رحيق التحقيق

رحيق التحقيق
پدیدآوران	م‍رورودی‌، م‍ب‍ارک‍ش‍اه‌ ب‍ن‌ ح‍س‍ی‍ن‌ (نويسنده) پورجوادی، نصرالله (مصحح)
ناشر	مرکز نشر دانشگاهی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1381ش
چاپ	1
شابک	‎964-01-1054-X
موضوع	شعر فارسی - قرن 6ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	1381 3ر 5075 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رحيق التحقيق، مثنوی‌ای عرفانی، تصنیف فخرالدین مبارک‌شاه مرورودی (584ق) است که به‌انضمام اشعار دیگر او با تحقیق و تصحیح نصرالله پورجوادی منتشر شده است.

مثنوی رحيق التحقيق اثری است عرفانی، متأثر از تفکر نوافلاطونی که در سال 584ق، سروده شده است.

کتاب، مشتمل بر پیشگفتار و سه بخش است. مصحح در مقدمه [بخش اول]، شرح احوال مبارک‌شاه را به‌تفصیل آورده و مثنوی او را به‌شایستگی معرفی کرده است‏.

در بخش دوم کتاب، متن مثنوی رحيق التحقيق، به‌همراه تعلیقات و پانوشت‌ها ارائه شده است.

داستان اصلی رحيق التحقيق، از یکی از فصول کتاب «إحياء علوم الدين» ابوحامد محمد غزالی اقتباس شده است. ترجمه فارسی آن فصل، عینا در صفحات 126-137 [پیوست بخش دوم] کتاب آمده است‏. داستان اصلی رحيق التحقيق، هرچند که از «إحياء العلوم» اقتباس شده، ولی عین آن نیست، بلکه تفاوت‌هایی با آن دارد. در واقع مبارک‌شاه چارچوب اصلی داستان را از غزالی گرفته، ولی مطابق سلیقه خودش آن را آراسته است. سخنانی که شخصیت‌های داستان بیان می‌کنند اغلب ساخته و پرداخته خود شاعر است؛ در بسیاری از موارد، مبارک‌شاه سخنان هریک از شخصیت‌ها را به‌تفصیلی بیان کرده که در داستان غزالی نیست. اولین اختلاف در معرفی محقق یا سالکی است که می‌خواهد طریق تحقیق را طی کند. غزالی در معرفی این شخص همین‌قدر می‌گوید: «بعض الناظرين عن مشكاة نور الله» (یکی از کسانی که از مشکات نور الهی نظر می‌کرد)، ولی مبارک‌شاه این مرد را در طی 13 بیت به خواننده معرفی می‌کند‏.

در سومین و آخرین بخش از این کتاب، اشعار پراکنده مبارک‌شاه که از منابع مختلف چاپی و خطی گرد آمده، چاپ شده است. مهم‌ترین منبع چاپی رباعیات مبارک‌شاه، «نزهة المجالس» خلیل شیروانی است و برای اشعار دیگر او «لباب الألباب» عوفی. از سه – چهار جُنگ خطی دیگر نیز استفاده شده است‏.

منابع مقاله

1. پیشگفتار و متن کتاب.
2. شمس، محمدجواد، «رحيق التحقيق و جایگاه عرفانی - حکمی آن»، نامه فرهنگستان، زمستان 1382، شماره 22، ص154 تا 163.