۱۰۶٬۳۳۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'براي' به 'برای') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ | [[مؤسسه النشر الاسلامي التابعه لجماعه المدرسین بقم المشرفه]] (محقق) | ||
[[شهید اول، محمد بن مکی]] ( | [[شهید اول، محمد بن مکی]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 182/3 /ش9د4 | | کد کنگره =BP 182/3 /ش9د4 | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| سال نشر = 1412 ق | | سال نشر = 1412 ق | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00154AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =3 | | تعداد جلد =3 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =00154 | ||
| کتابخوان همراه نور =00154 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الدروس الشرعية في فقه الإمامية''' تألیف [[شهید اول، محمد بن مکی|شمس‌الدين ابوعبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مكى جزينى عاملى]]، معروف به [[شهيد اول]] (متوفای 786 ق). | |||
كتاب الدروس الشرعيّة يكى از آثار گرانقدر بجاى مانده از [[شهيد اول]] «قده» مى‌باشد. اين كتاب از زمان نگارش مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و حواشى و شروح متعددى همچون مشارق الشموس از علامه ملا حسین خوانسارى (م 1099 ق)، حاشيۀ [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] (متوفای 940 ق)، شرح حاج محمدحسن كبه (متوفای 1336 ق) بر آن نوشته شده است. | |||
كتاب الدروس الشرعيّة يكى از آثار گرانقدر بجاى مانده از [[شهيد اول]] «قده» مى‌باشد. اين كتاب از زمان نگارش مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و حواشى و شروح متعددى همچون مشارق الشموس از علامه ملا | |||
==ساختار و گزارش محتوا== | ==ساختار و گزارش محتوا== | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
وى در خطبۀ كتاب مى‌نويسد: فلما انتهت النوبة إلينا أجبنا أن ننسج على منوالهم و نقتدى بهم في أقوالهم و أفعالهم، فكتبنا في ذلك ما تيسر من [[ذكری الشيعة في أحكام الشريعة|الذكرى]] و البيان و عزّزناهما بهذا المختصر للتبيان. | وى در خطبۀ كتاب مى‌نويسد: فلما انتهت النوبة إلينا أجبنا أن ننسج على منوالهم و نقتدى بهم في أقوالهم و أفعالهم، فكتبنا في ذلك ما تيسر من [[ذكری الشيعة في أحكام الشريعة|الذكرى]] و البيان و عزّزناهما بهذا المختصر للتبيان. | ||
از آنجايى كه [[شهيد اول]] اين كتاب را در اواخر عمر شريفش تأليف نموده موفق به تكميل مباحث آن نشده و ابواب فقهى را از كتاب طهارت تا | از آنجايى كه [[شهيد اول]] اين كتاب را در اواخر عمر شريفش تأليف نموده موفق به تكميل مباحث آن نشده و ابواب فقهى را از كتاب طهارت تا پایان كتاب رهن در اين كتاب جمع‌آورى نموده است به همين علت بعدها سيد جعفر بن احمد بن ملحوس حسینى حلّى، كتابى را بنام تكملة الدروس به منظور تكميل مباحث آن تأليف نموده است كه در صفحۀ 84، ناشرين كتاب وعده داده‌اند كه در چاپ موجود كتاب به آن ضميمه شود اما اين مهم انجام نگرفته است. | ||
كتاب الدروس در بين آثار مؤلف داراى ترتيب و نظم جديدى است كه قبل از آن در هيچ‌كدام از آثار بجاى مانده از فقها ديده نمى‌شود و عناوين جديدى همچون المزار، الحسبة، المحارب، القسمة، المشتركات، تزاحم الحقوق و مباحث كتاب اضافه نموده است. | كتاب الدروس در بين آثار مؤلف داراى ترتيب و نظم جديدى است كه قبل از آن در هيچ‌كدام از آثار بجاى مانده از فقها ديده نمى‌شود و عناوين جديدى همچون المزار، الحسبة، المحارب، القسمة، المشتركات، تزاحم الحقوق و مباحث كتاب اضافه نموده است. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
آنچنان كه در الذريعة به نقل از [[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]] آمده است، قسمت اول الدروس يعنى قسمت عبادات از سال 780ق آغاز و در سال 784ق | آنچنان كه در الذريعة به نقل از [[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]] آمده است، قسمت اول الدروس يعنى قسمت عبادات از سال 780ق آغاز و در سال 784ق پایان يافته است. (الذريعة، ج /8 145). | ||
هم‌چنين در اجازۀ شهيد به ابن خازن در سال 784ق در مورد اين كتاب آمده است: و من ذلك كتاب الدروس الشرعيّة في فقه الإماميّة خرج منه نصفه في مجلّد، ([[بحار الأنوار]]، ج /104 187). | هم‌چنين در اجازۀ شهيد به ابن خازن در سال 784ق در مورد اين كتاب آمده است: و من ذلك كتاب الدروس الشرعيّة في فقه الإماميّة خرج منه نصفه في مجلّد، ([[بحار الأنوار]]، ج /104 187). | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
اولین چاپ كتاب در سال 1269ق در تهران بوده است. (الذريعة /8 145، مقدمه‌اى بر فقه شيعه، ص136). | |||
جلد اول كتاب موجود در سال 1412ق و جلد دوم در سال 1414ق توسط مؤسسۀ نشر اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسين در قم چاپ شده است. از تاريخ انتشار جلد سوم اطلاعى در دست نيست. | جلد اول كتاب موجود در سال 1412ق و جلد دوم در سال 1414ق توسط مؤسسۀ نشر اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسين در قم چاپ شده است. از تاريخ انتشار جلد سوم اطلاعى در دست نيست. | ||
گروه | گروه محققین كتاب، آقايان شيخ على دباغ، شيخ كامل سنجرى و [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على طباطبايى]] مى‌باشند. | ||
==نسخه‌ها== | ==نسخه‌ها== | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
# نسخه‌اى به خط شيخ حسن بن موسى بن صالح سكيكى، مربوط به سال 803ق كه در نجف اشرف وقف شده است، اين نسخه قديم‌ترين نسخۀ خطى و نزدیک ترين نسخه به عصر مؤلف مى‌باشد. | # نسخه‌اى به خط شيخ حسن بن موسى بن صالح سكيكى، مربوط به سال 803ق كه در نجف اشرف وقف شده است، اين نسخه قديم‌ترين نسخۀ خطى و نزدیک ترين نسخه به عصر مؤلف مى‌باشد. | ||
# نسخۀ كتابخانۀ صدر، مربوط به سال 850 ق، و به خط [[کفعمی، ابراهیم بن علی|شيخ | # نسخۀ كتابخانۀ صدر، مربوط به سال 850 ق، و به خط [[کفعمی، ابراهیم بن علی|شيخ ابراهیم كفعمى]]. | ||
# نسخۀ كتابخانۀ فخر‌الدين، مربوط به سال 856 ق، و به خط [[کفعمی، ابراهیم بن علی|شيخ | # نسخۀ كتابخانۀ فخر‌الدين، مربوط به سال 856 ق، و به خط [[کفعمی، ابراهیم بن علی|شيخ ابراهیم كفعمى]]. | ||
# نسخۀ كتابخانۀ شيخ مشكور، مربوط به سال 854 ق، و به خط شيخ طعمة بن احمد حائرى. | # نسخۀ كتابخانۀ شيخ مشكور، مربوط به سال 854 ق، و به خط شيخ طعمة بن احمد حائرى. | ||
# نسخۀ كتابخانۀ شوشترى‌ها، مربوط به سال 1026 ق، و به خط | # نسخۀ كتابخانۀ شوشترى‌ها، مربوط به سال 1026 ق، و به خط سيد حسين بن حسن عسکرى كربلايى. | ||
# نسخه‌اى به خط | # نسخه‌اى به خط حسین بن نور‌الدين سبزوارى، مربوط به سال 872 ق. | ||
[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|صاحب الذريعة]] در مورد نسخه‌هاى شمارۀ 1، 6 در جلد 13 صفحۀ 242 مى‌نويسد: هذه النسخة و نسخة السكیکی من نفائس مخطوطات أصحابنا التي لم تذهب إلى مكتبات أوربا يستخرج من الإجازتين اللتين عليهما عدّة تراجم العلماء منسيين لا ذكر لهم في أيّ كتاب. | [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|صاحب الذريعة]] در مورد نسخه‌هاى شمارۀ 1، 6 در جلد 13 صفحۀ 242 مى‌نويسد: هذه النسخة و نسخة السكیکی من نفائس مخطوطات أصحابنا التي لم تذهب إلى مكتبات أوربا يستخرج من الإجازتين اللتين عليهما عدّة تراجم العلماء منسيين لا ذكر لهم في أيّ كتاب. | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
# تصوير نسخه‌اى ديگر از كتابخانۀ ملك، مربوط به سال 838 ق، كه با رمز (م) مشخص شده است. | # تصوير نسخه‌اى ديگر از كتابخانۀ ملك، مربوط به سال 838 ق، كه با رمز (م) مشخص شده است. | ||
# تصوير نسخه‌اى از كتابخانۀ امام رضا در مشهد مقدس، مربوط به سال 822 ق، كه با رمز (ق) مشخص شده است. | # تصوير نسخه‌اى از كتابخانۀ امام رضا در مشهد مقدس، مربوط به سال 822 ق، كه با رمز (ق) مشخص شده است. | ||
# نسخۀ چاپ سنگى قديمى، كه با عنايت آیت‌الله | # نسخۀ چاپ سنگى قديمى، كه با عنايت آیت‌الله سيد موسى زنجانى چاپ شده است. اين نسخه با نسخه‌هاى خطى معتبرى مقابله شده است و با رمز (ز) مشخص شده است. | ||
# نسخۀ چاپى تصحيح شده | # نسخۀ چاپى تصحيح شده سيد حجت لاجوردى كه به گروه تحقيق هديه شده است تا در تصحيح كتاب موجود مورد استفاده قرار گیرد. | ||
قابل ذكر است كه از نسخۀ اوّل و نسخۀ چهارم در بعضى موارد احيانا به صورت تلفيقى در تصحيح كتاب استفاده شده است. | قابل ذكر است كه از نسخۀ اوّل و نسخۀ چهارم در بعضى موارد احيانا به صورت تلفيقى در تصحيح كتاب استفاده شده است. | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
از طرف ديگر كتاب قضاء و شهادات كه در قسمت احكام مطرح مى‌شده، در كنار مباحثى همچون عتق، وقف و ديگر مباحث ايقاعات ذكر نموده و تقسيم بندى متداول را رعايت ننموده است. | از طرف ديگر كتاب قضاء و شهادات كه در قسمت احكام مطرح مى‌شده، در كنار مباحثى همچون عتق، وقف و ديگر مباحث ايقاعات ذكر نموده و تقسيم بندى متداول را رعايت ننموده است. | ||
مباحث مطرح شده در كتاب، از كتاب طهارت تا | مباحث مطرح شده در كتاب، از كتاب طهارت تا پایان كتاب رهن در 3 مجلد چاپ شده است. هر كتاب فقهى با عناوين درس تقسيم بندى شده و در مجموع مباحث كل كتاب به 282 درس تقسيم شده است. | ||
در جلد اول كتاب‌هاى طهارت، صلاة، زكاة، صدقه، خمس، صوم، اعتكاف، حج مطرح شده‌اند. | در جلد اول كتاب‌هاى طهارت، صلاة، زكاة، صدقه، خمس، صوم، اعتكاف، حج مطرح شده‌اند. | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
# شرح ميرزا عيسى بن محمد صالح (م 1073 ق)، پدر [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|ميرزا عبدالله افندى]] [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب رياض العلماء]]. | # شرح ميرزا عيسى بن محمد صالح (م 1073 ق)، پدر [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|ميرزا عبدالله افندى]] [[افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ|صاحب رياض العلماء]]. | ||
# مشارق الشموس | # مشارق الشموس | ||
#:تأليف علامه ملا | #:تأليف علامه ملا حسین بن محمد خوانسارى (م 1099 ق). | ||
#شرح شيخ جواد كاظمى | #شرح شيخ جواد كاظمى | ||
#:شاگرد [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | #:شاگرد [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]، معروف به فاضل جواد (م 1065 ق). | ||
# شرح ميرزا مهدى بن هدايةالله مشهدى شهيدى (م 1218 ق). | # شرح ميرزا مهدى بن هدايةالله مشهدى شهيدى (م 1218 ق). | ||
# تتميم مشارق الشموس | # تتميم مشارق الشموس | ||
#:تأليف آقا رضى‌الدين محمد بن | #:تأليف آقا رضى‌الدين محمد بن حسین خوانسارى (م حدود 1125 ق). | ||
#إحياء النفوس في شرح الدروس | #إحياء النفوس في شرح الدروس | ||
#:تأليف | #:تأليف سيد محمد على بن محمد عاملى اصفهانى (م 1274 ق) ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] /10 6). | ||
# شرح موسوم به [[العروة الوثقی]]. | # شرح موسوم به [[العروة الوثقی]]. | ||
# شرح كتاب حج از شيخ جواد بن تقى ملا كتاب نجفى. | # شرح كتاب حج از شيخ جواد بن تقى ملا كتاب نجفى. | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
#مشكاة الأنوار الحسينية | #مشكاة الأنوار الحسينية | ||
تأليف محمد | تأليف محمد ابراهیم بن على حائرى قزوينى (زنده در 1229 ق). | ||
علاوه بر شروح مذكور، حواشى نيز بر دروس زده شده كه عبارتند از: | علاوه بر شروح مذكور، حواشى نيز بر دروس زده شده كه عبارتند از: | ||
| خط ۱۴۲: | خط ۱۴۲: | ||
#حاشيۀ [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] (م 940 ق) | #حاشيۀ [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] (م 940 ق) | ||
#:(الذريعة /6 85، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] /8 210). | #:(الذريعة /6 85، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] /8 210). | ||
#التعليقات تأليف شيخ عز‌الدين حسن بن | #التعليقات تأليف شيخ عز‌الدين حسن بن حسین جزائرى (زنده در 849 ق)، معروف به ابن مطر جزائرى (الذريعة /4 225، /6 85). | ||
==ويژگى‌ها== | ==ويژگى‌ها== | ||
| خط ۱۵۱: | خط ۱۵۱: | ||
از ويژگى‌هاى كتاب‌هاى شهيد، بخصوص «[[غایة المراد في شرح نکت الإرشاد|غاية المراد]]» و «الدروس» نقل نظريات بزرگانى همچون الجعفي، ابن جنيد، [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاوس]] در البشرى مى‌باشد كه در ساير كتب فقهى قبل از وى ديده نمى‌شود. | از ويژگى‌هاى كتاب‌هاى شهيد، بخصوص «[[غایة المراد في شرح نکت الإرشاد|غاية المراد]]» و «الدروس» نقل نظريات بزرگانى همچون الجعفي، ابن جنيد، [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاوس]] در البشرى مى‌باشد كه در ساير كتب فقهى قبل از وى ديده نمى‌شود. | ||
وى در اين كتاب اقوال و نظريات اكثر بزرگان فقهاى قبل از خود را نقل نموده و بخصوص به نظريات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، [[ | وى در اين كتاب اقوال و نظريات اكثر بزرگان فقهاى قبل از خود را نقل نموده و بخصوص به نظريات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، [[ابن ادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]]، ابن جنيد، [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]]، ابوالصلاح حلبى، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، [[شيخ مفيد]] و [[شيخ صدوق]] بسيار استناد شده است. | ||
در اين كتاب علاوه بر مباحث فقهى بعضى از مسائل تاريخى صدر اسلام ذكر شده كه در [[بحار الأنوار]]، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]، و ساير كتب تراجم مورد استناد واقع شده است، به عنوان نمونه [[بحار الأنوار]] ج /44 134، ج /48 9، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج /1 319، ج /2 142. | در اين كتاب علاوه بر مباحث فقهى بعضى از مسائل تاريخى صدر اسلام ذكر شده كه در [[بحار الأنوار]]، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]، و ساير كتب تراجم مورد استناد واقع شده است، به عنوان نمونه [[بحار الأنوار]] ج /44 134، ج /48 9، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ج /1 319، ج /2 142. | ||
| خط ۱۶۴: | خط ۱۶۴: | ||
# التقى: ابوالصلاح حلبى | # التقى: ابوالصلاح حلبى | ||
# الشيخان: [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و [[شيخ مفيد]] | # الشيخان: [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و [[شيخ مفيد]] | ||
# الحليون:[[ | # الحليون:[[ابن ادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]]، [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]]، [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] | ||
# الفاضل: [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] | # الفاضل: [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] | ||
# الفاضلان: [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]]، [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] | # الفاضلان: [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]]، [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] | ||