ترجمان البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE65434AUTOMATIONCODE

[[رادویانی، محمد بن عمر|رادویانی]] در آغاز هر مبحث بلاغی، نخست با نثری بسیار ساده، به تعریف لغوی و اصطلاحی یک صنعت می‌پردازد و به دنبال آن شواهدی از شاعران پارسی‌گوی، و به تعبیر مؤلف، شواهدی از «گفتار استادان» به دست می‌دهد. این شواهد، در کنار تمام محسنات کتاب، از امتیازهای ویژۀ آن به شمار می‌رود، چرا که بدین ‌طریق، نام و نمونۀ اشعار بسیاری از شاعران گم‌نام و پارسی‌گوی محفوظ مانده است. بهار نثر ترجمان البلاغه را ــ که نثر رایج عصر [[رادویانی، محمد بن عمر|رادویانی]] بوده است ــ از نمونه‌های «اعجاز ایجاز» می‌شمارد. هرچند او چنین اظهارنظر می‌کند که رادویانی در این شیوه قدری تندروی کرده، و نثر خود را، گاه به ایجازِ مخل نزدیک ساخته است.

==تاثیر آن==

ترجمان البلاغه از زمان تصنیف تاکنون، مورد استفادۀ بسیاری از مصنفان کتاب‌های بلاغی قرار گرفته است. نخستین و برجسته‌ترین آنها [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشید وطواط]] و سپس شمس قیس رازی است. [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشید وطواط]] با وجود استفاده از این کتاب و درج شواهد ترجمان البلاغه در [[حدائق السحر فی دقائق الشعر|حدائق السحر]]، از روی انصاف از این اثر یاد نکرده، و «ابیات و شواهد آن را بس ناخوش» خوانده است. شمس قیس هم، باب ششم المعجم را با اقتباس از شیوۀ رادویانی، به مباحث مربوط به فنون بدیع و بیان اختصاص داده است، بی‌ آنکه نامی از ر[[رادویانی، محمد بن عمر|ادویانی]] و یا ترجمان البلاغه ببرد.

سال‌ها مؤلف ترجمان البلاغه را فرخی سیستانی می‌پنداشتند و این اشتباهی بود که نخستین‌بار، [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشید وطواط]] مرتکب شد و به دنبال او، بسیاری از جمله یاقوت و دولتشاه به تکرار آن پرداختند. با پیدا شدن نسخه‌ای از این کتاب در 1327ش/1948م توسط [[احمد آتش]] و چاپ آن در سال بعد، تردیدی باقی نماند که ترجمان البلاغه متعلق به [[رادویانی، محمد بن عمر|رادویانی]] است. این نسخه که در کتابخانۀ فاتح استانبول نگهداری می‌شد، در 507ق/1113م استنساخ شده بود. پس از چاپ این کتاب در استانبول، نقدهایی بر شیوۀ مصحح ترجمان البلاغه نوشته شد که مهم‌ترین آنها نقد [[بهار، محمدتقی|ملک الشعرای بهار]] است که جوابیۀ [[احمد آتش]] را به دنبال داشت.<ref>علی، میرانصاری، ج15، ص15-16</ref>