در جست‌وجوی نشابور خراسان

در جست‌وجوی نشابور خراسان
پدیدآوران	نجف‌زاده بارفروش، محمدباقر (نویسنده)
ناشر	سفیر اردهال
مکان نشر	تهران
سال نشر	1397
شابک	‎2ـ663ـ313ـ600ـ978
موضوع	ش‍ف‍ی‍ع‍ی‌ ک‍دک‍ن‍ی‌، م‍ح‍م‍درض‍ا، ۱۳۱۸- -- نقد و تفسیر, شعر فارسی -- قرن‏‫ ۱۲ق.‏‬ -- تاریخ و نقد
کد کنگره	‏PIR ۸۱۲۳/ف۹۵د۴۳‬

در جست‌وجوی نشابور خراسان؛ زندگی‌نامه، شناخت‌نامۀ شعر و ده‌ها نکتۀ ناگفته دربارۀ شاعر لحظه‌ها دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی تألیف محمدباقر نجف‌زاده بارفروش (م.روجا)، در این کتاب کوشیده شده فقط و بیشتر به جنبۀ شعر و شاعری شفیعی کدکنی پرداخته شود و از نقد و تحلیل ترجمه و عقاید شخصی ایشان پرهیز شود؛ اگرچه در شناخت‌نامه، کمی به موضوعات زندگی ایشان هم سری زده شده و گلچینی آورده شده است.

گزارش کتاب

شعر معاصر ایران با نام بلند نیما یوشیج جان گرفت و به بار و بر نشست و بعد با نام و آثار چهرگانی چون احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، سهراب سپهری، حمیدی شیرازی، هوشنگ ابتهاج، سیمین بهبهانی و .... یعنی مجموعاً کسانی که نواندیش هستند، به بار و بر بیشتری رو آورد. بعدها کسانی چون فریدون مشیری و محمدرضا شفیعی کدکنی و چند قلم‌انداز و شاعر دیگر هم کم‌کم در چند محلۀ دورتر به این کاروان ضمیمه شدند. این چهرگان نوپرداز پس از صف نوآمدگان عصر مشروطه، یعنی صبا، ایرج میرزا، عارف قزوینی، فرخی یزدی و ..... پدید آمده‌اند. هر یک از این صف‌ها و گروه‌ها در وقت‌ها و هنگامه‌هایی رخ نموده‌اند که متناسب رخدادها و اوضاع اجتماعی و سیاسی خود بوده و به شمار می‌آمده‌اند.

در این کتاب کوشیده شده فقط و بیشتر به جنبۀ شعر و شاعری شفیعی کدکنی پرداخته شود و از نقد و تحلیل ترجمه و عقاید شخصی ایشان پرهیز شود؛ اگرچه در شناخت‌نامه، کمی به موضوعات زندگی ایشان هم سری زده شده و گلچینی آورده شده است.

بعد از مقدمۀ نویسنده، در بخش اول کتاب، دیدگاه‌های مختلف از بزرگان ادب و هنر ایران دربارۀ شفیعی کدکنی آورده شده است. در نوشتار محمود دولت‌آبادی دربارۀ شفیعی کدکنی می‌خوانیم: «..... شفیعی پلی میان گذشته و آینده است. دکتر شفیعی کدکنی برخی شعرهای درخشان و ناظر به معانی عمیق این زمانی دارد که به راستی «نوا» و نوآورانه است. و می‌دانیم که بن و ریشه چنین تعریفی از شعر، نیمایی است و نه مثلاً برآمده از شیوه‌های ابوشکور بلخی؛ اما تفاوت شاخص شفیعی کدکنی در این است که شعرایی از نوع ابوشکور بلخی را هم به همان عرض و عمق و ارزش نیما یوشیج می‌شناسد و به آن اهمیت می‌دهد». (ص 25)

در ادامه سال‌شمار زندگی و زندگی دکتر شفیعی کدکنی و معرفی‌ای از آثار او آورده شده است. در قسمتی از این بخش نویسنده معتقد است «خراسان‌گرایی» در اشعار شفیعی کدکنی وجود دارد و به بخش‌هایی تقسیم می‌شود از جمله: پیروی از شاعران خراسان و لحن و زبان و بیان‌شان مانند ملک‌الشعرای بهار، محمود فرخ، اخوان ثالث و دیگران و دیگر آوردن واژگان بومی و یادکرد نام خراسان و آبادی‌هایش.

در بخش بعدی کتاب به بررسی «زن» در شعر شفیعی کدکنی پرداخته شده است. زن در شعر او کم‌رنگ است؛ اما حضورش پرشور و زیباست. زن یا بهتر است بگوییم زنان در آثار این شاعر، زنان معمولی و بستر مغاذله و معاشقه نیستند. زنان شعر او زنانی اسطوره‌اند؛ زنان حماسه‌ها، زنان ارزش‌مدارانه، زنان دارای مقام و منزلت.

پس از بخشی که اختصاص یافته است به سروده‌های شفیعی کدکنی دربارۀ دیگران و سروده‌های دیگران تقدیم‌شده به او، بخشی اصلی کتاب آغاز می‌شود که به بررسی اشعار دفترهای «غزل برای گل آفتابگردان»، «خطی ز دلتنگی» و «مرثیه‌های سرو کاشمر» پرداخته شده است. در پایان نیز تعدادی از غزل‌های این شاعر معاصر آورده شده است. بیشتر غزل‌های این مجموعه از دفتر شعر «زمزمه»هاست.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات