إرشاد النقاد إلی تيسير الاجتهاد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - 'صنعانی، محمد بن اسماعیل' به 'امیر، محمد بن اسماعیل')
     
    (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۴: خط ۴:
    | عنوان‌های دیگر =
    | عنوان‌های دیگر =
    |پدیدآورندگان  
    |پدیدآورندگان  
    | پدیدآوران =[[ احمد، صلاح الدین مقبول]] (محقق)  
    | پدیدآوران =[[احمد، صلاح‌الدین مقبول]] (محقق)  
    [[امیر، محمد بن اسماعیل]] (نویسنده)
    [[امیر، محمد بن اسماعیل]] (نویسنده)
    |زبان  
    |زبان  
    | زبان =عربي 
    | زبان =عربی
    | کد کنگره =‏4الف 8الف / 167/4 BP  
    | کد کنگره =‏4الف 8الف / 167/4 BP  
    | موضوع = اجتهاد (اهل سنت)
    | موضوع = اجتهاد (اهل سنت)
    |ناشر  
    |ناشر  
    | ناشر =الدار السلفية
    | ناشر =الدار السلفية  
    | مکان نشر =کويت
    | مکان نشر =کويت
    | سال نشر =1405ق.   = 1985م.   = 1364ش.  
    | سال نشر =1405ق. = 1985م. = 1364ش.  
     
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE56803AUTOMATIONCODE
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE56803AUTOMATIONCODE
    | چاپ =چاپ اول
    | چاپ =چاپ اول  
    | شابک =
    | شابک =
    | تعداد جلد =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =56803
    | کتابخوان همراه نور =
    | کتابخوان همراه نور =
    | کد پدیدآور =13535
    | کد پدیدآور =13535
    خط ۲۵: خط ۲۴:
    | پیش از =
    | پیش از =
    }}
    }}
     
    '''إرشاد النقاد إلی تيسير الاجتهاد'''، اثر امام [[امیر، محمد بن اسماعیل|محمد بن اسماعیل]]، معروف به [[امیر، محمد بن اسماعیل|امیر صنعانی]] (1099-‌1182ق)، کتابی است مختصر پیرامون تقلید از ائمه مذاهب اربعه و انسداد یا افتتاح باب اجتهاد که با تحقیق [[احمد، صلاح‌الدین مقبول|صلاح‌الدین مقبول احمد]] به چاپ رسیده است.
    '''إرشاد النقاد إلی تيسير الاجتهاد'''، اثر امام محمد بن اسماعیل، معروف به امیر صنعانی (1099-‌1182ق)، کتابی است مختصر پیرامون تقلید از ائمه مذاهب اربعه و انسداد یا افتتاح باب اجتهاد که با تحقیق صلاح‌الدین مقبول احمد به چاپ رسیده است.


    ==ساختار==
    ==ساختار==
    خط ۳۲: خط ۳۰:


    ==گزارش محتوا==
    ==گزارش محتوا==
    در مقدمه محقق، در دو بخش، ابتدا حکم اجتهاد در مسائل فقهی پس از ائمه چهارگانه<ref>ر.ک: مقدمه اول، ص7</ref> و حکم اجتهاد در حکم بر حدیث (حکم تصحیح و تضعیف احادیث) در اعصار متأخر، مورد بحث و بررسی قرار گرفته<ref>ر.ک: همان، ص45</ref> و سپس، ضمن ارائه شرح حالی از مؤلف<ref>ر.ک: همان، ص61</ref>، به بیان نکاتی پیرامون کتاب، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص71</ref>.
    در مقدمه محقق، در دو بخش، ابتدا حکم اجتهاد در مسائل فقهی پس از ائمه چهارگانه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=7&viewType=html ر.ک: مقدمه اول، ص7]</ref> و حکم اجتهاد در حکم بر حدیث (حکم تصحیح و تضعیف احادیث) در اعصار متأخر، مورد بحث و بررسی قرار گرفته<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=45&viewType=html ر.ک: همان، ص45]</ref> و سپس، ضمن ارائه شرح حالی از مؤلف<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=61&viewType=html ر.ک: همان، ص61]</ref>، به بیان نکاتی پیرامون کتاب، پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=71&viewType=html ر.ک: همان، ص71]</ref>.


    در مقدمه مؤلف، به سؤال قاسم بن محمد کبسی (1111-‌1201ق)، یکی از علمای صنعا، پیرامون اینکه آیا عمل متأخران به تصحیح یا تحسین یا تضعیف حدیث توسط ائمه اهل حدیث، تقلید از آنان بشمار می‌آید؟ و نظر علمایی همچون محمد بن ابراهیم، معروف به ابن وزیر صنعانی (775-‌840ق) در کتاب «الروض الباسم» و قاضی شرف‌الدین حسین بن محمد بن سعید بن عیسی لاعی، معروف به مغربی (متوفی 1119ق) در شرح «بلوغ المرام» پیرامون این موضوع، اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص7</ref>.
    در مقدمه مؤلف، به سؤال قاسم بن محمد کبسی (1111-‌1201ق)، یکی از علمای صنعا، پیرامون اینکه آیا عمل متأخران به تصحیح یا تحسین یا تضعیف حدیث توسط ائمه اهل حدیث، تقلید از آنان بشمار می‌آید؟ و نظر علمایی همچون محمد بن ابراهیم، معروف به ابن وزیر صنعانی (775-‌840ق) در کتاب «[[الروض الباسم]]» و قاضی شرف‌الدین حسین بن محمد بن سعید بن عیسی لاعی، معروف به مغربی (متوفی 1119ق) در شرح «[[بلوغ المرام في شرح مسك الختام|بلوغ المرام]]» پیرامون این موضوع، اشاره شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=7&viewType=html ر.ک: مقدمه دوم، ص7]</ref>.


    نویسنده در ابتدا، به نقل از ابن حجر عسقلانی از «نخبة الفكر في مصطلح ا‌لحديث»، ابن صلاح در «مقدمة ابن صلاح» و زین‌الدین عراقی در «شرح الألفية»، به تعریف حدیث صحیح پرداخته<ref>ر.ک: متن کتاب، ص77</ref> و سپس، شروط صحیح بودن روایت را سلامت و دوری آن، از شذوذ و علت، دانسته<ref>ر.ک: همان، ص79</ref> و اجتهاد یا تقلید بودن تصحیح یا تضعیف احادیث به‌وسیله علما و بزرگان حدیث را مورد بحث قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص81</ref>.
    نویسنده در ابتدا، به نقل از [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]] از «[[نخبة الفكر في مصطلح ا‌لحديث]]»، [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن صلاح]] در «[[مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث|مقدمة ابن صلاح]]» و [[زین‌الدین عراقی]] در «[[شرح الألفية]]»، به تعریف حدیث صحیح پرداخته<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=77&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص77]</ref> و سپس، شروط صحیح بودن روایت را سلامت و دوری آن، از شذوذ و علت، دانسته<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=79&viewType=html ر.ک: همان، ص79]</ref> و اجتهاد یا تقلید بودن تصحیح یا تضعیف احادیث به‌وسیله علما و بزرگان حدیث را مورد بحث قرار داده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=81&viewType=html ر.ک: همان، ص81]</ref>.


    وی در ادامه، ضمن بررسی جواز تصحیح یا تضعیف روایات در عصر حاضر<ref>ر.ک: همان، ص84</ref> و مناقشه در قول به استحاله اجتهاد<ref>ر.ک: همان، ص88</ref>، در قالب مثال‌هایی، به تفهیم سهولت اجتهاد در عصر حاضر پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص101</ref> و به سهولت اجتهاد در زمان حال اشاره کرده<ref>ر.ک: همان، ص103</ref> و سپس، به مباحثی همچون عدم تفاوت میان متقدمین و متأخرین مگر به‌واسطه قلت و کثرت وسائط<ref>ر.ک: همان، ص105</ref>، سبب اختلاف اقوال در جرح و تعدیل<ref>ر.ک: همان، ص108</ref>، تفطن احوال مخبرین از روات<ref>ر.ک: همان، ص118</ref> و چگونگی شناخت قول حق از اقوال ائمه جرح و تعدیل پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص124</ref>.
    وی در ادامه، ضمن بررسی جواز تصحیح یا تضعیف روایات در عصر حاضر<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=84&viewType=html ر.ک: همان، ص84]</ref> و مناقشه در قول به استحاله اجتهاد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=88&viewType=html ر.ک: همان، ص88]</ref>، در قالب مثال‌هایی، به تفهیم سهولت اجتهاد در عصر حاضر پرداخته است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=101&viewType=html ر.ک: همان، ص101]</ref> و به سهولت اجتهاد در زمان حال اشاره کرده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=103&viewType=html ر.ک: همان، ص103]</ref> و سپس، به مباحثی همچون عدم تفاوت میان متقدمین و متأخرین مگر به‌واسطه قلت و کثرت وسائط<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=105&viewType=html ر.ک: همان، ص105]</ref>، سبب اختلاف اقوال در جرح و تعدیل<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=108&viewType=html ر.ک: همان، ص108]</ref>، تفطن احوال مخبرین از روات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=118&viewType=html ر.ک: همان، ص118]</ref> و چگونگی شناخت قول حق از اقوال ائمه جرح و تعدیل پرداخته است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=124&viewType=html ر.ک: همان، ص124]</ref>.


    نکته قابل توجه کتاب، مطالبی است که صنعانی پیرامون سهولت و امکان‌پذیری اجتهاد و عدم ضرورت و صحت تقلید کورکورانه از مذاهب چهارگانه عنوان نموده است. وی در کتاب، به‌تفصیل توضیح می‌دهد که مهارت‌های لازم برای اجتهاد، شامل دانش کافی در زبان عربی، آشنایی با علوم قرآن و حدیث و آشنایی با مقدمات اصول فقه، آن‌چنان‌که ادعا می‌شود، دشوار نبوده و به همین دلیل ضرورتی بر پیروی کورکورانه از مذاهب چهارگانه وجود ندارد. از منظر او، اگر امکان برقراری ارتباط با آموزه‌های دینی تا این اندازه دشوار است، چرا توده‌های مسلمان در زمان قرائت قرآن، مکرر متأثر شده و به گریه می‌افتند. او سپس اظهار می‌دارد که این امر می‌تواند نشانه‌ای بر این ادعا باشد که توده‌های مسلمان، قرآن را بهتر از بسیاری از علما درک می‌کنند. استدلال‌های صنعانی توسط سایر علمای سلف‌گرا از جمله محمد اسماعیل دهلوی در کتاب «تقوية الإيمان» که در مخالفت با زیارت قبور و درخواست شفاعت نگاشته شده، تکرار گردیده است<ref>ر.ک: رادگودرزی، معصومه؛ نجفی‌نژاد، علیرضا، ص32</ref>.
    نکته قابل توجه کتاب، مطالبی است که صنعانی پیرامون سهولت و امکان‌پذیری اجتهاد و عدم ضرورت و صحت تقلید کورکورانه از مذاهب چهارگانه عنوان نموده است. وی در کتاب، به‌تفصیل توضیح می‌دهد که مهارت‌های لازم برای اجتهاد، شامل دانش کافی در زبان عربی، آشنایی با علوم قرآن و حدیث و آشنایی با مقدمات اصول فقه، آن‌چنان‌که ادعا می‌شود، دشوار نبوده و به همین دلیل ضرورتی بر پیروی کورکورانه از مذاهب چهارگانه وجود ندارد. از منظر او، اگر امکان برقراری ارتباط با آموزه‌های دینی تا این اندازه دشوار است، چرا توده‌های مسلمان در زمان قرائت قرآن، مکرر متأثر شده و به گریه می‌افتند. او سپس اظهار می‌دارد که این امر می‌تواند نشانه‌ای بر این ادعا باشد که توده‌های مسلمان، قرآن را بهتر از بسیاری از علما درک می‌کنند. استدلال‌های صنعانی توسط سایر علمای سلف‌گرا از جمله محمد اسماعیل دهلوی در کتاب «تقوية الإيمان» که در مخالفت با زیارت قبور و درخواست شفاعت نگاشته شده، تکرار گردیده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/93939/32 ر.ک: رادگودرزی، معصومه؛ نجفی‌نژاد، علیرضا، ص32]</ref>.


    از دیگر مطالب و مباحث مهم کتاب، می‌توان به شرایط اجتهاد و کیفیت تحصیل آن<ref>ر.ک: متن کتاب، ص133</ref>، تعظیم سنن و ترک اعتراض بر آنها<ref>ر.ک: همان، ص137</ref>، معیار تشخیص حق از باطل<ref>ر.ک: همان، ص146</ref>، لزوم اقامه بینه توسط مدعی<ref>ر.ک: همان، ص149</ref>، جواز یا عدم جواز تقلید<ref>ر.ک: همان، ص156</ref> و... اشاره کرد.
    از دیگر مطالب و مباحث مهم کتاب، می‌توان به شرایط اجتهاد و کیفیت تحصیل آن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=133&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص133]</ref>، تعظیم سنن و ترک اعتراض بر آنها<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=137&viewType=html ر.ک: همان، ص137]</ref>، معیار تشخیص حق از باطل<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=146&viewType=html ر.ک: همان، ص146]</ref>، لزوم اقامه بینه توسط مدعی<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=149&viewType=html ر.ک: همان، ص149]</ref>، جواز یا عدم جواز تقلید<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=156&viewType=html ر.ک: همان، ص156]</ref> و... اشاره کرد.


    ==وضعیت کتاب==
    ==وضعیت کتاب==
    فهرست مطالب، به‌همراه فهرست مصادر و مراجع مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص27</ref>، به توضیح مختصر برخی از مطالب کتاب، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>.
    فهرست مطالب، به‌همراه فهرست مصادر و مراجع مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=27&viewType=html ر.ک: پاورقی، ص27]</ref>، به توضیح مختصر برخی از مطالب کتاب، پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56803/%D8%A5%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%AA%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF?pageNumber=51&viewType=html ر.ک: همان، ص51]</ref>.


    ==پانویس ==
    ==پانویس ==
    خط ۶۳: خط ۶۱:
    [[رده: فقه و اصول]]
    [[رده: فقه و اصول]]
    [[رده:اصول فقه (مباحث خاص)]]
    [[رده:اصول فقه (مباحث خاص)]]
    [[رده:مقالات جدید]]
    [[رده:اردیبهشت (1401)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۹ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۱۳

    إرشاد النقاد إلی تيسير الاجتهاد
    إرشاد النقاد إلی تيسير الاجتهاد
    پدیدآوراناحمد، صلاح‌الدین مقبول (محقق) امیر، محمد بن اسماعیل (نویسنده)
    ناشرالدار السلفية
    مکان نشرکويت
    سال نشر1405ق. = 1985م. = 1364ش.
    چاپچاپ اول
    موضوعاجتهاد (اهل سنت)
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏4الف 8الف / 167/4 BP
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    إرشاد النقاد إلی تيسير الاجتهاد، اثر امام محمد بن اسماعیل، معروف به امیر صنعانی (1099-‌1182ق)، کتابی است مختصر پیرامون تقلید از ائمه مذاهب اربعه و انسداد یا افتتاح باب اجتهاد که با تحقیق صلاح‌الدین مقبول احمد به چاپ رسیده است.

    ساختار

    کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب در فصولی متعدد و متنوع، ارائه گردیده است.

    گزارش محتوا

    در مقدمه محقق، در دو بخش، ابتدا حکم اجتهاد در مسائل فقهی پس از ائمه چهارگانه[۱] و حکم اجتهاد در حکم بر حدیث (حکم تصحیح و تضعیف احادیث) در اعصار متأخر، مورد بحث و بررسی قرار گرفته[۲] و سپس، ضمن ارائه شرح حالی از مؤلف[۳]، به بیان نکاتی پیرامون کتاب، پرداخته شده است[۴].

    در مقدمه مؤلف، به سؤال قاسم بن محمد کبسی (1111-‌1201ق)، یکی از علمای صنعا، پیرامون اینکه آیا عمل متأخران به تصحیح یا تحسین یا تضعیف حدیث توسط ائمه اهل حدیث، تقلید از آنان بشمار می‌آید؟ و نظر علمایی همچون محمد بن ابراهیم، معروف به ابن وزیر صنعانی (775-‌840ق) در کتاب «الروض الباسم» و قاضی شرف‌الدین حسین بن محمد بن سعید بن عیسی لاعی، معروف به مغربی (متوفی 1119ق) در شرح «بلوغ المرام» پیرامون این موضوع، اشاره شده است[۵].

    نویسنده در ابتدا، به نقل از ابن حجر عسقلانی از «نخبة الفكر في مصطلح ا‌لحديث»، ابن صلاح در «مقدمة ابن صلاح» و زین‌الدین عراقی در «شرح الألفية»، به تعریف حدیث صحیح پرداخته[۶] و سپس، شروط صحیح بودن روایت را سلامت و دوری آن، از شذوذ و علت، دانسته[۷] و اجتهاد یا تقلید بودن تصحیح یا تضعیف احادیث به‌وسیله علما و بزرگان حدیث را مورد بحث قرار داده است[۸].

    وی در ادامه، ضمن بررسی جواز تصحیح یا تضعیف روایات در عصر حاضر[۹] و مناقشه در قول به استحاله اجتهاد[۱۰]، در قالب مثال‌هایی، به تفهیم سهولت اجتهاد در عصر حاضر پرداخته است[۱۱] و به سهولت اجتهاد در زمان حال اشاره کرده[۱۲] و سپس، به مباحثی همچون عدم تفاوت میان متقدمین و متأخرین مگر به‌واسطه قلت و کثرت وسائط[۱۳]، سبب اختلاف اقوال در جرح و تعدیل[۱۴]، تفطن احوال مخبرین از روات[۱۵] و چگونگی شناخت قول حق از اقوال ائمه جرح و تعدیل پرداخته است[۱۶].

    نکته قابل توجه کتاب، مطالبی است که صنعانی پیرامون سهولت و امکان‌پذیری اجتهاد و عدم ضرورت و صحت تقلید کورکورانه از مذاهب چهارگانه عنوان نموده است. وی در کتاب، به‌تفصیل توضیح می‌دهد که مهارت‌های لازم برای اجتهاد، شامل دانش کافی در زبان عربی، آشنایی با علوم قرآن و حدیث و آشنایی با مقدمات اصول فقه، آن‌چنان‌که ادعا می‌شود، دشوار نبوده و به همین دلیل ضرورتی بر پیروی کورکورانه از مذاهب چهارگانه وجود ندارد. از منظر او، اگر امکان برقراری ارتباط با آموزه‌های دینی تا این اندازه دشوار است، چرا توده‌های مسلمان در زمان قرائت قرآن، مکرر متأثر شده و به گریه می‌افتند. او سپس اظهار می‌دارد که این امر می‌تواند نشانه‌ای بر این ادعا باشد که توده‌های مسلمان، قرآن را بهتر از بسیاری از علما درک می‌کنند. استدلال‌های صنعانی توسط سایر علمای سلف‌گرا از جمله محمد اسماعیل دهلوی در کتاب «تقوية الإيمان» که در مخالفت با زیارت قبور و درخواست شفاعت نگاشته شده، تکرار گردیده است[۱۷].

    از دیگر مطالب و مباحث مهم کتاب، می‌توان به شرایط اجتهاد و کیفیت تحصیل آن[۱۸]، تعظیم سنن و ترک اعتراض بر آنها[۱۹]، معیار تشخیص حق از باطل[۲۰]، لزوم اقامه بینه توسط مدعی[۲۱]، جواز یا عدم جواز تقلید[۲۲] و... اشاره کرد.

    وضعیت کتاب

    فهرست مطالب، به‌همراه فهرست مصادر و مراجع مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۲۳]، به توضیح مختصر برخی از مطالب کتاب، پرداخته شده است[۲۴].

    پانویس

    1. ↑ ر.ک: مقدمه اول، ص7
    2. ↑ ر.ک: همان، ص45
    3. ↑ ر.ک: همان، ص61
    4. ↑ ر.ک: همان، ص71
    5. ↑ ر.ک: مقدمه دوم، ص7
    6. ↑ ر.ک: متن کتاب، ص77
    7. ↑ ر.ک: همان، ص79
    8. ↑ ر.ک: همان، ص81
    9. ↑ ر.ک: همان، ص84
    10. ↑ ر.ک: همان، ص88
    11. ↑ ر.ک: همان، ص101
    12. ↑ ر.ک: همان، ص103
    13. ↑ ر.ک: همان، ص105
    14. ↑ ر.ک: همان، ص108
    15. ↑ ر.ک: همان، ص118
    16. ↑ ر.ک: همان، ص124
    17. ↑ ر.ک: رادگودرزی، معصومه؛ نجفی‌نژاد، علیرضا، ص32
    18. ↑ ر.ک: متن کتاب، ص133
    19. ↑ ر.ک: همان، ص137
    20. ↑ ر.ک: همان، ص146
    21. ↑ ر.ک: همان، ص149
    22. ↑ ر.ک: همان، ص156
    23. ↑ ر.ک: پاورقی، ص27
    24. ↑ ر.ک: همان، ص51

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. رادگودرزی، معصومه؛ نجفی‌نژاد، علیرضا، «سلفیه و امکان فهم متون دینی برای عموم مسلمانان: ساده‌سازی دین یا نفی ضرورت وجود علما»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، پاییز و زمستان 1396، ‌شماره 48، علمی - ترویجی (‎18 صفحه، ‌از 22 تا 39).


    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=إرشاد_النقاد_إلی_تيسير_الاجتهاد&oldid=761974»