۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
←وابستهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type='authorWritings'|[[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام | |data-type='authorWritings'|[[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام|دعائم الاسلام]]، [[أساس التأويل]]،[[تأویل الدعائم]]،.... | ||
|-class='articleCode' | |-class='articleCode' | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
</div> | </div> | ||
'''ابوحنیفه محمد | '''ابوحنیفه نعمان بن محمد''' (متوفای 363ق)، معروف به قاضی نعمان و ابن حیون، پایهگذار فقه اسماعیلی، قاضی القضات و بزرگترین فقیه در همه ادوار اسماعیلیه است. | ||
شخصیت برجسته، تألیفات فراوان و تأثیرگذاری عمیق او بر اسماعیلیه و همچنین خدمات بیبدیل او در راه استواری مذهب اسماعیلی، از او چهرهای پرفروغ ساخته است. بزرگان اسماعیلیه همیشه از قاضی نعمان با احترام و تجلیل یاد کردهاند و هنوز هم کتابهای او در میان گروههایی از اسماعیلیه رواج دارد. | شخصیت برجسته، تألیفات فراوان و تأثیرگذاری عمیق او بر اسماعیلیه و همچنین خدمات بیبدیل او در راه استواری مذهب اسماعیلی، از او چهرهای پرفروغ ساخته است. بزرگان اسماعیلیه همیشه از قاضی نعمان با احترام و تجلیل یاد کردهاند و هنوز هم کتابهای او در میان گروههایی از اسماعیلیه رواج دارد. | ||
در این میان، نکته قابل توجه این است که علمای امامیّه (= اثناعشری) در قرون اخیر قاضی نعمان را از خود دانسته و کتاب معروف او، [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام | در این میان، نکته قابل توجه این است که علمای امامیّه (= اثناعشری) در قرون اخیر قاضی نعمان را از خود دانسته و کتاب معروف او، [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام|دعائم الاسلام]]، را از منابع فقهی و حدیثی خود به شمار آورده و بدان استناد کردهاند. | ||
قاضی نعمان در قرن چهارم میزیست و با بزرگانی چون ابن بابویه و کلینی(ره) همعصر بود. شخصیت برجسته و مقام و آثار علمی او اهمیت پرداختن به آثار و افکار او و کاوش در راه فهم حقیقت مذهب او را بهخوبی نمایان میسازد. | قاضی نعمان در قرن چهارم میزیست و با بزرگانی چون ابن بابویه و کلینی(ره) همعصر بود. شخصیت برجسته و مقام و آثار علمی او اهمیت پرداختن به آثار و افکار او و کاوش در راه فهم حقیقت مذهب او را بهخوبی نمایان میسازد. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۱: | ||
نام کامل او ابوحنیفه نعمان بن محمد بن منصور بن احمد بن حیون تمیمی معروف به «قاضي نعمان» است. | نام کامل او ابوحنیفه نعمان بن محمد بن منصور بن احمد بن حیون تمیمی معروف به «قاضي نعمان» است. | ||
تاریخ تولد وی نامشخص است. اما از میان اقوال میتوان تولد وی را بین سالهای | تاریخ تولد وی نامشخص است. اما از میان اقوال میتوان تولد وی را بین سالهای 259ق تا ۲۹۰ق دانست.<ref> جوان آراسته امیر، ص48</ref> | ||
مکان تولد قاضی نعمان همانند زمان آن مشخص نیست. زِرِکلی او را اهل قیروان میداند. | مکان تولد قاضی نعمان همانند زمان آن مشخص نیست. [[زرکلی، خیرالدین|زِرِکلی]] او را اهل قیروان میداند. | ||
از خانواده قاضی نعمان نیز اطلاعاتی در دست نیست، به جز اشارههایی که در بعضی منابع به پدر او شده است. برخی از نویسندگان اسماعیلی احتمال دادهاند که پدرش نیز از داعیان اسماعیلی بوده باشد. | از خانواده قاضی نعمان نیز اطلاعاتی در دست نیست، به جز اشارههایی که در بعضی منابع به پدر او شده است. برخی از نویسندگان اسماعیلی احتمال دادهاند که پدرش نیز از داعیان اسماعیلی بوده باشد. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۱: | ||
==موقعیت علمی== | ==موقعیت علمی== | ||
از قاضی نعمان آثار فراوانی به جای مانده است که حاکی از احاطۀ علمی وی بر کلام و فقه امامیه است. آصف فیضی در مقدمه [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام | از قاضی نعمان آثار فراوانی به جای مانده است که حاکی از احاطۀ علمی وی بر کلام و فقه امامیه است. آصف فیضی در مقدمه [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام|دعائم الاسلام]] دربارۀ او نوشته است: «قاضی نعمان دارای مواهبی متعدد بود؛ علم زیاد و معرفتی وسیع داشت، اهل تحقیق و جستجو و کثیرالتألیف بود».<ref> همان، ص50-51</ref> | ||
ابن خلکان نیز به نقل از کتاب اخبار قضاة مصر دربارۀ او چنین نوشته است: | [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلکان]] نیز به نقل از کتاب اخبار قضاة مصر دربارۀ او چنین نوشته است: | ||
قاضی نعمان بن محمد، در غایت فضیلت بود، اهل قرآن و عالم به معانی آن بود، از ابعاد فقه و اختلاف فقها آگاهی داشت. لغت، شعر قوی و تاریخ مردم را میشناخت. در همۀ اینها با درایت و انصاف بود. | قاضی نعمان بن محمد، در غایت فضیلت بود، اهل قرآن و عالم به معانی آن بود، از ابعاد فقه و اختلاف فقها آگاهی داشت. لغت، شعر قوی و تاریخ مردم را میشناخت. در همۀ اینها با درایت و انصاف بود. | ||
به بهترین وجه و زیباترین عبارت، هزاران صفحه دربارۀ اهلبیت تألیف کرد. کتابینیکو در باب مناقب و مثالب نگاشت. همچنین ردیههایی بر مخالفان دارد: بر ابوحنیفه، مالک، شافعی و ابن سریج ردیه دارد | به بهترین وجه و زیباترین عبارت، هزاران صفحه دربارۀ اهلبیت تألیف کرد. کتابینیکو در باب مناقب و مثالب نگاشت. همچنین ردیههایی بر مخالفان دارد: بر ابوحنیفه، مالک، شافعی و ابن سریج ردیه دارد.<ref> همان</ref> | ||
==فعالیتهای سیاسیاجتماعی== | ==فعالیتهای سیاسیاجتماعی== | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۹: | ||
همین پیروی مطلق از معزّ، راه را برای وصول نعمان به مراتب بالا در دولت فاطمی هموار کرد و او را از بزرگان اندیشۀ اسماعیلی قرار داد. قاضی از فرصت به دست آمده بهترین استفاده را برد و بسیاری از کتابهایش را در این دوره منتشر کرد. | همین پیروی مطلق از معزّ، راه را برای وصول نعمان به مراتب بالا در دولت فاطمی هموار کرد و او را از بزرگان اندیشۀ اسماعیلی قرار داد. قاضی از فرصت به دست آمده بهترین استفاده را برد و بسیاری از کتابهایش را در این دوره منتشر کرد. | ||
در سال ۳۶۲ق معزّ به مصر نقل مکان کرد و رکن مستحکم خلافت فاطمی شد. نعمان نیز همراه او به مصر رفت و معزّ با کمکهای فکری او، پایههای حکومت را بر مبنایی اسلامی و شیعی استوار کرد و شهر قاهره را بنیان نهاد | در سال ۳۶۲ق معزّ به مصر نقل مکان کرد و رکن مستحکم خلافت فاطمی شد. نعمان نیز همراه او به مصر رفت و معزّ با کمکهای فکری او، پایههای حکومت را بر مبنایی اسلامی و شیعی استوار کرد و شهر قاهره را بنیان نهاد<ref> همان، ص51-52</ref> | ||
==مذهب== | ==مذهب== | ||
| خط ۱۸۱: | خط ۱۸۲: | ||
کتب موجود قاضی نعمان را حسینی جلالی چنین برشمرده است: | کتب موجود قاضی نعمان را حسینی جلالی چنین برشمرده است: | ||
1. الاخبار، 2. اختلاف اصول المذاهب، 3. الارجوزة المختارة، 4. اساس التأویل، 5. افتتاح الدعوة، 6. الاقتصار، 7. الایضاح، 8. تأویل الشریعة، 9. تربیة المؤمنین بالتوقیف علی حدود | 1. الاخبار، 2. اختلاف اصول المذاهب، 3. الارجوزة المختارة، 4. اساس التأویل، 5. افتتاح الدعوة، 6. الاقتصار، 7. الایضاح، 8. تأویل الشریعة، 9. تربیة المؤمنین بالتوقیف علی حدود باطنالدین (تأویل الدعائم)، 10. تقویم الانام، 11. التوحید، 12. [[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام|دعائم الاسلام]] فی مسائل الحلال والحرام والقضایا والاحکام(معروفترین کتاب نعمان)، 13. ذات البیان، 14. الراحة والتسلّی، 15. الرسالة المذهبیة فی العقائد الاسماعیلیة، 16. شرح الاخبار فی فضائل الأئمة الاطهار، 17. الطهارات، 18. قصیدة فی الامام الحسین، 19. المجالس والمسایرات، 20. مختصر الآثار فیما روی عن الأئمة الأطهار، 20. مفاتیح النعمة، 22. المناقب والمثالب، 23. المنتخبة (قصیدهای فقهی)، 24. منهاج الفرائض، 25. الهمة فی آداب اتباع الأئمة، 26. الینبوع، 27. کتاب یوم ولیلة فی الصلاة المفروضة. | ||
===کتابهای مفقود=== | ===کتابهای مفقود=== | ||
| خط ۱۸۷: | خط ۱۸۸: | ||
امّا آثار مفقود قاضی نعمان عبارتند از: | امّا آثار مفقود قاضی نعمان عبارتند از: | ||
1. الآثار النبویة، 2. الاتفاق والافتراق، 3. اصول الحدیث، 4. الامامة، 5. البلاغ الاکبر والناموس الاعظم (درباره اصول دین)، 6. تأویل القرآن، 7. التفریع والتصنیف لمن لایعلم العلم، 8. الدامع الموجز فی الردّ علی العتکی، 9. الدّعاء، 10. الرد علی الخوارج، 11. ذات المحنة، 12. ذات المنن، 13. الرسالة المصریة فی الردّ علی الشافعی، 14. کیفیة الصلاة علی النبی، 15. کتاب فیما رفضته العامّة من کتاب اللّه وانکرته، 16. معالم الهدی، 17. نهج السبیل الی معرفة علم التأویل، 18. التعقیب والاتحاد، 19. الحلی والثیاب، 20. الشروط، 21. منامات الائمّة، 22. رسالة الی المرشد الداعی بمصر فی تربیة المؤمنین، 23. المغازی | 1. الآثار النبویة، 2. الاتفاق والافتراق، 3. اصول الحدیث، 4. الامامة، 5. البلاغ الاکبر والناموس الاعظم (درباره اصول دین)، 6. تأویل القرآن، 7. التفریع والتصنیف لمن لایعلم العلم، 8. الدامع الموجز فی الردّ علی العتکی، 9. الدّعاء، 10. الرد علی الخوارج، 11. ذات المحنة، 12. ذات المنن، 13. الرسالة المصریة فی الردّ علی الشافعی، 14. کیفیة الصلاة علی النبی، 15. کتاب فیما رفضته العامّة من کتاب اللّه وانکرته، 16. معالم الهدی، 17. نهج السبیل الی معرفة علم التأویل، 18. التعقیب والاتحاد، 19. الحلی والثیاب، 20. الشروط، 21. منامات الائمّة، 22. رسالة الی المرشد الداعی بمصر فی تربیة المؤمنین، 23. المغازی<ref> همان، ص54-55</ref> | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
| خط ۱۹۳: | خط ۱۹۴: | ||
عموم تذکرهنویسان وفات قاضی نعمان را در ماه رجب سال 363ق (۲۷ مارس ۹۷۴م) ذکر کردهاند، امّا بعضی دیگر ماه جمادیالآخر همان سال را ذکر میکنند. | عموم تذکرهنویسان وفات قاضی نعمان را در ماه رجب سال 363ق (۲۷ مارس ۹۷۴م) ذکر کردهاند، امّا بعضی دیگر ماه جمادیالآخر همان سال را ذکر میکنند. | ||
== | ==پانويس == | ||
<references /> | |||
==منابع مقاله== | |||
[[:noormags:142338|جوان آراسته، امیر، قاضی نعمان و مذهب او، مجله هفت آسمان، بهار و تابستان 1380، شماره 9 و10، (از صفحه 47 تا 82)]]. | |||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[أساس التأويل]] | [[أساس التأويل]] | ||
[[تأویل الدعائم]] | [[تأویل الدعائم]] | ||
[[آداب إتباع الأئمة]] | |||
[[شرح الأخبار في فضائل الأئمة الأطهار]] | [[شرح الأخبار في فضائل الأئمة الأطهار]] | ||
| خط ۲۱۴: | خط ۲۱۷: | ||
[[المجالس و المسايرات]] | [[المجالس و المسايرات]] | ||
[[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام | [[مختصر الآثار]] | ||
[[دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام]] | |||
[[ترجمه کتاب دعائم الاسلام (و بیان حلال و حرام، و قضایا و احکام)]] | |||
[[افتتاح الدعوة]] | [[افتتاح الدعوة]] | ||
[[إختلاف أصول المذاهب]] | |||
[[الإيضاح (قاضی نعمان)]] | [[الإيضاح (قاضی نعمان)]] | ||