۱۱۸٬۷۳۶
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'سلطان‌العلماء (ابهام زدایی)' به 'سلطان‌العلماء (ابهام‌زدایی)'
جز (جایگزینی متن - 'زين العابدين' به 'زين‌العابدين') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'سلطان‌العلماء (ابهام زدایی)' به 'سلطان‌العلماء (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR14233.jpg|بندانگشتی|سلطان العلماء، حسین بن محمد]] | [[پرونده:NUR14233.jpg|بندانگشتی|سلطان العلماء، حسین بن محمد]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |سلطان العلماء، حسین بن محمد | ||
|- | |- | ||
| | |نامهای دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | ح‍س‍ی‍ن‍ی آم‍ل‍ی، حسین بن رف‍ی‍ع ال‍دی‍ن محمد | ||
خ‍ل‍ی‍ف‍ه سلطان، حسین بن رف‍ی‍ع ال‍دی‍ن محمد | خ‍ل‍ی‍ف‍ه سلطان، حسین بن رف‍ی‍ع ال‍دی‍ن محمد | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |رف‍ی‍ع ال‍دی‍ن محمد | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" |۱۰۰۱ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |اصفهان | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |1064 ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |[[سيد رفيع‌الدين محمد بن شجاع‌الدين محمود حسينى]] | ||
[[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[حاشية السلطان علی معالم‌الدين]] | ||
|-class= | |||
[[معالم الأصول (با حواشی سلطان العلماء)]] | |||
الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية | |||
|- class="articleCode" | |||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE14233AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|سلطان‌العلماء (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''سيد حسين بن رفيع‌الدين محمد بن شجاع‌الدين محمود بن سيد على حسينى مرعشى''' (۱۰۰۱ -۱۰۶۴ق)، ملقب به سلطان العلماء، از فقهای شیعه در قرن یازدهم هجری قمری و وزیر شاه عباس صفوی، شاه صفی یکم و شاه عباس دوم، از نوادگان میرقوام‌الدین مرعشی، شهرت علمی سلطان‌العلماء به خاطر حاشیه‌هایش بر کتاب‌های علمی است. او صاحب [[حاشية السلطان علی معالم‌الدين|حاشیه بر معالم الاصول]] می‌باشند. | |||
==ولادت== | == ولادت == | ||
در سال 1001 هجرى قمرى در اصفهان چشم به جهان گشود. | |||
==خاندان== | ==خاندان== | ||
نسب او به امام چهارم امام زين‌العابدين عليه‌السلام مى‌رسد و اجداد او از علماء و حكام مازندران بوده‌اند. جد اعلاى او سيد مير بزرگ مرعشى مدتى از عمر شريفش را در مازندران حكومت مى‌كرده است. اولين كسى كه از اين خاندان به اصفهان رفت و در آنجا ساكن شد، مير نظام‌الدين على بن مير قوام‌الدين محمد است كه در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] دربارۀ او اينطور آمده است: «كان من علماء الحديث و الفقه و الأصوليين»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 8 ص 308</ref> | نسب او به امام چهارم امام زين‌العابدين عليه‌السلام مى‌رسد و اجداد او از علماء و حكام مازندران بوده‌اند. جد اعلاى او سيد مير بزرگ مرعشى مدتى از عمر شريفش را در مازندران حكومت مى‌كرده است. اولين كسى كه از اين خاندان به اصفهان رفت و در آنجا ساكن شد، مير نظام‌الدين على بن مير قوام‌الدين محمد است كه در [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] دربارۀ او اينطور آمده است: «كان من علماء الحديث و الفقه و الأصوليين»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 8 ص 308</ref> | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۲: | ||
==فرزندان== | ==فرزندان== | ||
سلطان العلماء داراى چهار پسر بوده است كه دربارۀ آنان مؤلف [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] اينطور مى‌نويسد: «السيد إبراهيم بن سلطان العلماء (م 1098 ق)، كان فقيهاً محدثاً أصولياً متكلماً شاعراً قرأ على والده»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 2 ص 135</ref> | سلطان العلماء داراى چهار پسر بوده است كه دربارۀ آنان مؤلف [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] اينطور مى‌نويسد: «السيد إبراهيم بن سلطان العلماء (م 1098 ق)، كان فقيهاً محدثاً أصولياً متكلماً شاعراً قرأ على والده»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 2 ص 135</ref> | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۴: | ||
==تحصيلات== | ==تحصيلات== | ||
سيد حسين بن محمد در خاندان علم و فضل چشم به جهان گشود و رشد كرد. بهترين استاد و مربى او پدر بزرگوارش بود. با شروع به تحصيل، با ملا خليل بن غازى (متوفاى 1089 قمرى) هم‌درس و هم‌بحث مى‌شود. اين دو علاوه بر اينكه هم‌درس بوده‌اند، هم‌سن نيز بوده‌اند. | سيد حسين بن محمد در خاندان علم و فضل چشم به جهان گشود و رشد كرد. بهترين استاد و مربى او پدر بزرگوارش بود. با شروع به تحصيل، با ملا خليل بن غازى (متوفاى 1089 قمرى) هم‌درس و هم‌بحث مى‌شود. اين دو علاوه بر اينكه هم‌درس بوده‌اند، هم‌سن نيز بوده‌اند. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۶: | ||
==وزارت== | ==وزارت== | ||
به تدريج با رشد علمى خليفة السلطان، او مورد عنايت شاه عباس اول واقع شده و پس از وفات سلمان خان در سال 1033 قمرى، به وزارت گماشته مى‌شود. | به تدريج با رشد علمى خليفة السلطان، او مورد عنايت شاه عباس اول واقع شده و پس از وفات سلمان خان در سال 1033 قمرى، به وزارت گماشته مى‌شود. | ||
| خط ۸۹: | خط ۹۱: | ||
بعد از مدتى شاه صفى او را به اصفهان خوانده و او را به وزارت منصوب كرد. هنگامى كه خليفة السلطان براى حج به مكۀ مكرمه رفته بود، شاه صفى از دنيا رفت و شاه عباس دوم به سلطنت رسيد و پس از قتل مير تقى خان در سال 1052، او را به وزارت منصوب كرد كه تا آخر عمر شريفش در سال (1064 قمرى)، مدت هشت سال و شش ماه وزارت شاه عباس دوم را به عهده داشت. | بعد از مدتى شاه صفى او را به اصفهان خوانده و او را به وزارت منصوب كرد. هنگامى كه خليفة السلطان براى حج به مكۀ مكرمه رفته بود، شاه صفى از دنيا رفت و شاه عباس دوم به سلطنت رسيد و پس از قتل مير تقى خان در سال 1052، او را به وزارت منصوب كرد كه تا آخر عمر شريفش در سال (1064 قمرى)، مدت هشت سال و شش ماه وزارت شاه عباس دوم را به عهده داشت. | ||
== | ==ویژگی‌ها== | ||
از | از ویژگی‌هاى مهم سلطان العلماء استعداد سرشار او است. او در حالى كه مدتى از عمر شريفش را در منصبهاى اجرايى مشغول به كار بوده، از نظر علمى نيز تا حدى رشد كرده كه نمونۀ آن تأليف کتاب‌هاى متعدد در رشته‌هاى مختلف منطق، اخلاق، تفسير، فقه و اصول است. | ||
از خصوصيات ديگر اين بزرگوار اينكه سرپرستى بسيارى از علويين و فقرا و اهل علم را به عهده داشته و شبهاى تاريك غذا براى آنان مى‌برده و بين آنان توزيع مى‌كرده است. | از خصوصيات ديگر اين بزرگوار اينكه سرپرستى بسيارى از علويين و فقرا و اهل علم را به عهده داشته و شبهاى تاريك غذا براى آنان مى‌برده و بين آنان توزيع مى‌كرده است. | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۷: | ||
در محضر درس او بزرگانى از فقها حضور داشته‌اند كه از مشهورترين آنان علامۀ مجلسى صاحب [[بحار الأنوار]] است. | در محضر درس او بزرگانى از فقها حضور داشته‌اند كه از مشهورترين آنان علامۀ مجلسى صاحب [[بحار الأنوار]] است. | ||
از | از ویژگی‌هاى ديگر او سفرهايش به مناطق مختلف و از جمله قسطنطنيه است. او به مصر نيز مسافرت كرده و با علماى قاهره به تبادل نظر پرداخته است. همچنين به يمن مسافرت كرده و با امام زيديه ملاقات داشته است. | ||
او در سفرش به قسطنطنيه با ابى مسعود، مفتى آنان و صاحب تفسير معروف، مناظراتى داشته كه بعدها فرزندش سيد على آن را به صورت كتابى تدوين كرده است. | او در سفرش به قسطنطنيه با ابى مسعود، مفتى آنان و صاحب تفسير معروف، مناظراتى داشته كه بعدها فرزندش سيد على آن را به صورت كتابى تدوين كرده است. | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۴: | ||
==بزرگان اين خاندان== | ==بزرگان اين خاندان== | ||
خاندان سلطان العلماء، چه اجداد طاهرين او و چه فرزندان و بازماندگانش، خاندان فضيلت و علم و تقوا مى‌باشند كه از جملۀ آنان است: | خاندان سلطان العلماء، چه اجداد طاهرين او و چه فرزندان و بازماندگانش، خاندان فضيلت و علم و تقوا مى‌باشند كه از جملۀ آنان است: | ||
#دربارۀ سيد شجاع‌الدين محمود بن سيد على، جد ايشان، در تاريخ عالم آرا اينطور آمده است: «كان من مشاهير المدرسين بأصفهان، يجتمع المحصلون من كل فج عميق في المعقول و المنقول. وقف عدة أملاك لمصارف الخيريّة.»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 10 ص 108 به نقل تاريخ عالم آرا</ref> | #دربارۀ سيد شجاع‌الدين محمود بن سيد على، جد ايشان، در تاريخ عالم آرا اينطور آمده است: «كان من مشاهير المدرسين بأصفهان، يجتمع المحصلون من كل فج عميق في المعقول و المنقول. وقف عدة أملاك لمصارف الخيريّة.»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 10 ص 108 به نقل تاريخ عالم آرا</ref> | ||
#در مورد پدر بزرگوارشان رفيع‌الدين محمد بن شجاع‌الدين محمود (متوفاى 1304 قمرى) در أعيان اينطور گفته شده است: «كان عالم عصره في المعقول و المنقول، نال الصدارة من الشاه طهماسب و من الشاه عباس أيضا، كان المترجم مع السيد الداماد و الشيخ البهائي | #در مورد پدر بزرگوارشان رفيع‌الدين محمد بن شجاع‌الدين محمود (متوفاى 1304 قمرى) در أعيان اينطور گفته شده است: «كان عالم عصره في المعقول و المنقول، نال الصدارة من الشاه طهماسب و من الشاه عباس أيضا، كان المترجم مع السيد الداماد و الشيخ البهائي شریک البحث و الدرس و كان من مشاهير المدرسين في ذلك العصر.»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 10 ص 55</ref> | ||
#راجع به برادر بزرگوار سلطان العلماء، ميرزا قوام‌الدين بن ميرزا رفيع‌الدين محمد، در أعيان اينطور آمده: «كان عالماً فاضلاً بارعاً شاعراً لبيباً تقلد الصدارة العظمى من قبل الشاه عباس الأوّل بعد وفاة والده الميرزا رفيع‌الدين محمد.»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 8 ص 451</ref> | #راجع به برادر بزرگوار سلطان العلماء، ميرزا قوام‌الدين بن ميرزا رفيع‌الدين محمد، در أعيان اينطور آمده: «كان عالماً فاضلاً بارعاً شاعراً لبيباً تقلد الصدارة العظمى من قبل الشاه عباس الأوّل بعد وفاة والده الميرزا رفيع‌الدين محمد.»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 8 ص 451</ref> | ||
==گفتار دانشمندان== | ==گفتار دانشمندان== | ||
[[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]: | [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]]: | ||
| خط ۱۳۴: | خط ۱۳۱: | ||
«فاضل عالم محقق مدقق جامع في أكثر الفنون، شاعر، منشىء، كان علاّمة عصره و أستاذ علماء دهره، صاحب التصانيف المحررة و التآليف المجوّدة المقرّرة»<ref>[[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] ج 2 ص 51</ref> | «فاضل عالم محقق مدقق جامع في أكثر الفنون، شاعر، منشىء، كان علاّمة عصره و أستاذ علماء دهره، صاحب التصانيف المحررة و التآليف المجوّدة المقرّرة»<ref>[[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] ج 2 ص 51</ref> | ||
[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] : | [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: | ||
«و مجمل القول إنّه فقيه أصولي محدث حكيم متكلم مفسر محقق مدقق أخلاقي جامع لأصناف العلوم العقلية و النقلية، مؤلف مهذب التأليف هذا مع تحمله أعباء الوزارة و شؤون إدارة المملكة»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 6 ص 164</ref> | «و مجمل القول إنّه فقيه أصولي محدث حكيم متكلم مفسر محقق مدقق أخلاقي جامع لأصناف العلوم العقلية و النقلية، مؤلف مهذب التأليف هذا مع تحمله أعباء الوزارة و شؤون إدارة المملكة»<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج 6 ص 164</ref> | ||
| خط ۱۵۱: | خط ۱۴۸: | ||
==اساتيد== | ==اساتيد== | ||
# ملا محمود زمانى | # ملا محمود زمانى | ||
# ملا حسين يزدى ندوشتى | # ملا حسين يزدى ندوشتى | ||
# سيد محمد بن على بن محمدحسنى | # سيد محمد بن على بن محمدحسنى | ||
# [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] بهاءالدين محمد بن حسين بن عبدالصمد (متوفاى 1030 قمرى) | # [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] بهاءالدين محمد بن حسين بن عبدالصمد (متوفاى 1030 قمرى) | ||
# پدر بزرگوارش، سيد رفيع‌الدين محمد بن شجاع‌الدين محمود حسينى | # پدر بزرگوارش، [[سيد رفيع‌الدين محمد بن شجاع‌الدين محمود حسينى]] | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
# ميرزا عنايت اللّه بن آغا محمد مؤمن بن محمدباقراصفهانى، دايى [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] (متوفاى قبل از 1074 قمرى) | # ميرزا عنايت اللّه بن آغا محمد مؤمن بن محمدباقراصفهانى، دايى [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] (متوفاى قبل از 1074 قمرى) | ||
# محمد داود تويسركانى | # محمد داود تويسركانى | ||
| خط ۱۶۸: | خط ۱۶۱: | ||
# علامۀ مجلسى صاحب [[بحار الأنوار]] | # علامۀ مجلسى صاحب [[بحار الأنوار]] | ||
# ميرزا عيسى پدر سيد على صاحب الرياض | # ميرزا عيسى پدر سيد على صاحب الرياض | ||
# ميرزا [[ | # ميرزا [[عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین|عبدالرزاق كاشانى]] | ||
# ملا ابوالخير محمدتقى فارسى صاحب رسالة معرفة التقويم | # ملا ابوالخير محمدتقى فارسى صاحب رسالة معرفة التقويم | ||
# ملا محمد سليم رازى | # ملا محمد سليم رازى | ||
== | ==وفات== | ||
عالم جليل القدر، سلطان العلماء حسينى، پس از برگشتن از فتح قندهار در سال 1064 قمرى، در مازندران دار فانى را وداع گفت و بدن مطهر او را به نجف اشرف برده و در محلى بنام كشوانيه، در جنوب شرقى حرم مطهر به خاک سپردند. قبر او هم اكنون سالم است و در داخل اتاق كوچكى در كشوانيه قرار دارد. | |||
در مورد قبر او در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] جلد 6 صفحۀ 194 اينطور آمده است: «لكن اليوم لا أنزله بل المشايخ الذي أدركنا لم يعثروا عليه». | |||
==آثار== | |||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# توضيح الأخلاق، خلاصۀ كتاب [[اخلاق ناصری]]، تأليف [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] است. | # توضيح الأخلاق، خلاصۀ كتاب [[اخلاق ناصری]]، تأليف [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] است. | ||
| خط ۱۹۴: | خط ۱۹۳: | ||
# حاشيه بر [[من لا‌يحضره الفقيه]]، (بر بعضى ابواب آن) | # حاشيه بر [[من لا‌يحضره الفقيه]]، (بر بعضى ابواب آن) | ||
# حاشيه بر حاشيۀ قديمۀ جلاليه | # حاشيه بر حاشيۀ قديمۀ جلاليه | ||
# رسالة مناظراته مع الشيخ | # رسالة مناظراته مع الشيخ أبيالسعود في القسطنطنية. اين كتاب حاصل زحمات فرزندش سيد على است. | ||
{{پایان}} | |||
== | ==پانویس== | ||
<references/> | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[حاشية السلطان علی معالم‌الدين]] | [[حاشية السلطان علی معالم‌الدين]] | ||