مجتهد شبستری، محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (+رده) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'شبستری (ابهام زدایی)' به 'شبستری (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|مجتهد شبستری (ابهام‌زدایی)}} | |||
{{کاربردهای دیگر|مجتهد شبستری ( | |||
'''محمد مجتهد شبسترى''' (متولد 1315ش)، فیلسوف، متخصص کلام، اديان تطبيقی، استاد تمام بازنشسته دانشگاه تهران | '''محمد مجتهد شبسترى''' (متولد 1315ش)، فیلسوف، متخصص کلام، اديان تطبيقی، استاد تمام بازنشسته دانشگاه تهران | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۴: | ||
[[پژوهش‌هایی درباره قرآن و وحی]] | [[پژوهش‌هایی درباره قرآن و وحی]] | ||
[[هرمنوتیک کتاب و سنت: فرآیند تفسیر وحی]] | |||
[[نقدی بر قرائت رسمی از دین: بحران‌ها، چالش‌ها، راه حل‌ها]] | |||
[[تاملاتی در قرائت انسانی از دین]] | [[تاملاتی در قرائت انسانی از دین]] | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
[[رده:نویسندگان]] | [[رده:نویسندگان]] | ||
[[رده:مترجمان]] | [[رده:مترجمان]] | ||
[[رده:استادان دانشگاه | [[رده:استادان دانشگاه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۳۳
| نام | مجتهد شبستری، محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | آيت‌اللّه حاج ميرزا كاظم |
| متولد | 1315ش |
| محل تولد | شبستر (آذربايجان شرقى) |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | پژوهش‌هایی درباره قرآن و وحی
تاملاتی در قرائت انسانی از دین |
| کد مؤلف | AUTHORCODE10148AUTHORCODE |
محمد مجتهد شبسترى (متولد 1315ش)، فیلسوف، متخصص کلام، اديان تطبيقی، استاد تمام بازنشسته دانشگاه تهران
ولادت
در سال 1315ش در شبستر (آذربايجان شرقى) چشم به جهان گشود. وى در 5 سالگى به اتفاق خانواده براى سكونت به تبريز منتقل شد. پدرش مرحوم آيت‌اللّه حاج ميرزا كاظم از فقيهان مبارز دوران استبداد رضاخانى بود. وى پس از پايان تحصيلات از حوزه نجف اشرف، مدّتى در شبستر رحل اقامت افكند. سپس ده سال آخرِ عمرش را مقيم تبريز شد و از عالمان طراز اوّل شهر به شمار مى‌آمد. جدّش مرحوم ملاّ على اشرف از علماى بزرگ آذربايجان بوده‌اند.
تحصیلات
در سال 1330 براى تحصيل در علوم اسلامى وارد حوزه علميه قم گرديد. مدت 18 سال در اين حوزه به تحصيل و تحقيق در فلسفه و كلام اسلامى، فقه و اصول و تفسير پرداخت و در بالاترين سطوح حوزوى تحصيلات خود را به پايان رساند.
وى مى‌گويد: در سالهاى پايانى دوره تحصيلم در قم، نشرياتى، منتشر مى‌شد و در آن نشريات، سعى مى‌شد، معارف اسلامى به صورت قابل قبول، براى نسل تحصيل كرده مملكت عرضه شود كه معروفترين آنها، مجله مكتب اسلام و فصلنامه و سالنامه مكتب تشيع بود و من عضو هيئت تحريريه مجله مكتب اسلام بودم.
فعاليتهاى فرهنگى، اجتماعى
در سال 1348 دو تن از مراجع تقليد شيعه و مرحوم دكتر سيد محمد بهشتى از وى دعوت كردند تا براى ادار مركز اسلامى هامبورگ آلمان به آن كشور برود. او اين دعوت را پذيرفت و به اتفاق خانواده به شهر هامبورگ رفت و در آنجا اقامت گزيد. وى با سمت مدير مركز اسلامى هامبورگ مدت 9 سال در كشور آلمان اقامت داشت. اقامت در اروپا براى وى فرصتى پيش آورد تا با تسلط بر زبان آلمانى در فرهنگ و تمدن غرب به ويژه فلسفه جديد و الهيات مسيحى از نزدیک مطالعات و تحقيقاتى به عمل آورد. او در اين مدت براى شركت در سمينارها و كنفرانس‌هاى بين‌المللى فلسفى و الهياتى و سخنرانى در آنها بارها به كشورهاى مختلف اروپايى، عربى و امريكا سفر كرد و با شخصيت‌هاى برجسته مسيحى، يهودى، بودايى و مسلمان در نقاط مختلف جهان به گفتگو نشست و با آنان دربار چالشهاى علم و فلسفه جديد با الهيات اديان بزرگ جهان تبادل نظر كرد و فراوان از آنان آموخت.
مجتهد شبسترى در سال 1357 به ايران بازگشت. در آن سال طليعه‌هاى انقلاب اسلامى ايران يكى پس از ديگرى آشكار مى‌شد. وى كه در دوران اقامت در آلمان نيز فعاليت سياسى جهت استقرار دموكراسى در ايران را در برنامه خود قرار داده بود، پس از پيروزى انقلاب در ايران با شور و علاقه وافر وارد صحنه‌هاى سياسى شد، مقالات فرهنگى سياسى وى در مجلات و روزنامه‌هاى معتبر آن دوران انتشار مى‌يافت و سخنرانيهاى او هم از صدا و سيماى جمهورى اسلامى ايران پخش مى‌شد.در سال 1358 وى به نشر يك مجله تئوريك (دو هفته يك بار) به نام انديشه‌اسلامى پرداخت. اما به علت بروز مشكلات مالى از اين مجله 15 شماره بيشتر منتشر نشد. اين مجله در عين حال كه در سمت و سوى حمايت و حراست از انقلاب حركت مى‌كرد از روند اوضاع سياسى نيز به صراحت انتقاد مى‌نمود. در اولين دوره انتخابات مجلس شوراى ملى پس از انقلاب وى از آذربايجان شرقى به نمايندگى مجلس شورا انتخاب شد. او در آن مجلس در عين طرفدارى از انقلاب منتقد روند اوضاع سياسى بودند و آراء و افكار خود را در مجلس و رسه‌گانه‌ها بيان می‌كردند. وى پس از پايان دوره اول مجلس شوراى اسلامى از شركت در دوره دوم انتخابات خوددارى كرد.
آثار و فعاليتهاى علمى
در همان سال‌ها وزارت علوم جمهورى اسلامى ايران از وى دعوت كرد عضويت هيأت علمى دانشگاه تهران را بپذيرد وى با استقبال از اين دعوت در دانشكده الهيات و معارف اسلامى، گروه فلسفه و كلام اسلامى مشغول تدريس شد و سپس به گروه اديان و عرفان همان دانشكده انتقال يافت. در سالهاى بعد وى به رتبه دانشيارى و سپس رتبه «استاد تمام» ارتقاء يافت.
او در دانشكده الهيات، سالهاى متمادى در رشته‌هاى كلام تطبيقى، تاريخ اديان تطبيقى و عرفان تطبيقى (يهوديت، مسيحيت، اسلام، بوديسم و هندوئيسم) در مقطع كارشناسى ارشد و دكترى تدريس كرد. راهنمائى و يا مشاوره ده‌ها رساله كارشناسى ارشد و دكترى در دروس تخصصى ياد شده را بر عهده گرفت.
مجتهد شبسترى در سال 1376 كتاب «هرمنوتيك، كتاب و سنت» را منتشر كرد وى قبلاً بخشى از موضوعات اين كتاب را براى دانشجويان كارشناسى ارشد دانشكده الهيات تدريس كرده بود. با نشر اين اثر به زبان فارسى، چشم‌انداز جديدى براى پژوهشگران علوم دينى و خصوصاً دانشوران حوز علميه قم گشوده شد و آنان با موضوعى بسيار مهم يعنى نسبت كتاب و سنت -- كه هميشه دو منبع اصلى علوم اسلامى بوده‌اند -- با هرمنوتيك جديد براى اولين‌بار، آشنا شدند. در سالهاى بعد کتاب‌ها و مقالات متعددى در اين باب نوشته شد آراء وى نيز مورد مخالفتها و موافقت‌هاى زياد قرار گرفت امّا بالاخره هرمنوتيك جديد جاى خود را در ادبيات دينى معاصر ايران باز كرد. وى تحقيقات و مباحث خود را براى روشن‌تر ساختن نظرياتى كه مطرح كرده بود همچنان ادامه داد و در سالهاى پسين کتاب‌هاى «ايمان و آزادى»، «نقدى بر قرائت رسمى از دين» و «تأملاتى در قرائت انسانى از دين» را منتشر كرد. كه هر كدام از آنها به گونه‌اى به همان مسئله پرداخته‌اند. وى در بيست سال اخير ارتباط علمى و فلسفى خود با جهان غرب را همواره حفظ كرده و در سمينارها و كنفرانس‌هاى بين‌المللى متعدد كه به مباحث الهيات تطبيقى و يا گفتگوهاى ميان اديان مرتبط است شركت نموده و در آنها سخنرانى كرده است. مجتهد شبسترى در 5 سال اخير بنا به دعوت دانشگاه وين (اتريش) و دانشگاه بن (آلمان) نظرات خود در باب نسبت متون دينى اسلام با هرمنوتيك جديد و نسبت اسلام دموكراسى و حقوق بشر را براى دانشجويان رشته‌هاى اسلام‌شناسى و حقوق آن دانشگاه‌ها به صورت درس گفتارهاى فشرده (Vorlesung) تدريس كرده است. از وى مقالات متعددى به زبانهاى آلمانى و عربى در مجله‌هاى تخصصى اروپايى و عربى منتشر شده است. صاحب‌نظران متعددى مقالات او را به آلمانى و انگليسى و عربى و تركى ترجمه و منتشر كردند و يا بر افكار او نقد نوشته‌اند.
در سال 1385 وى مشمول بازنشستگى سنى شد. پس از بازنشستگى، دو دانشگاه‌از آلمان و اتريش جهت تدريس از وى دعوت به عمل آوردند ولى او به علت وضعيت نامساعد مزاجى آن دعوت‌ها را نپذيرفت.
در سال 1386 آخرين نظريات وى در باب هرمنوتيك متون دينى اسلامى (قرآن) به صورت يك مقاله مفصل با عنوان «قرائت نبوى از جهان» و يك مصاحبه با عنوان «هرمنوتيك، تفسير دينى جهان» در شمار 6 فصلنامه مدرسه منتشر شد كه مخالفتها و موافقت‌هاى دامنه‌دارى را برانگيخت. در اين مقاله و مصاحبه براى اولين بار وى اين نظر را را مطرح كرد كه قرآن كريم، «كلام نبوى» پيامبر اسلام است و محصول وحى است و نه خود وحى، قرائتى است توحيدى از جهان در پرتو وحى. بحثها و چالشهاى برانگيخته شده پيرامون اين نظريه همچنان ادامه دارد.
مجتهد شبسترى از آغاز تأسيس دائرةالمعارف بزرگ اسلامى عضو شوراى علمى اين دائرةالمعارف بوده و مقالات متعددى از وى در اين دائرةالمعارف به چاپ رسيده است.
از ديگر آثار وى عناوين ذيل را می‌توان نام برد:
- ترجمه پژوهش‌هايى درباره قرآن و وحى نوشته‌ى صبحى صالح
- سه گونه قرائت از سنت در عصر مدرنيته (قسمت دوم كتاب سنت و سكولاريسم)
- هرمنوتيك، كتاب و سنت 4- ايمان و آزادى
- نقدى بر قرائت رسمى از دين
- تأملاتى در قرائت انسانى از دين