پنجاه متفکر بزرگ سیاسی

پنجاه متفکر بزرگ سیاسی
پدیدآوران	آدامز، یان (نویسنده) دابلیو، رابرت (نویسنده) دایسن (نویسنده) ایزدی، پیروز (مترجم)
مکان نشر	تهران
سال نشر	1399
شابک	‎3ـ608ـ405ـ600ـ978
موضوع	علوم سیاسی,Political science,دانشمندان علوم سیاسی,Political scientists
کد کنگره	‏‭JA ۶۶‬ ‭/آ۴پ۸ ۱۳۹۹

پنجاه متفکر بزرگ سیاسی تألیف یان آدامز، رابرت دابلیو، دایسن؛ ترجمه پیروز ایزدی؛ این کتاب چنان دانشنامه‌ای گزیده و هدفمند برجسته‌ترین اندیشمندان سیاسی تاریخ اندیشۀ غرب را به نحوی مختصر اما مؤثر و کارآمد معرفی می‌کند. کتاب روندی تاریخی را پی گرفته است تا هم‌زمان با معرفی «انواع» اندیشه، سیر «تحول و تکوین» این اندیشه‌ها را نیز تا حد امکان نشان دهد.

گزارش کتاب

ماهیت فعالیت سیاسی و نحوۀ انجام آنها به بهترین وجه ممکن، پرسشی همیشگی در سراسر حیات بشر بوده است. تنها در غرب، برای مدتی بیش از دو هزار سال، این پرسش موضوع مباحث فلسفی را شکل می‌داده است. البته باید گفت شمار متفکرانی که در این مباحث مشارکت داشته‌اند، بیش از پنجاه نفر بوده است؛ اما نویسندگان در انتخاب پنجاه متفکر، خود را محدود به اندیشۀ سیاسی غربی کرده‌اند (البته به استثنای مهانداس گاندی که افکارش تحت تأثیر غرب بوده است). همچنین در این کتاب به مباحث نظری دربارۀ مطالعۀ «علمی» سیاست پرداخته نشده است؛ با این وجود، انتخاب بهترین و مناسب‌ترین متفکران کاری دشوار می‌باشد.

هر فهرست کوتاهی از «بزرگان» در چنین حوزۀ گسترده و متنوعی باید حاوی سه نوع مدخل باشد؛ نخست نام‌هایی که حذف آنها ناممکن است؛ در این حوزه می‌توان از افلاطون، ارسطو، هابز، لاک و .... نام برد. این بخش فهرست تقریباً به طور خودکار تکمیل می‌شود. سپس موارد بینابینی پدید می‌آیند که هرچند قابل بحث‌اند، احتمالاً بیشتر اشخاص آگاه آنها را در فهرست جای می‌دهند. سرانجام مدخل‌هایی وجود دارد که اساساً مجادله‌برانگیزند و انتخاب از میان آنها واقعاً به صلاحدید ویراستاران بستگی دارد. بنابراین هر کسی تدوین چنین فهرستی را بر عهده بگیرد، با تصمیم‌گیری‌های دشواری مواجه خواهد شد و ناگزیر انتخاب‌های نهایی مورد توافق همگان نخواهد بود. انتخاب برای محقق به‌ویژه زمانی دشوار می‌شود که وارد عصر پس از انقلاب فرانسه شود؛ عصر سیاست توده‌ها که در آن بسیاری از جنبش‌های به لحاظ سیاسی مهم ظهور یافتند. «فرهنگ راتلج متفکران سیاسی قرن بیستم» حاوی 178 مدخل است و ادعای جامعیت ندارد. کتابی که قصد دارد به نظریه‌پردازان سیاسی بپردازد، در پرداختن به متفکران مدرن ناگزیر «کم‌مایه» خواهد بود؛ صرفاً به این دلیل که با چند استثنای مشخص، پیش‌بینی این امر ممکن نیست که آیندگان کدام یک از نظریه‌پردازان متأخر را «برجسته» به شمار خواهند آورد.

یک متفکر ممکن است در زمینه‌هایی از قبیل قدرت استدلال، اصالت، میزان نفوذ و .... برجسته شود. انتخاب‌ها ناگزیر مبتنی بر ایجاد توازن بین این خصوصیات است. با وجود این، در قرن اخیر معیار دیگری نیز مطرح شده است: نمایندگی یک جریان فکری در عرصۀ سیاست در دو قرن اخیر جنبش‌های زیادی وجود داشته‌اند که تجسم افکار سیاسی مهمی‌اند. از این‌رو در این کتاب، تصمیم گرفته شده متفکرانی در فهرست گنجانده شوند که نمایندۀ یک جریان فکری‌اند، نه اینکه در زمرۀ شخصیت‌های سرشناس قرار داشته باشند. جریان‌های فکری دخیل در این تصمیم شامل جنبش‌هایی مانند آنارشیسم، فمینیسم، محیط‌زیست‌گرایی، آزادی سیاهپوستان و ـ شاید مجادله‌برانگیزتر از همه ـ فاشیسم می‌شوند.

این کتاب چنان دانشنامه‌ای گزیده و هدفمند برجسته‌ترین اندیشمندان سیاسی تاریخ اندیشۀ غرب را به نحوی مختصر اما مؤثر و کارآمد معرفی می‌کند. کتاب روندی تاریخی را پی گرفته است تا هم‌زمان با معرفی «انواع» اندیشه، سیر «تحول و تکوین» این اندیشه‌ها را نیز تا حد امکان نشان دهد. اما مسئلۀ دشوار برای نگارش و تدوین چنین کتابی این است که گزینش اندیشمندان طبق چه معیاری باید صورت گیرد؟ از این‌رو، متفکرانی در این کتاب معرفی شده‌اند که علاوه بر شهرت داشتن، جریان‌ساز هم بوده‌اند؛ یعنی متفکرانی در فهرست گنجانده شده‌اند که نمایندۀ یک جریان فکری‌اند، نه اینکه فقط در زمرۀ شخصیت‌های سرشناس قرار داشته باشند. برخی جریان‌های فکری دخیل در این تصمیم شامل جنبش‌هایی مانند آنارشیسم، فمینیسم، محیط‌زیست‌گرایی و فاشیسم می‌شوند. به این ترتیب کتاب با افلاطون و ارسطو آغاز می‌شود، از توماس مور و ماکیاولی و هابز عبور می‌کند، به ادموند برک و تام پین می‌رسد و با مرور اندیشه‌های اندیشمندانی چون مارکس، نیچه، بنتام و دو توکویل رفته‌رفته به فهرست جذابی از متفکران سیاسی بزرگ قرن بیستم می‌رسد: ماکس وبر و آیزایا برلین، کارل پوپر و هانا آرنت، هربرت مارکوزه و فریدریش فون هایک و بسیاری دیگر.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات