معالم‌الدين و ملاذ المجتهدين: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'علم‌الهدی، علی بن حسین' به 'سید مرتضی، علی بن حسین'
جز (جایگزینی متن - '== منابع ==' به '== منابع مقاله ==')
جز (جایگزینی متن - 'علم‌الهدی، علی بن حسین' به 'سید مرتضی، علی بن حسین')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کتاب
{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR02761J1.jpg
| تصویر =NUR02761J1.jpg
خط ۹: خط ۸:
| پدیدآوران =  
| پدیدآوران =  
[[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی. گروه تحقیق]] (محقق)
[[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی. گروه تحقیق]] (محقق)
[[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین]] (نويسنده)
[[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین]] (نویسنده)
|زبان  
|زبان  
| زبان =عربی
| زبان =عربی
خط ۲۱: خط ۲۰:
| سال نشر =  
| سال نشر =  


| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE2761AUTOMATIONCODE
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02761AUTOMATIONCODE
| چاپ =9
| چاپ =9
| تعداد جلد =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =3877
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02761
| کتابخوان همراه نور =02761
| کد پدیدآور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پس از =
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
== معرفى اجمالى ==


'''معالم‌الدين و ملاذ المجتهدين''' (قسم الأصول)، تألیف [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|شيخ جمال‌الدين حسن بن شيخ زين‌الدين شهيد ثانى بن على بن احمد عاملى جبعى]] (متوفاى 1011 قمرى) است.
'''معالم‌الدين و ملاذ المجتهدين''' (قسم الأصول)، تألیف [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|شيخ جمال‌الدين حسن بن شيخ زين‌الدين شهيد ثانى بن على بن احمد عاملى جبعى]] (متوفاى 1011 قمرى) است.
خط ۶۹: خط ۶۵:
كتاب معالم داراى نقاط مثبت زيادى است كه به بعضى از آنان اشاره مى‌شود:
كتاب معالم داراى نقاط مثبت زيادى است كه به بعضى از آنان اشاره مى‌شود:


در بسيارى از موارد كه طرح بحث اصولى ثمرۀ عملى ندارد، مؤلف آن را مطرح نمى‌كند. به عنوان نمونه در بحث امر به شىء يا اشياء على وجه التخيير، نظريه‌اى را از عامه كه علامه به صورت طولانى مطرح كرده ذكر كرده و مى‌گويد بحث آن را صحيح نمى‌داند؛ چون: «فلا فائدة لنا مهمة في إطالة القول في توجيهه و ردّه و لقد أحسن المحقق - رحمه اللّه - حيث قال بعد نقل الخلاف في هذه المسألة و ليست المسألة كثيرة الفائدة».
در بسيارى از موارد كه طرح بحث اصولى ثمرۀ عملى ندارد، مؤلف آن را مطرح نمى‌كند. به عنوان نمونه در بحث امر به شىء يا اشياء على وجه التخيير، نظريه‌اى را از عامه كه علامه به صورت طولانى مطرح كرده ذكر كرده و مى‌گويد بحث آن را صحيح نمى‌داند؛ چون: «فلا فائدة لنا مهمة في إطالة القول في توجيهه و ردّه و لقد أحسن المحقق - رحمه‌اللّه - حيث قال بعد نقل الخلاف في هذه المسألة و ليست المسألة كثيرة الفائدة».


و يا ورود در بحث تصويب را صحيح نمى‌داند و مى‌فرمايد: چون اماميّه در اين مسأله اختلافى ندارند، «فلا أرى في البحث عن ذلك بعد الحكم بعدم التأثيم كثير طائل، فلا جرم كان ترك الاشتغال بتقرير حججهم على ما فيها من الإشكال أوفق بمقتضى الحال».
و يا ورود در بحث تصويب را صحيح نمى‌داند و مى‌فرمايد: چون اماميّه در اين مسأله اختلافى ندارند، «فلا أرى في البحث عن ذلك بعد الحكم بعدم التأثيم كثير طائل، فلا جرم كان ترك الاشتغال بتقرير حججهم على ما فيها من الإشكال أوفق بمقتضى الحال».
خط ۷۵: خط ۷۱:
نكتۀ ديگر اين كه مؤلف به نظريات مختلف علامه و [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] احاطۀ كامل داشته و به كرات به نظريات علامه در مواضع مختلف كتاب‌هايش اشاره مى‌كند؛ مثل «قال السيد المرتضى و جماعة منهم العلامة في أحد قوليه... و منهم العلامة في تهذيبه... و قال في النهاية».
نكتۀ ديگر اين كه مؤلف به نظريات مختلف علامه و [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] احاطۀ كامل داشته و به كرات به نظريات علامه در مواضع مختلف كتاب‌هايش اشاره مى‌كند؛ مثل «قال السيد المرتضى و جماعة منهم العلامة في أحد قوليه... و منهم العلامة في تهذيبه... و قال في النهاية».


روان بودن و طراوت عبارت‌هاى كتاب و در عين حال پر معنا و عميق بودن آنها و خوددارى از تعقيد و پيچيدگى در عبارت‌ها از ديگر نقاط مثبت كتاب است؛ مثلا از كلماتى نظير «الجواب الجواب، جوابها كجوابها و جوابه مثل جوابه» كه داراى هماهنگى خاصى است، استفاده مى‌كند.
روان بودن و طراوت عبارت‌هاى كتاب و در عين حال پر معنا و عميق بودن آنها و خوددارى از تعقيد و پيچيدگى در عبارت‌ها از ديگر نقاط مثبت كتاب است؛ مثلاًاز كلماتى نظير «الجواب الجواب، جوابها كجوابها و جوابه مثل جوابه» كه داراى هماهنگى خاصى است، استفاده مى‌كند.


از ديگر نكات، توجه به نظريات علماى اهل تسنن در كتاب‌هاى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]؛ مثل الذريعة إلى أصول الشريعة و الشافية است كه با عبارت‌هايى نظير «هو قول جماعة من العامة» به نقد و بررسى نظريات آنها مى‌پردازد.
از ديگر نكات، توجه به نظريات علماى اهل تسنن در كتاب‌هاى [[سید مرتضی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]؛ مثل الذريعة إلى أصول الشريعة و الشافية است كه با عبارت‌هايى نظير «هو قول جماعة من العامة» به نقد و بررسى نظريات آنها مى‌پردازد.


اصولا [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]] در برخورد با نظريات علماى قبل از خود، با احترام برخورد مى‌كند و از كلمات فاسد، توهم و نظائر آن استفاده نمى‌كند، بلكه از عبارت‌هايى نظير «و ما اختاره السيد فيه محل تأمل» استفاده مى‌كند.
اصولا [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]] در برخورد با نظريات علماى قبل از خود، با احترام برخورد مى‌كند و از كلمات فاسد، توهم و نظائر آن استفاده نمى‌كند، بلكه از عبارت‌هايى نظير «و ما اختاره السيد فيه محل تأمل» استفاده مى‌كند.
خط ۹۰: خط ۸۶:
از نقاط ضعف كتاب اين كه مباحث الفاظ به صورت كامل مطرح نشده و بعدها با نگارش شرح [[هداية المسترشدين في شرح أصول معالم‌الدين|هداية المسترشدين]] بر معالم، تأليف محمدتقى اصفهانى (متوفاى 1248 قمرى) تا حدودى اين ضعف جبران شده است.
از نقاط ضعف كتاب اين كه مباحث الفاظ به صورت كامل مطرح نشده و بعدها با نگارش شرح [[هداية المسترشدين في شرح أصول معالم‌الدين|هداية المسترشدين]] بر معالم، تأليف محمدتقى اصفهانى (متوفاى 1248 قمرى) تا حدودى اين ضعف جبران شده است.


از طرف ديگر در مباحث اصول عمليّه نيز دو اصل برائت و احتياط به صورت مستقل طرح نشده و استصحاب و تعادل و تراجيح نيز به صورت مختصر مطرح شده‌اند و مثلا مبحث استصحاب را منحصر در استصحاب حال دانسته و در مبحث تعادل و تراجيح نيز بسيارى از مباحث اصلى ذكر نگرديده است.
از طرف ديگر در مباحث اصول عمليّه نيز دو اصل برائت و احتياط به صورت مستقل طرح نشده و استصحاب و تعادل و تراجيح نيز به صورت مختصر مطرح شده‌اند و مثلاًمبحث استصحاب را منحصر در استصحاب حال دانسته و در مبحث تعادل و تراجيح نيز بسيارى از مباحث اصلى ذكر نگرديده است.


از ديگر نقاط ضعف اين كه معمولا در معالم نام عدۀ معدودى از اصوليين نظير [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]]، [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] و [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]] ذكر شده و كتاب، با عنايت به نظريات اين بزرگان نگاشته شده است. اما علماى اصولى ديگر با عبارت نافين، مثبتين، فقال قوم، آخرون، الأولون، جماعة، أكثرون، بعض الأصوليين، مفصلون و نظائر آن بيان شده كه در نتيجه خواننده نمى‌تواند به مصادر اصلى مراجعه كند.
از ديگر نقاط ضعف اين كه معمولا در معالم نام عدۀ معدودى از اصوليين نظير [[سید مرتضی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]]، [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] و [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]] ذكر شده و كتاب، با عنايت به نظريات اين بزرگان نگاشته شده است. اما علماى اصولى ديگر با عبارت نافين، مثبتين، فقال قوم، آخرون، الأولون، جماعة، أكثرون، بعض الأصوليين، مفصلون و نظائر آن بيان شده كه در نتيجه خواننده نمى‌تواند به مصادر اصلى مراجعه كند.


== شروح و حواشى معالم ==
== شروح و حواشى معالم ==
خط ۹۹: خط ۹۵:
با توجه به زمان زيادى كه كتاب معالم‌الدين متن درسى حوزه‌هاى علميّه بوده و مورد توجه علماى اصولى واقع شده، شروح و حواشى زيادى بر آن نوشته شده است. در الذريعة جلد 6 از صفحۀ 204 تا 210 در حدود 45 حاشيه بر معالم ذكر شده كه مهم‌ترين آنها را در اين جا ذكر مى‌كنيم:
با توجه به زمان زيادى كه كتاب معالم‌الدين متن درسى حوزه‌هاى علميّه بوده و مورد توجه علماى اصولى واقع شده، شروح و حواشى زيادى بر آن نوشته شده است. در الذريعة جلد 6 از صفحۀ 204 تا 210 در حدود 45 حاشيه بر معالم ذكر شده كه مهم‌ترين آنها را در اين جا ذكر مى‌كنيم:


حواشى استاد [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]]، آقا محمدباقر(متوفاى 1206 قمرى) بر معالم. در الذريعة از قول ميرزا محمد تهرانى به نقل از ملا محمدحسین كرهرودى (متوفاى 1314 قمرى) كه از اجلاى شاگردان [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى شيرازى]] مشهور بوده است، نقل مى‌كند: «إنّه كان يقول إن تدريس الأستاذ الوحيد كان في المعالم حتى درس المعالم عشرين مرة، كان يكتب في كل مرّة حاشية جديدة عليه، و قد رأيت في بلدة بروجرد من تلك الحواشي تسع عشرة حاشية».
حواشى استاد [[بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل|وحيد بهبهانى]]، آقا محمدباقر(متوفاى 1206 قمرى) بر معالم. در الذريعة از قول ميرزا محمد تهرانى به نقل از ملا محمدحسین كرهرودى (متوفاى 1314 قمرى) كه از اجلاى شاگردان [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|ميرزاى شيرازى]] مشهور بوده است، نقل مى‌كند: «إنّه كان يقول إن تدريس الأستاذ الوحيد كان في المعالم حتى درس المعالم عشرين مرة، كان يكتب في كل مرّة حاشية جديدة عليه، و قد رأيت في بلدة بروجرد من تلك الحواشي تسع عشرة حاشية».


حاشيۀ ديگر، حاشيۀ سيد محمدجواد حسينى، صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] (متوفاى 1226 قمرى) بر مقدمۀ واجب است.
حاشيۀ ديگر، حاشيۀ سيد محمدجواد حسينى، صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] (متوفاى 1226 قمرى) بر مقدمۀ واجب است.
خط ۱۰۹: خط ۱۰۵:
حاشيۀ حسام‌الدين [[مازندرانی، محمدصالح بن احمد|محمد صالح بن احمد مازندرانى]] (متوفاى 1081 قمرى) داماد [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]]، كه در جوانى اين حاشيه را نوشته است.
حاشيۀ حسام‌الدين [[مازندرانی، محمدصالح بن احمد|محمد صالح بن احمد مازندرانى]] (متوفاى 1081 قمرى) داماد [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]]، كه در جوانى اين حاشيه را نوشته است.


حاشيۀ آقا عبدالحسين بن آقا محمدباقر[[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]].
حاشيۀ آقا عبدالحسين بن آقا محمدباقر[[بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل|وحيد بهبهانى]].


حاشيۀ [[تونی، عبدالله بن محمد|فاضل تونى]]، ملا عبداللّه بن محمد بشروى (متوفاى 1071 قمرى).
حاشيۀ [[تونی، عبدالله بن محمد|فاضل تونى]]، ملا عبداللّه بن محمد بشروى (متوفاى 1071 قمرى).
خط ۱۲۸: خط ۱۲۴:




#المقنعة و التذكرة بأصول الفقه، تأليف [[شيخ مفيد]]، محمد بن محمد نعمان حارثى، استاد [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] و [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (متوفاى 413 قمرى).
#المقنعة و التذكرة بأصول الفقه، تأليف [[شيخ مفيد]]، محمد بن محمد نعمان حارثى، استاد [[سید مرتضی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] و [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (متوفاى 413 قمرى).
#الذريعة إلى أصول الشريعة، تأليف [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، على بن حسين موسوى (متوفاى 436 قمرى).
#الذريعة إلى أصول الشريعة، تأليف [[سید مرتضی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، على بن حسين موسوى (متوفاى 436 قمرى).
#النهاية و عدة الأصول، تأليف [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، ابوجعفر محمد بن حسن (متوفاى 460 قمرى).
#النهاية و عدة الأصول، تأليف [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، ابوجعفر محمد بن حسن (متوفاى 460 قمرى).
#المهذب، المعتمد، الروضة، المعالم، المناهج و شرح [[جمل العلم و العمل]] [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، تأليف [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن براج]] (متوفاى 481 قمرى).
#المهذب، المعتمد، الروضة، المعالم، المناهج و شرح [[جمل العلم و العمل]] [[سید مرتضی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، تأليف [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن براج]] (متوفاى 481 قمرى).
#غنية النزوع إلى علمي الأصول و الفروع، تأليف ابن زهرة، ابوالمكارم حمزه بن ابى المعاسن زهرة حلبى (متوفاى 585 قمرى).
#غنية النزوع إلى علمي الأصول و الفروع، تأليف ابن زهرة، ابوالمكارم حمزه بن ابى المعاسن زهرة حلبى (متوفاى 585 قمرى).
#السرائر و مختصر التبيان، تأليف فخرالدين محمد بن إدريس عجلى حلى (متوفاى 598 قمرى).
#السرائر و مختصر التبيان، تأليف فخرالدين محمد بن إدريس عجلى حلى (متوفاى 598 قمرى).
خط ۱۶۸: خط ۱۶۴:
تعداد صفحات فهرست: 8 صفحه
تعداد صفحات فهرست: 8 صفحه


==پانویس ==
==پانویس==
<references />
<references/>
 
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
 
[[لباب معالم الدين للمنتهين و المبتدئين]]


== وابسته‌ها ==
[[تعلیقة علی معالم الأصول (موسوی قزوینی، علی)]]
[[تعلیقة علی معالم الأصول (موسوی قزوینی، علی)]]