فقه الحج (نجف): تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

فقهای گذشته و حال با وجود اختلاف مذاهبشان موسوعه‌های ارزشمندی در زمینه فقه مقارن نوشته‌اند؛ برخی از این آثار عبارتند از: «المبسوط» و «الخلاف» شیخ طوسی، «تذکرة الفقهاء» و «[[منتهی المطلب في تحقيق المذهب|المنتهی]]» [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]]، «المبسوط» سرخسی حنفی، «عمدة القاری» عینی حنفی، «المجموع» نووی شافعی، «حلیة العلماء» شاشی شافعی، «بدایة المجتهد» ابن رشد مالکی، «المغنی» ابن قدامه حنبلی و «المحلی» ابن حزم اندلسی<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>‏. [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]] تألیفات حنفیه و شافعیه را در این زمینه از تألیفات مالکیه بیشتر دانسته است؛ چراکه قیاس نزد حنفیه اصلی برای بسیاری از فروع مذهب ایشان است، به همین دلیل اهل نظر و بحث هستند؛ اما مالکیه بیشتر به نقل و اثر اعتماد می‌کنند و اهل نظر و عقل نیست. [[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]] به تألیفات امامیه در این زمینه اشاره نکرده است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.

روایت «لاتشد الرحال...» با قطع‌نظر از مباحث سندی، از جهت دلالت، مشتمل بر جمله استثنائیه است، که مستثنی‌منه آن حذف گردیده‌ و برای‌ فهم دقیق و نتیجه‌گیری از آن، لازم است مستثنی‌منه آن مشخص شود. در مورد مستثنی‌منه این روایت، دو احتمال مطرح است؛ یکی آن که «مکان من ألامکنة» مستثنی‌منه باشد‌ و دیگری‌ «مسجد من المساجد». چنانچه «مکان من ألامکنة» به‌عنوان مستثنی‌منه روایت پذیرفته شود و مفهوم حدیث این‌گونه باشد که: «لا تشد‌ الرحال‌ إلی مکان من الامکنة الا‌ الی ثلاثة مساجد»، نتیجه این احتمال، عام و گسترده شمردن دایره و شعاع شمول نهی از شدّ رحال است و لازمه‌اش آن است که گفته شود: مسافرت و بار‌ سفر‌ بستن، جز برای سه‌ مسجد‌ یاد شده، هر مسافرت دیگری مورد نهی شرعی قرار گرفته است و باید از آن پرهیز کرد. روشن است که نمی‌توان تمامی مسافرت‌ها را حرام و منهی‌عنه شمرد، درحالی‌که‌ مسافرت‌ها‌ را می‌توان به احکام تکلیفیه خمسه تقسیم کرد و حتی بعضی از آن‌ها را واجب یا مستحب دانست؛ از سفر برای جهاد، آموختن دانش دینی و فقاهت در دین، صله‌رحم و... نه‌تنها‌ نهی نشده‌ بلکه در مواردی واجب و در مواردی مطلوب شرعی است؛ بنابراین، اخذ به عموم و گسترده شمردن دایره مدلول‌ روایت، برخلاف ضروریات شریعت اسلامی است. احتمال دومِ‌ مفاد‌ و مدلول‌ روایت «لاتشد الرّحال...» آن است که گفته شود: «لاتشد الرحال إلی مسجد من المساجد الا الی ثلاثة ‌‌مساجد‌». نتیجه و مفاد روایت، طبق این احتمال آن خواهد بود که روایت در مورد‌ بار‌ سفر‌ بستن به‌قصد مساجد را مطرح می‌کند و اصولاً در مقام بیان حکم مسافرت‌های دیگر، از‌ جمله زیارت قبر حضرت رسول(ص) نیست: <ref>ر.ک: همان، ص 123-122</ref>‏.