۱۱۸٬۶۸۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' )' به ')'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' )' به ')') |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه | {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه | ||
| عنوان = | | عنوان = | ||
| تصویر = | | تصویر = NURقتیل دهلوی.jpg | ||
| اندازه تصویر= | | اندازه تصویر= | ||
| توضیح تصویر= | | توضیح تصویر= | ||
|سرشناسی = | |سرشناسی = | ||
|نام کامل = | |نام کامل =محمدحسن قتیل دهلوی | ||
|نام‌های دیگر= | |نام‌های دیگر= | ||
|لقب = | |لقب = | ||
|نسب = | |نسب = | ||
|تخلص = | |تخلص =قتیل | ||
|نام پدر= | |نام پدر=درگاهی مل | ||
|ولادت = | |ولادت =1170 | ||
|محل تولد = | |محل تولد =دهلی یا شاه‌جهان‌آباد | ||
|کشور تولد = | |کشور تولد =هندوستان | ||
|محل زندگی= | |محل زندگی= | ||
|رحلت = | |رحلت = | ||
|شهادت = | |شهادت = | ||
|مدفن = | |مدفن =لکهنو | ||
|طول عمر= | |طول عمر= | ||
|نام همسر= | |نام همسر= | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
|خویشاوند سرشناس = | |خویشاوند سرشناس = | ||
|دین = | |دین = | ||
|مذهب = | |مذهب =تشیع دوازده امامی | ||
|پیشه = | |پیشه =شاعر، نویسنده | ||
|درجه علمی= | |درجه علمی= | ||
|دانشگاه = | |دانشگاه = | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
|پس از= | |پس از= | ||
|پیش از= | |پیش از= | ||
|اساتید = | |اساتید =محمدباقر شهید اصفهانی | ||
|مشایخ = | |مشایخ = | ||
|معاصرین= | |معاصرین= | ||
|شاگردان = | |شاگردان = | ||
|اجازه اجتهاد از = | |اجازه اجتهاد از = | ||
|آثار= | |آثار=[[شجرة الاماني]] | ||
|سبک نوشتاری = | |سبک نوشتاری = | ||
|وبگاه رسمی = | |وبگاه رسمی = | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
|کد مؤلف =AUTHORCODE.....AUTHORCODE}} | |کد مؤلف =AUTHORCODE.....AUTHORCODE}} | ||
'''میرزا محمدحسن قتیل لاهوری''' (1170-1233ق)؛ از شاعران و نویسندگان مشهور سده دوازدهم و سیزدهم شبه قاره که در حوزه‌های گوناگون علوم روزگار خود، از صرف و نحو و بدیع و بیان تا منطق و ریاضی، از سرامدان روزگار خود شمرده می‌شد. از او آثار فراوانی در شاخه‌های گوناگون علوم ادبی به جای مانده که یکی از مهم‌ترین آنها شجرةالامانی است. | '''میرزا محمدحسن قتیل لاهوری''' (1170-1233ق)؛ از شاعران و نویسندگان مشهور سده دوازدهم و سیزدهم شبه قاره که در حوزه‌های گوناگون علوم روزگار خود، از صرف و نحو و بدیع و بیان تا منطق و ریاضی، از سرامدان روزگار خود شمرده می‌شد. از او آثار فراوانی در شاخه‌های گوناگون علوم ادبی به جای مانده که یکی از مهم‌ترین آنها [[شجرة الاماني|شجرةالامانی]] است. | ||
==شرح حال و نیاکان== | ==شرح حال و نیاکان== | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
محل تولد قتیل در تذکره‌ها یکسان ذکر نشده است. صاحب تذکره‌های عقد ثریا، مخزن‌الغرانب، ریاض‌الوفاق، و نتایج‌الافکار زادگاه قتیل را ذکر نكرده‌اند. برخی از صاحبان تذکره، مولد او را شاه‌جهان‌آباد (هندی، بی‌تا: ١٧٢؛ عاشقی، ١٠٨؛ برزگر، ۴/٢٠٣٢) و برخی بتاله گورداس‌پور در هند (مالک رام، ۴۴٧) و برخی روستای فریدآباد از حومۀ دهلی می‌دانند (مرقّع شعرا، ٢٧). | محل تولد قتیل در تذکره‌ها یکسان ذکر نشده است. صاحب تذکره‌های عقد ثریا، مخزن‌الغرانب، ریاض‌الوفاق، و نتایج‌الافکار زادگاه قتیل را ذکر نكرده‌اند. برخی از صاحبان تذکره، مولد او را شاه‌جهان‌آباد (هندی، بی‌تا: ١٧٢؛ عاشقی، ١٠٨؛ برزگر، ۴/٢٠٣٢) و برخی بتاله گورداس‌پور در هند (مالک رام، ۴۴٧) و برخی روستای فریدآباد از حومۀ دهلی می‌دانند (مرقّع شعرا، ٢٧). | ||
با توجه به گفتۀ قتیل در دیوان غزلیاتش، او خود مولدش را در دهلی و در جایی | با توجه به گفتۀ قتیل در دیوان غزلیاتش، او خود مولدش را در دهلی و در جایی دیگر شاه‌جهان‌آباد دانسته است: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|''گرچه باشد مولد من خاک دهلی ای قتیل''|2=''کم کسی چون من ز یزد و ایروان برخاسته است''}} | {{ب|''گرچه باشد مولد من خاک دهلی ای قتیل''|2=''کم کسی چون من ز یزد و ایروان برخاسته است''}} | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
دربارۀ سال تولد میرزا | دربارۀ سال تولد میرزا محمدحسن قتیل سالهای 1166ق - ١١٧٠ق و ١١٧٢ق را آورده‌اند. | ||
قتیل خود در مقدمه دیوان گوید: | قتیل خود در مقدمه دیوان گوید: | ||
«اکنون که تماشای عمر مستعار از سیر بهارستان عشره رابع فارغ و قدم در چمن سال اوّل از خامس اعشار گذاشته و دور، دور سنۀ احد عشر و مائتان والف از هجرت جناب رسالت‌پناهی ....». | «اکنون که تماشای عمر مستعار از سیر بهارستان عشره رابع فارغ و قدم در چمن سال اوّل از خامس اعشار گذاشته و دور، دور سنۀ احد عشر و مائتان والف از هجرت جناب رسالت‌پناهی ....». | ||
با توجه به عبارت فوق که قتیل دیوانش را در سال 1211ق سروده، در آن سال ۴١ سال داشته؛ بنابراین سال تولد وی 1170ق خواهد بود. دکتر وحید قریشی هم این سال را با توجه به همین گفتۀ قتیل، پذیرفتنی میداند. (قریشی، ٢٠٠). | |||
با توجه به عبارت فوق که قتیل دیوانش را در سال 1211ق سروده، در آن سال ۴١ سال داشته؛ بنابراین سال تولد وی 1170ق خواهد بود. دکتر [[وحید قریشی]] هم این سال را با توجه به همین گفتۀ قتیل، پذیرفتنی میداند. (قریشی، ٢٠٠). | |||
==تشرف به اسلام== | ==تشرف به اسلام== | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۶: | ||
قتیل در آغاز هفت تماشا نام خودرا محمدحسن آورده است: | قتیل در آغاز هفت تماشا نام خودرا محمدحسن آورده است: | ||
«اما بعد قشقه طراز جبین هیچ مدانی ... قافله‌سالار گمراهان حقیقت ناآگاه محمدحسن مشهور به قتيل روسياه ...». | «اما بعد قشقه طراز جبین هیچ مدانی ... قافله‌سالار گمراهان حقیقت ناآگاه محمدحسن مشهور به قتيل روسياه ...». | ||
| خط ۸۸: | خط ۹۱: | ||
==مذهب قتیل== | ==مذهب قتیل== | ||
بنا به گفتۀ صاحبان تذکره، قتیل پس از قبول اسلام، مذهب شیعۀ اثناعشری را برمی‌گزیند. وی در ابتدای شجرةُالاَمانی پس از حمد و نعت حضرت رسول گوید: | بنا به گفتۀ صاحبان تذکره، قتیل پس از قبول اسلام، مذهب شیعۀ اثناعشری را برمی‌گزیند. وی در ابتدای [[شجرة الاماني|شجرةُالاَمانی]] پس از حمد و نعت حضرت رسول گوید: | ||
«زهی خدای جهان‌آفرین که حضرت محمّد مصطفی را به رسالت برگزیده و خھی رسول والانژاد که جز علی علیه‌السلام و اولاد امجادش دیگری را سزاوار منصب خلافت خود نديد ... )» | «زهی خدای جهان‌آفرین که حضرت محمّد مصطفی را به رسالت برگزیده و خھی رسول والانژاد که جز علی علیه‌السلام و اولاد امجادش دیگری را سزاوار منصب خلافت خود نديد ...)» | ||
که از گفتۀ فوق به تلویح مذهب تشیع او روشن می‌شود. اینکه قتیل ازدواج کرده، در یکی از نامه‌هایی که به خواجه امامی نوشته این‌گونه برمی‌آید که ازدواج اول او ناموفق بوده و تن به ازدواج مجدّد نداده است. | که از گفتۀ فوق به تلویح مذهب تشیع او روشن می‌شود. اینکه قتیل ازدواج کرده، در یکی از نامه‌هایی که به خواجه امامی نوشته این‌گونه برمی‌آید که ازدواج اول او ناموفق بوده و تن به ازدواج مجدّد نداده است. | ||
نمونه اشعارش: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|''ما را به غمزه کشت و قضا را بهانه ساخت''|2=''خود سوی ما نديد و حيا را بهانه ساخت''}} | |||
{{ب|''دستی به دوش غير نهاد از ره کرم''|2=''ما را چو ديد لغزش پا را بهانه ساخت''}} | |||
{{ب|''آمد برون خانه چو آواز ما شنيد''|2=''بخشيدن نواله، گدا را بهانه ساخت''}} | |||
{{ب|''رفتم به مسجد از پی نظاره رخش''|2=''دستی به رخ کشيد و دعا را بهانه ساخت''}} | |||
{{ب|''زاهد نداشت تاب جمال پری رخان''|2=''کنجی گرفت و ترس خدا را بهانه ساخت''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
==تاریخ وفات== | ==تاریخ وفات== | ||
| خط ۹۹: | خط ۱۰۹: | ||
سرانجام در روز شنبه ٢٣ ربیع‌الاول سال 1233ق/٣١ژانویه ١٨١٨م و به قولی در روز شنبه ٢٣ صفر 1233ق در لکهنو درگذشت. و در باغ قیصر لکنو که در آن زمان حسینیه بود به خاک سپرده شد.<ref> ر.ک: رفوگران، مروارید، ص200</ref><ref> ر.ک: قتیل دهلوی، محمدحسن، ص11-18</ref> | سرانجام در روز شنبه ٢٣ ربیع‌الاول سال 1233ق/٣١ژانویه ١٨١٨م و به قولی در روز شنبه ٢٣ صفر 1233ق در لکهنو درگذشت. و در باغ قیصر لکنو که در آن زمان حسینیه بود به خاک سپرده شد.<ref> ر.ک: رفوگران، مروارید، ص200</ref><ref> ر.ک: قتیل دهلوی، محمدحسن، ص11-18</ref> | ||
==آثار== | |||
دیوان قتیل دهلوی | |||
مثنوی صبح بهار | |||
دریای لطافت | |||
چهار شربت | |||
نهرالفصاحت | |||
شجرة الاَماني | |||
مظهر العجائب في المصطلحات<ref> ر.ک: رفوگران، مروارید، هفت تماشای قتیل لاهوری و نسخه‌های آن، ص167</ref> | |||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۳۲: | ||
#آقابزرگ تهرانی، محمدحسن، الذریعة الی تصانيف الشيعة، دار الأضواء - بیروت - لبنان، 1403 هجری قمری|1983 میلادی | #آقابزرگ تهرانی، محمدحسن، الذریعة الی تصانيف الشيعة، دار الأضواء - بیروت - لبنان، 1403 هجری قمری|1983 میلادی | ||
#[[:noormags:1342908|رفوگران، مروارید، بررسی متن شناختی نسخه خطی هفت تماشا از منظر مردم شناسی، آینه میراث پاییز و زمستان 1396 - شماره 61 رتبه ب (وزارت علوم/ISC (18 صفحه - از 199 تا 216)]]. | #[[:noormags:1342908|رفوگران، مروارید، بررسی متن شناختی نسخه خطی هفت تماشا از منظر مردم شناسی، آینه میراث پاییز و زمستان 1396 - شماره 61 رتبه ب (وزارت علوم/ISC (18 صفحه - از 199 تا 216)]]. | ||
#[[:noormags:1342908|رفوگران، مروارید، هفت تماشای قتیل لاهوری و نسخه‌های آن، آینه میراث پاییز و زمستان 1394 - شماره 57 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم/ISC (24 صفحه - از 165 تا 188)]]. | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[شجرة الاماني]] | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:مقالات(مرداد) باقی زاده]] | [[رده:مقالات(مرداد) باقی زاده]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 مرداد 1403]] | ||