۱۱۸٬۶۸۱
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی' به 'ابن بابویه، محمد بن علی'
جز (جایگزینی متن - 'موسس' به 'مؤسس') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی' به 'ابن بابویه، محمد بن علی') |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[مؤسسة | [[مؤسسة آل البيت عليهم‌السلام لاحياء التراث]] (محقق) | ||
[[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نویسنده) | [[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نویسنده) | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =22 | | تعداد جلد =22 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =00063 | ||
| کتابخوان همراه نور =00063 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|تذکره (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''تذكرة الفقهاء''' تألیف ابومنصور [[علامه حلی، حسن بن یوسف|حسن بن يوسف بن مطهر]] حلى اسدى، معروف به [[حلی، حسن بن یوسف|علاّمۀ حلّى]] (م 726 ق) | '''تذكرة الفقهاء''' تألیف ابومنصور [[علامه حلی، حسن بن یوسف|حسن بن يوسف بن مطهر]] حلى اسدى، معروف به [[حلی، حسن بن یوسف|علاّمۀ حلّى]] (م 726 ق) می‌باشد.علامه حلّی، این کتاب را به درخواست فرزندش محمد، معروف به فخرالمحققین، نوشت و چنان‌که در مقدمه تأکید کرده، در این کتاب به اختصار فتاوا و ادله فقهی را بر پایه فقه امامی و با اشاره به آرای مخالف و داوری میان مذاهب به روشی منصفانه آورده است. | ||
با تكامل تدريجى فقه، در كنار فقه منصوص و فقه تفريعى، نوعى از فقه پديد آمد كه در آن پس از طرح نظريات و آراء فقهاى مذاهب مختلف اسلامى به بررسى و ارزش گذارى اين نظريات پرداخته مى‌شد. | با تكامل تدريجى فقه، در كنار فقه منصوص و فقه تفريعى، نوعى از فقه پديد آمد كه در آن پس از طرح نظريات و آراء فقهاى مذاهب مختلف اسلامى به بررسى و ارزش گذارى اين نظريات پرداخته مى‌شد. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۷: | ||
الفقه المقارن هو جمع آراء المجتهدين في شتى المسائل الفقهيّة على صعيد واحد من دون إجراء موازنة بينها. | الفقه المقارن هو جمع آراء المجتهدين في شتى المسائل الفقهيّة على صعيد واحد من دون إجراء موازنة بينها. | ||
أمّا الخلاف فهو جمع الآراء الفقهيّة المختلفة و تقييها و الموازنة بينها بالتماس الأدلة و ترجيح بعضها على بعض أو أنّه «علم يعرف به كيفية إيراد الحجج الشرعيّة و دفع الشبهة و قوادح الأدلّة الخلافية بإيراد | أمّا الخلاف فهو جمع الآراء الفقهيّة المختلفة و تقييها و الموازنة بينها بالتماس الأدلة و ترجيح بعضها على بعض أو أنّه «علم يعرف به كيفية إيراد الحجج الشرعيّة و دفع الشبهة و قوادح الأدلّة الخلافية بإيراد البراهین القاطعة».<ref>أصول العامّة للفقه المقارن، 13</ref> | ||
سه اثر ارزشمند «[[منتهی المطلب في تحقيق المذهب]]»، «تذكرة الفقهاء» و «مختلف الشيعة في أحكام الشريعة» گنجينه‌هاى گران‌بهایى هستند كه با سبک هاى خاصى از فقه مقارنه‌اى از يگانۀ دهر، [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] «قده» به جاى مانده‌اند. | سه اثر ارزشمند «[[منتهی المطلب في تحقيق المذهب]]»، «تذكرة الفقهاء» و «مختلف الشيعة في أحكام الشريعة» گنجينه‌هاى گران‌بهایى هستند كه با سبک هاى خاصى از فقه مقارنه‌اى از يگانۀ دهر، [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] «قده» به جاى مانده‌اند. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۱: | ||
اين كتاب توسط شيخ جمال‌الدين احمد بن متوج بحرانى، از بزرگترين و فاضل‌ترين شاگردان [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] به صورت خوب و با سبکی مفيد و ظرافتى خاص خلاصه شده و آن را «مختصر التذكرة» ناميده است. | اين كتاب توسط شيخ جمال‌الدين احمد بن متوج بحرانى، از بزرگترين و فاضل‌ترين شاگردان [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] به صورت خوب و با سبکی مفيد و ظرافتى خاص خلاصه شده و آن را «مختصر التذكرة» ناميده است. | ||
[[امین، محسن|صاحب أعيان الشيعة]] دربارۀ آن مى‌نويسد: و من جملة مصنفاته (ابن متوج)، مختصر التذكرة و هو جيد مليح كثير الفوائد ظفرت منه بنسخة عتيقة مقروءة عليه.<ref>أعيان الشيعة، ج /3 14</ref> | [[امین، سید محسن|صاحب أعيان الشيعة]] دربارۀ آن مى‌نويسد: و من جملة مصنفاته (ابن متوج)، مختصر التذكرة و هو جيد مليح كثير الفوائد ظفرت منه بنسخة عتيقة مقروءة عليه.<ref>أعيان الشيعة، ج /3 14</ref> | ||
==تاريخ تأليف== | ==تاريخ تأليف== | ||
| خط ۱۷۳: | خط ۱۷۴: | ||
#:البته از اجماع نسبت به فرق و مذاهب مختلف تعابير مختلفى ديده مى‌شود كه بعضى از آنان مختص به اجماعات عامّه و بعضى مربوط به اماميّه مى‌باشد. | #:البته از اجماع نسبت به فرق و مذاهب مختلف تعابير مختلفى ديده مى‌شود كه بعضى از آنان مختص به اجماعات عامّه و بعضى مربوط به اماميّه مى‌باشد. | ||
#:به عنوان نمونه در اجماعات منقول از عامّه با تعبير علماء يا فقهاء بطور مطلق مى‌نويسد: قول عامّة العلماء، أنكره جمهور العلماء، قال جميع الفقهاء، أجمع أهل العلم.<ref>ج /1 64، 115، ج /2 36، 77</ref> | #:به عنوان نمونه در اجماعات منقول از عامّه با تعبير علماء يا فقهاء بطور مطلق مى‌نويسد: قول عامّة العلماء، أنكره جمهور العلماء، قال جميع الفقهاء، أجمع أهل العلم.<ref>ج /1 64، 115، ج /2 36، 77</ref> | ||
#:و در مورد اجماعات علماء شيعه با لفظ علماء در حال اضافه به «نا» مى‌نويسد: هو مذهب علماؤنا، بلا خلاف بين فقهاء | #:و در مورد اجماعات علماء شيعه با لفظ علماء در حال اضافه به «نا» مى‌نويسد: هو مذهب علماؤنا، بلا خلاف بين فقهاء أهل‌البيت عليهم‌السلام، إجماع الإماميّة على ذلك إلاّ ابن الجنيد، ذهب إليه علماؤنا أجمع خلافا للجمهور، أما تحريم الغرائم فإجماع أهل‌البيت عليهم‌السلام.<ref>ج /1 249، 255، 31، 54، 158، 235، 244</ref> | ||
#:و گاهى نيز به صورت عام و شامل هر دو فرقه به اين صورت مى‌نويسد: قد أجمع المسلمون<ref>ج /1 99</ref> | #:و گاهى نيز به صورت عام و شامل هر دو فرقه به اين صورت مى‌نويسد: قد أجمع المسلمون<ref>ج /1 99</ref> | ||
#رد قواعد اصولى مثل قياس، استحسان | #رد قواعد اصولى مثل قياس، استحسان | ||
| خط ۱۸۵: | خط ۱۸۶: | ||
#استناد به روايات ائمۀ اطهار عليهم‌السلام | #استناد به روايات ائمۀ اطهار عليهم‌السلام | ||
#:اگر چه مؤلف بنا به اقتضاى مطالب كتاب بسيارى از روايات عامه را ذكر مى‌نمايد اما اتكاء و اطمينان وى به روايات ائمۀ معصومين عليهم‌السلام به عنوان آگاه‌ترين انسان‌ها به مذهب پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله و حتى كسانى كه وحى الهى را شنيده‌اند، بخوبى مشهور است، به عنوان نمونه: | #:اگر چه مؤلف بنا به اقتضاى مطالب كتاب بسيارى از روايات عامه را ذكر مى‌نمايد اما اتكاء و اطمينان وى به روايات ائمۀ معصومين عليهم‌السلام به عنوان آگاه‌ترين انسان‌ها به مذهب پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله و حتى كسانى كه وحى الهى را شنيده‌اند، بخوبى مشهور است، به عنوان نمونه: | ||
#:مع أن | #:مع أن أهل‌البيت عليهم‌السلام أعرف منه لملازمتهم الرسول صلى‌الله‌عليه‌وآله، مع معارضتها لروايات أهل‌البيت عليهم‌السلام و هم أعرف بكيفيات الشريعة لملازمتهم الرسول صلى‌الله‌عليه‌وآله و سماعهم الوحي.<ref>ج /1 170، 173</ref> | ||
#:گاهى نيز با استناد به روايات ائمۀ معصومين عليهم‌السلام، روش و مذهب حضرت على نيز تفسير مى‌شود به عنوان نمونه: و روايتهم عن علي‌عليه‌السلام خلاف ذلك مدفوعة، لأن أولاده عليهم‌السلام أعرف بمذهبه. | #:گاهى نيز با استناد به روايات ائمۀ معصومين عليهم‌السلام، روش و مذهب حضرت على نيز تفسير مى‌شود به عنوان نمونه: و روايتهم عن علي‌عليه‌السلام خلاف ذلك مدفوعة، لأن أولاده عليهم‌السلام أعرف بمذهبه. | ||
#:و در جاى ديگر: و هو ممنوع إذ | #:و در جاى ديگر: و هو ممنوع إذ أهل‌البيت عليهم‌السلام أعرف بمذهب أبيهم.<ref>ج /1 165، ج /2 92</ref> | ||
#استناد به كلمات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و ساير بزرگان | #استناد به كلمات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و ساير بزرگان | ||
#:مؤلف به كرات نظريات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] «قده» از كتاب الخلاف كه در فقه مقارنه‌اى نوشته شده ذكر نموده است و بيشترين توجه وى به كلمات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] است اما در همان حال به نظريات بزرگانى همچون ابن جنيد، [[ابن ابی‌عقیل عمانی، حسن بن علی|ابن ابى عقيل]]، ابن البراج، [[شيخ صدوق]]، [[ | #:مؤلف به كرات نظريات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] «قده» از كتاب الخلاف كه در فقه مقارنه‌اى نوشته شده ذكر نموده است و بيشترين توجه وى به كلمات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] است اما در همان حال به نظريات بزرگانى همچون ابن جنيد، [[ابن ابی‌عقیل عمانی، حسن بن علی|ابن ابى عقيل]]، ابن البراج، [[شيخ صدوق]]، [[ابن بابویه، محمد بن علی|ابن بابويه]]، ابوالصلاح حلبى، [[سلار دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز|سلار بن عبدالعزيز]]، [[ابن ادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]]، [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله |قطب راوندى]] نيز متعرض شده است. | ||
#:اعتماد مؤلف به بيان روايات كتاب [[تهذيب الأحكام]] [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، به حدى است كه [[امین، محسن|صاحب أعيان الشيعة]] در اين مورد مى‌نويسد: و كفى أنّ العلامة جعله ([[تهذيب الأحكام]]) موضوع اعتماده وحده في نقل الأحاديث في كتاب التذكرة إلاّ ما شذّ.<ref>أعيان الشيعة /9 161</ref> | #:اعتماد مؤلف به بيان روايات كتاب [[تهذيب الأحكام]] [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، به حدى است كه [[امین، سید محسن|صاحب أعيان الشيعة]] در اين مورد مى‌نويسد: و كفى أنّ العلامة جعله ([[تهذيب الأحكام]]) موضوع اعتماده وحده في نقل الأحاديث في كتاب التذكرة إلاّ ما شذّ.<ref>أعيان الشيعة /9 161</ref> | ||
#ارجاع به منتهى المطلب | #ارجاع به منتهى المطلب | ||
#:از ديگر ويژگى‌هاى كتاب ارجاع تفاصيل مطالب كتاب به منتهى المطلب مى‌باشد. به عنوان نمونه در صفحۀ 27 از جلد اوّل در بحث كشيدن آب چاه به سبب واقع شدن نجاست در آن مؤلف مى‌نويسد: و قد بينت الخلاف و الحجاج في منتهى المطلب على الاستقصاء. | #:از ديگر ويژگى‌هاى كتاب ارجاع تفاصيل مطالب كتاب به منتهى المطلب مى‌باشد. به عنوان نمونه در صفحۀ 27 از جلد اوّل در بحث كشيدن آب چاه به سبب واقع شدن نجاست در آن مؤلف مى‌نويسد: و قد بينت الخلاف و الحجاج في منتهى المطلب على الاستقصاء. | ||
| خط ۲۱۵: | خط ۲۱۶: | ||
الإجازة تأليف [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]]: خرج منه إلى النكاح أربعة عشر مجلدا.<ref>الإجازة، 155</ref> | الإجازة تأليف [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]]: خرج منه إلى النكاح أربعة عشر مجلدا.<ref>الإجازة، 155</ref> | ||
تحرير الأحكام تأليف [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]]: و من أراد الإطالة فعليه بكتابنا الموسوم بتذكرة الفقهاء الجامع لأصول المسائل و فروعها مع إشارة وجيزة إلى | تحرير الأحكام تأليف [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]]: و من أراد الإطالة فعليه بكتابنا الموسوم بتذكرة الفقهاء الجامع لأصول المسائل و فروعها مع إشارة وجيزة إلى وجوهها و ذكر الخلاف الواقع بين العلماء و إيراد ما بلغناه من كلام الفضلاء.<ref>تحرير الأحكام، ص281</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۲۴۱: | خط ۲۴۲: | ||
- فوائد رضويه، 126 | - فوائد رضويه، 126 | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۲۴۷: | خط ۲۵۲: | ||
[[رده: فقه مذاهب]] | [[رده: فقه مذاهب]] | ||
[[رده: فقه شیعه]] | [[رده: فقه شیعه]] | ||