۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' مى ' به ' مى'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'شهرستانی (ابهام زدایی)' به 'شهرستانی (ابهامزدایی)') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' مى ' به ' مى') |
||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
افزون بر این به نظر مىرسد شهرستانى با نوشتن کتاب «مصارع الفلاسفه» و تاج المعالى نقیب ترمذ که گفتهاند از شهرستانى خواست کتابى در رد نظریات [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سینا]] بنویسد، قصد انتقام از [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سینا]] را داشته، چه اینکه [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]] بر خلاف عمو و پدرش که گرایش اسماعیلى داشتند به اسماعیلیان نپیوست و با این کار ضربهاى سهمگین بر باطنیان فرود آورد. | افزون بر این به نظر مىرسد شهرستانى با نوشتن کتاب «مصارع الفلاسفه» و تاج المعالى نقیب ترمذ که گفتهاند از شهرستانى خواست کتابى در رد نظریات [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سینا]] بنویسد، قصد انتقام از [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سینا]] را داشته، چه اینکه [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]] بر خلاف عمو و پدرش که گرایش اسماعیلى داشتند به اسماعیلیان نپیوست و با این کار ضربهاى سهمگین بر باطنیان فرود آورد. | ||
در تمام آثار بر جاى مانده از شهرستانى دلایل و شواهد روشن کننده گرایش مذهبى شهرستانى به وفور یافت مىشود، اما این نشانهها در آن نوشتهها و گفتههایى که در دربار سلطان سنجر و یا به درخواست نزدیک ان سلطان نوشته شده، بسیار کمرنگتر از آثارى است که شهرستانى به شکل سخنرانى و تفسیر، بدون رعایت خواسته حکومت سامان داده است.دلایل و قراینى که در تفسیر «مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار» و «مجلس خوارزم» وجود دارد، به هیچ روى قابل مقایسه با «الملل و النحل» و «مصارع الفلاسفه» و «نهایة الاقدام» نیست.در جاى جاى تفسیر «مفاتیح»، شهرستانى به روشنى وابستگى مذهبى و فرقهاى خویش را نشان مىدهد و نظر خود را آشکارا ابراز | در تمام آثار بر جاى مانده از شهرستانى دلایل و شواهد روشن کننده گرایش مذهبى شهرستانى به وفور یافت مىشود، اما این نشانهها در آن نوشتهها و گفتههایى که در دربار سلطان سنجر و یا به درخواست نزدیک ان سلطان نوشته شده، بسیار کمرنگتر از آثارى است که شهرستانى به شکل سخنرانى و تفسیر، بدون رعایت خواسته حکومت سامان داده است.دلایل و قراینى که در تفسیر «مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار» و «مجلس خوارزم» وجود دارد، به هیچ روى قابل مقایسه با «الملل و النحل» و «مصارع الفلاسفه» و «نهایة الاقدام» نیست.در جاى جاى تفسیر «مفاتیح»، شهرستانى به روشنى وابستگى مذهبى و فرقهاى خویش را نشان مىدهد و نظر خود را آشکارا ابراز مىدارد. | ||
دلایل موجود در آثار شهرستانى را به دو دسته مىتوان تقسیم کرد: | دلایل موجود در آثار شهرستانى را به دو دسته مىتوان تقسیم کرد: | ||
| خط ۱۶۴: | خط ۱۶۴: | ||
همو على(ع) را تنها کسى مىداند که به آیه نجوى عمل نمود: «و لذلک کلّ من کان یرید مناجاة الرسول(ص) وجب علیه أن یقدّم بین یدى نجواه صدقة، فلا عمل بهذه الآیة إلاّ أمیر المؤمنین علىّ رضىاللهعنه، حیث تصدّق بعشرة دراهم على عشرة مناجیات.» | همو على(ع) را تنها کسى مىداند که به آیه نجوى عمل نمود: «و لذلک کلّ من کان یرید مناجاة الرسول(ص) وجب علیه أن یقدّم بین یدى نجواه صدقة، فلا عمل بهذه الآیة إلاّ أمیر المؤمنین علىّ رضىاللهعنه، حیث تصدّق بعشرة دراهم على عشرة مناجیات.» | ||
نویسنده مفاتیح الاسرار، آیات شریفه'''«الذین ینفقون أموالهم باللیل و النهار سرّا و علانیة»'''(بقره274/) و'''«و من الناس من یشرى نفسه ابتغاء مرضاة الله»'''(بقره207/) را در شأن و منزلت على(ع) | نویسنده مفاتیح الاسرار، آیات شریفه'''«الذین ینفقون أموالهم باللیل و النهار سرّا و علانیة»'''(بقره274/) و'''«و من الناس من یشرى نفسه ابتغاء مرضاة الله»'''(بقره207/) را در شأن و منزلت على(ع) مىنمایاند.[1] و مخاطب آیه شریفه'''«یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر و الصلاة ان الله مع الصابرین»'''(بقره153/) را على(ع) میداند و ایشان را امام ائمه در صبر و صلات معرفى مىکند: | ||
«قال الصابرون على البلاء الشاکرون للنعماء:ان امام الائمة فى الصبر و الصلوة امیرالمؤمنین علىّ رضىاللهعنه، حیث قال ان للمحن نهایات و لها غایات، فشأن المؤمن أن یصبر و یستغفر حتى ینقضى ایامها، و لقد کان علیهالسلام مقبلا على شأنه، راضیا بزمانه، صابرا على ما یصیبه من المحن، مشغولا بالعبادة على ما تنوبه من الفتن، و کان المخاطب ب'''«یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر و الصلاة»'''هو، و لقد قال النبى(ص) کلّ ما ورد فى القرآن'''«یا ایها الذین آمنوا»'''فعلىّ رأسه بل و الله هو الوافى بموجب الخطاب، و هو الخارج عن التکلیف التى تضمّنه الخطاب، فمن أدّى ما کلّف کان هو المعنىّ بالخطاب.» | «قال الصابرون على البلاء الشاکرون للنعماء:ان امام الائمة فى الصبر و الصلوة امیرالمؤمنین علىّ رضىاللهعنه، حیث قال ان للمحن نهایات و لها غایات، فشأن المؤمن أن یصبر و یستغفر حتى ینقضى ایامها، و لقد کان علیهالسلام مقبلا على شأنه، راضیا بزمانه، صابرا على ما یصیبه من المحن، مشغولا بالعبادة على ما تنوبه من الفتن، و کان المخاطب ب'''«یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر و الصلاة»'''هو، و لقد قال النبى(ص) کلّ ما ورد فى القرآن'''«یا ایها الذین آمنوا»'''فعلىّ رأسه بل و الله هو الوافى بموجب الخطاب، و هو الخارج عن التکلیف التى تضمّنه الخطاب، فمن أدّى ما کلّف کان هو المعنىّ بالخطاب.» | ||
| خط ۲۰۲: | خط ۲۰۲: | ||
فاستثناء القرآن بالتخصیص دلیل على إجماعهم بان القرآن و علمه، تنزیله و تأویله مخصوص بهم.» | فاستثناء القرآن بالتخصیص دلیل على إجماعهم بان القرآن و علمه، تنزیله و تأویله مخصوص بهم.» | ||
همو در بحثى دیگر پس از ذکر حدیث ثقلین، عترت را «الذین آتیناهم الکتاب یتلونه حق تلاوته» | همو در بحثى دیگر پس از ذکر حدیث ثقلین، عترت را «الذین آتیناهم الکتاب یتلونه حق تلاوته» مىخواند و برای «حق تلاوته» وجوهى بر مىشمارد که نشان از آشنایى کامل اهلبیت با علوم قرآنى دارد: | ||
«و حق التلاوة على وجوه:منها، صحة اخراج الحروف من مخارجها، و منها صحة وضع الالفاظ على مواضعها، و منها صحة نظم المعانى على طرائقها، و منها الوقوف على اسرارها من الحروف و الاصوات اولا و من الالفاظ و الکلمات ثانیا و من المعانى و الآیات ثالثا، فیمیّزون بین المحکمات منها و المتشابهات، و بین العمومات منها و الخصوصات، و بین المفروغات منها و المقیدات، و بین المشروعات منها ظاهرا و المقدرات باطنا و...» | «و حق التلاوة على وجوه:منها، صحة اخراج الحروف من مخارجها، و منها صحة وضع الالفاظ على مواضعها، و منها صحة نظم المعانى على طرائقها، و منها الوقوف على اسرارها من الحروف و الاصوات اولا و من الالفاظ و الکلمات ثانیا و من المعانى و الآیات ثالثا، فیمیّزون بین المحکمات منها و المتشابهات، و بین العمومات منها و الخصوصات، و بین المفروغات منها و المقیدات، و بین المشروعات منها ظاهرا و المقدرات باطنا و...» | ||