انفاق از نگاه قرآن و حدیث

انفاق از نگاه قرآن و حدیث
پدیدآوران	محمدی ری شهری، محمد (نویسنده) افقی، رسول (همکار علمی) مسعودی، عبدالهادی (مترجم)
ناشر	مؤسسه چاپ و نشر دارالحدیث
مکان نشر	قم
سال نشر	۱۴۰۱
چاپ	اول
شابک	‎۹۷۸-۶۲۲-۲۰۷-۱۸۰-۶
زبان	فارسی، عربی
کد کنگره	‏BP ۲۵۰/۳

انفاق از نگاه قرآن و حدیث تألیف محمد محمدی ری شهری، مترجم عبدالهادی مسعودی، با همکاری رسول افقی، این کتاب از جمله آخرین پژوهش‌‌ها و نگاشته‌‌های مرحوم آیةاللّٰه محمد محمدی ری ‌شهری است که اندکی پس از رحلت ایشان منتشر می‌‌شود.

ساختار

در چهارده فصل خود، نزدیک به هزار و پنجاه آیه و روایت را در بر گرفته و از خلال آنها، تبیین و تحلیل مهم‌ترین مباحث مربوط «انفاق» را از منظر قرآن و سنت، در پیش دید مخاطبان قرار ‌داده است.

گزارش کتاب

انفاق، به معنای هزینه کردن بخشی از داشته‌‌های انسان برای کمک به دیگران، عملی پسندیده و برآمده از فطرت الهی انسان است. ترغیب به این فضیلت اخلاقی و سخن در بارۀ ویژگی‌‌های آن نیز در آیات و روایات، بسیار پر بسامد است. در آیات گوناگونی به آن، توصیه و در روایات بیشتری، ویژگی‌‌ها و ظرافت‌‌های آن، تبیین شده است.

کتاب انفاق در چهارده فصل خود، نزدیک به هزار و پنجاه آیه و روایت را در بر گرفته و از خلال آنها، تبیین و تحلیل مهم‌ترین مباحث مربوط «انفاق» را از منظر قرآن و سنت، در پیش دید مخاطبان قرار ‌داده است.

ابتدا در مقدمۀ کتاب، کلیاتی دربارۀ انفاق و مباحث کلی مرتبط با آن مطرح شده است.

در فصل اول، آیات و روایات ترغیب کنندۀ به انفاق، مطرح شده و انفاق کردن مستقیم یا به نیابت، مورد توجه قرار گرفته است.

فصل دوم، ویژگی‌‌های انفاق در راه خدا را بررسی کرده و به ماندگاری آن نزد خداوند و برتر بودن آن نسبت به عبادت‌‌های مستحبی (همچون نماز و روزه و حج مستحبّی) اشاره شده است.

در فصل سوم آثار و نتایج انفاق در راه خدا با استفاده از آیات و روایات، تبیین شده است که از جمله مهم‌‌ترین آنها، جبران و جای‌گزین شدن شیء انفاق شده به لطف خداوند، برکت یافتن دارایی انفاق‌‌کننده و حفظ شدن و فزونی یافتن آن، افزایش طول عمر انفاق‌‌کننده، ‌دور شدن آسیب‌‌های جسمی و روحی از وی، استجابت دعای وی، آسودگی وی در قبر و قیامت، و در نهایت، دستیابی وی به مقام قرب الهی است.

فصل چهارم به سیرۀ پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام در انفاق کردن پرداخته و نمونه‌‌های زیبایی از شیوۀ انفاق معصومان علیهم السلام را درپیش دید مخاطبان قرار می‌دهد تا با الگوگیری از این اسوه‌های بی‌نظیر دین و اخلاق، روش آنان را سرمشق رفتار خود قرار دهند.

در فصل پنجم، برترین نمونه‌‌های انفاق، از زوایای متفاوت، تبیین شده است.

فصل ششم به تحلیل چرایی و چگونگی تسهیل انفاق پرداخته است. مهم‌ترین عامل تسهیل دِهِش، برگرفته از این باور است که این اموال، از آن خدای تبارک و تعالی است؛ یعنی انفاق کننده، تنها امانتدار مالُ اللّٰه است و آن را به دیگر بندگان خدا می‌رساند. البته یقین به جای‌گزین شدن مال، نترسیدن از نادار شدن، بزرگ‌منشی و ایمان به نادیده‌ها را نیز از عوامل جانبی تسهیل و گسترش انفاق برشمرده است.

فصل هفتم، مهم‌ترین انفاق را انفاق به پدر و مادر، خانواده و خویشان معرفی کرده و در ادامه، انفاق به فقیران مؤمن، دِهِش به فردی که درخواست کمک کرده و... را برمی‌شمارد.

در فصل هشتم، ویژگی‌های برترین انفاق را بررسی می‌کند و به مواردی چون: اخلاص در نیّت، انفاق از مال حلال، عطا کردن پیش از درخواست، آغاز کردن از نزدیکان، پنهان داشتن انفاق مستحب و آشکار کردن انفاق واجب، پیشی گرفتن در انفاق، انفاق مستقیم و عدم پیجویی استحقاق درخواست کننده، اشاره می‌کند.

در فصل نهم نیز ناشایسته‌های انفاق، از جمله: امروز و فردا کردن، باز پس‌گیری، منّت‌گذاری و تکبّرورزی، مطرح شده است.

فصل دهم به میانه‌روی در انفاق پرداخته و از زیان زدن به خود یا وارث، پرهیز داده است. همچنین انفاقِ زیاده بر نیاز نیازمند را نیز ناشایست شمرده است.

فصل یازدهم به پرهیز از بُخل اشاره دارد و ضمن تبیین اسباب پدیداری آن، کیفر اُخروی بخل و حسرت بخیل در روز جزا را مطرح کرده است.

فصل دوازدهم، در ارتباط با درخواست کردن از دیگران و چگونگی مواجهه با درخواست کننده است و اگر چه درخواست و تکدّی را (به ویژه از سوی کسی که نیاز جدّی ندارد)، ناپسند شمرده است؛ ولی راندن درخواست کننده را نیز ناپسند دانسته است.

در فصل سیزدهم، به انفاق مخلصانه پرداخته و کفر، ریا، منّت‌گذاری، انفاق از مال حرام و عدم رعایت اولویت خویشان را مانع قبول شدن انفاق معرفی کرده است.

فصل چهاردهم، انفاق‌های غیر مالی را کاویده و نمونه‌های متفاوتی از آنها را ارائه کرده است. یاد دادن دانش به دیگران، داشتن گفتار و زبان شیرین و خوش، کمک کردن به ناتوان، تسهیل کار مردمان، مدارا با مردم، ذکر خدا، سلام کردن با روی گشاده، آشتی دادن مردم، نگاهداری زبان، دوری کردن از کار حرام و شرارت و در نهایت، انجام دادن هر کار نیک، از موارد انفاق غیر مالی دانسته شده است.

منابع مقاله

پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه (حدیث نت)