حج، سرّى و حقيقتى است كه فقط اولياى الهى قادر به درك آن هستند. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
كتاب، با مقدمه و تصحيح و تحشيه و تعليق عفيف عُسَيران چاپ شده و منتخباتى از شرح گيسودراز نيز به آن الحاق شده است كه از اهميت زيادى برخوردار است. | |||
==منابع مقاله== | |||
مقدمه و متن کتاب | |||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[تمهیدات (نسخه)]] | |||
[[تمهیدات عین القضاة همدانی (به اهتمام زهرا عسلی)]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:تصوف و عرفان]] | [[رده: تصوف و عرفان]] | ||
[[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | [[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | ||