جغرافیای تاریخی کشورهای اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

جغرافیای تاریخی کشورهای اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۷ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۲۹

۱۶۷ بایت اضافه‌شده ، ۱۷ ژانویه

جز

جایگزینی متن - 'تاسيس' به 'تأسیس'

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۱۴۶٬۵۳۱

ویرایش

@@ خط ۲۶: / خط ۲۶: @@
 | پیش از =
 }}
-{{کاربردهای دیگر|کشورهای اسلامی (ابهام زدایی)}}
+{{کاربردهای دیگر| جغرافیا (ابهام‌زدایی)}}
+{{کاربردهای دیگر| جغرافیای تاریخی (ابهام‌زدایی)}}
+{{کاربردهای دیگر|کشورهای اسلامی (ابهام‌زدایی)}}
 '''جغرافياى تاريخى كشورهاى اسلامى'''، نوشته دكتر [[قرچانلو، حسین|حسین قرچانلو]]، كتابى است به زبان فارسى كه به بررسى جغرافياى تاريخى كشورهاى اسلامى می‌پردازد.
@@ خط ۴۹: / خط ۵۱: @@
 جغرافيا دانشى است كه از مختصات جغرافيايى مكان‌هاى مختلف، محيط طبيعى، آب و هوا، شرايط جوى و...بحث و گفتگو مى‌كند. وى سپس به شاخه‌هاى گوناگون علم جغرافيا از جمله: جغرافياى رياضى، جغرافياى طبيعى، جغرافياى زيستى، جغرافياى اقتصادى، جغرافياى سياسى و بالاخره جغرافياى تاريخى كه شاخه جديدى از علم جغرافيا، پرداخته است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=5&viewType=html ر.ک: همان]</ref>.
-نویسنده در ادامه به بحث از جغرافيا از ديدگاه جغرافيانويسان اسلامى اشاره كرده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=8&viewType=html ر.ک: همان، ص8]</ref> و سپس در مبحثى ديگر زمينه‌ها و عوامل موثر در پيدايش و رشد دانش جغرافيا نزد مسلمانان را برشمرده و تشريح كرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=9&viewType=html ر.ک: همان، ص9]</ref>.
+نویسنده در ادامه به بحث از جغرافيا از ديدگاه جغرافيانويسان اسلامى اشاره كرده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=8&viewType=html ر.ک: همان، ص8]</ref> و سپس در مبحثى ديگر زمينه‌ها و عوامل مؤثر در پيدايش و رشد دانش جغرافيا نزد مسلمانان را برشمرده و تشريح كرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=9&viewType=html ر.ک: همان، ص9]</ref>.
 فصل دوم از بخش اول كتاب، به پيدايش مكاتب جغرافيايى در اسلام مى‌پردازد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=25&viewType=html ر.ک: همان، ص25]</ref>. نویسنده در تقسيم بندى كه انجام داده از دو مكتب عراقى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=27&viewType=html ر.ک: همان، ص27]</ref> و مكتب بلخى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=34&viewType=html ر.ک: همان، ص34]</ref> ياد كرده و كوشيده است تا آثار جغرافيايى و مهم‌ترين جغرافيانويسان اسلامى را در پرتو اين دو مكتب مورد شرح و بررسى قرار دهد.
@@ خط ۵۵: / خط ۵۷: @@
 فصل سوم از بخش اول، به بحث پيدايش جغرافياى رياضى نزد مسلمانان اختصاص دارد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=41&viewType=html ر.ک: همان، ص41]</ref>. نویسنده در ابتدا به سابقه اطلاعات نجومى و جغرافيايى اعراب پيش از اسلام و آغاز اسلام اشاره كرده و آن را بسيار ابتدايى و سطحى توصيف مى‌كند. وى معتقد است كه بسيارى از اين اطلاعات نجومى نيز از بابليان و مهاجران يهود كه در سرزمين آنان اقامت كرده بودند، اخذ شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=41&viewType=html ر.ک: همان، ص41]</ref>. به گمان نویسنده در دوره خلفاى راشدين و امويان از لحاظ علوم عقلى و توجه به نجوم و علوم ديگر، تفاوتى با دوره جاهليت به چشم نمى‌خورد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=44&viewType=html ر.ک: همان، ص44]</ref>؛ اما از دوره عباسيان، با انتقال پايتخت از دمشق به بغداد، اعراب و مسلمانان با جغرافيا به گونه‌اى علمى آشنا شدند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=47&viewType=html ر.ک: همان، ص47]</ref>.
-فصل چهارم از بخش اول، به مبحث آغاز سير و سفر و پيدايش كتب جغرافياى عمومى و سفرنامه‌ها پرداخته است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=86&viewType=html ر.ک: همان، ص86]</ref>. مؤلف دو قشر عمده از مسلمانان؛ يعنى بازرگانان و دانشمندان مسلمان را در پيدايش اين دست آثار در جغرافياى عمومى و سفرنامه‌ها موثر دانسته و از آثارى در اين زمينه نام مى‌برد.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=86&viewType=html ر.ک: همان، ص86]</ref>
+فصل چهارم از بخش اول، به مبحث آغاز سير و سفر و پيدايش كتب جغرافياى عمومى و سفرنامه‌ها پرداخته است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=86&viewType=html ر.ک: همان، ص86]</ref>. مؤلف دو قشر عمده از مسلمانان؛ يعنى بازرگانان و دانشمندان مسلمان را در پيدايش اين دست آثار در جغرافياى عمومى و سفرنامه‌ها مؤثر دانسته و از آثارى در اين زمينه نام مى‌برد.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=86&viewType=html ر.ک: همان، ص86]</ref>
 فصل پنجم از بخش اول، به بحث از آغاز دريانوردى مسلمانان به منظور اكتشاف جغرافيايى و توسعه تجارت و بازرگانى اختصاص يافته است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?sectionNumber=2&pageNumber=101&viewType=html ر.ک: همان، ص101]</ref>.
@@ خط ۸۳: / خط ۸۵: @@
 نویسنده با اشاره به فتوحات مسلمين در شام و ذكر وجوه تسميه متعدد آن از نظرگاه جغرافيادانان اسلامى به تقسيمات مختلف اين ناحيه از ديدگاه [[ابن خردادبه، عبیدالله بن عبدالله|ابن خردادبه]] اشاره كرده و سرانجام با اساس قرار دادن نظر برخى نويسندگان جديد در تقسيم شام به هفت اردوگاه به تبيين جغرافياى تاريخى آن و شهرهاى هر يك پرداخته است.
-نویسنده عواصم(كرسى‌نشين‌ها) را نخستين اردوگاه هفت گانه شام دانسته كه مركزيت آن شهر انطاكيه است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=8&viewType=html ر.ک: همان، ص8]</ref>. با تبيين جغرافياى تاريخى انطاكيه از بدو تاسيس و جايگاه اين شهر در دوره فتوحات، امويان، عباسيان به ويژه مماليك و سپس توصيف شهر اسكندرونه يا اسكندريه به عنوان دومين شهر اين اردوگاه، بحث در باب عواصم خاتمه يافته و از آن پس به دومين اردوگاه شام؛ يعنى قنسرين پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=12&viewType=html ر.ک: همان، ص12]</ref>. پس از آن به اردوگاه سوم؛ يعنى حمص<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=22&viewType=html ر.ک: همان، ص22]</ref> و سپس به اردوگاه چهارم؛ يعنى دمشق پرداخته شده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=35&viewType=html ر.ک: همان، ص 35]</ref> و از اردوگاه پنجم؛ يعنى اردن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=61&viewType=html ر.ک: همان، ص61]</ref>، اردوگاه ششم؛ فلسطين سخن گفته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=89&viewType=html ر.ک: همان، ص89]</ref>؛ اما از اردوگاه هفتم؛ يعنى ثغور سخنى به ميان نيامده است.
+نویسنده عواصم(كرسى‌نشين‌ها) را نخستين اردوگاه هفت گانه شام دانسته كه مركزيت آن شهر انطاكيه است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=8&viewType=html ر.ک: همان، ص8]</ref>. با تبيين جغرافياى تاريخى انطاكيه از بدو تأسیس و جايگاه اين شهر در دوره فتوحات، امويان، عباسيان به ويژه مماليك و سپس توصيف شهر اسكندرونه يا اسكندريه به عنوان دومين شهر اين اردوگاه، بحث در باب عواصم خاتمه يافته و از آن پس به دومين اردوگاه شام؛ يعنى قنسرين پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=12&viewType=html ر.ک: همان، ص12]</ref>. پس از آن به اردوگاه سوم؛ يعنى حمص<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=22&viewType=html ر.ک: همان، ص22]</ref> و سپس به اردوگاه چهارم؛ يعنى دمشق پرداخته شده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=35&viewType=html ر.ک: همان، ص 35]</ref> و از اردوگاه پنجم؛ يعنى اردن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=61&viewType=html ر.ک: همان، ص61]</ref>، اردوگاه ششم؛ فلسطين سخن گفته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=89&viewType=html ر.ک: همان، ص89]</ref>؛ اما از اردوگاه هفتم؛ يعنى ثغور سخنى به ميان نيامده است.
 فصل ششم كتاب كه در واقع دومين فصل اين جلد به شمار مى‌رود، به مصر اختصاص دارد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10882?volumeNumber=132&viewType=html ر.ک: همان، ص132]</ref>. نویسنده پس از تبيين حدود جغرافيايى مصر و ذكر تاريخ باستانى آن، اين سرزمين را به دو قسمت: مصر عليا و مصر سفلى تقسيم كرده و به اختصار به بررسى سير فتوحات اسلامى در مصر مى‌پردازد. وصف تاريخى اماكن جغرافيايى مصر كه بر مبناى تقسيم‌بندى فوق انجام گرفته باقى مطالب اين فصل است.