شرح اوائل مثنوی

شرح اوائل مثنوی
پدیدآوران	مصنفک‌، علی‌ بن‌ محمد (نويسنده) مولوی، جلال‎‌الدین محمد بن محمد (نویسنده) طیب، زهیر (محقق)
عنوان‌های دیگر	مثنوی. شرح
ناشر	دار التراث
مکان نشر	ترکیه - استانبول
سال نشر	1398ش - 2019م
چاپ	1
شابک	‎978-600-99649-9-4
موضوع	مولوی، جلال الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی - نقد و تفسیر - شعر فارسی - قرن 7ق. - تاریخ و نقد - شعر عرفانی - قرن 7 ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	4ش6م 5301 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح اوایل مثنوی، تألیف علاء‌الدین علی بن محمد شاهرودی بسطامی، مشهور به مصنّفک (875-803ق)، شرحی فارسی بر مثنوی معنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (604-672ق) است. این اثر با مقدمه، تحقیق و تصحیح زهیر طیب منتشر شده است.

مثنوی معنوی یکی از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین منظومه‌های عرفانی است و از دیرباز عرفا، ادبا و اندیشمندان سعی در شناخت و تبیین اندیشه‌های مولانا داشته‌اند. تاکنون بیش از 70 شرح و حاشیه بر مثنوی نوشته شده است. در این بین، شرح شیخ علی بن مجدالدین شاهرودی بسطامی، متخلص به مصنفک، از این حیث که جزو نخستین شروح مثنوی است و شارح در شرح ابیات، به آیات و احادیث، حکایاتی از عرفا و بزرگان دینی و ابیاتی از غزلیات شمس یا اشعار برخی از شعرای دیگر، مانند: عطار و سنایی استناد داده است، از اهمیت بسزایی برخوردار است‏.

تاریخ آغاز کتابت این اثر به گزارش مقدمه آن، سال 845ق و محل تألیف در سرزمین روم ذکر شده است؛ لکن گویا نویسنده به علت مراجعه به بلاد خراسان، مدتی از ادامه تألیف دست می‌کشد و پس از بازگشت به جوار مقبره مولانا، نگارش این اثر را ادامه می‌دهد.

شرح مصنفک از بیت آغازین مثنوی «بشنو از نی چون حکایت می‌کند» شروع می‌شود و تا بیت «سرّ من از ناله من دور نیست» ادامه می‌یابد. بسطامی ابتدا در این خصوص که چرا مولانا مثنوی را با عبارت «بسم الله الرحمن الرحيم» و ذکر نام خدا شروع نکرده است، توضیح مفصلی ارائه می‌دهد. سپس درباره رموز نهفته در «نی» صحبت می‌کند و شواهد و مثال‌های فراوانی از غزلیات شمس ذکر می‌کند. وی در شرح ابیات نی‌نامه، حدود 90 بار به آیات قرآنی استشهاد کرده، در موارد بسیاری از احادیث نبوی(ص) بهره برده است. همچنین نویسنده، غالباً در شرح هر بیت، حکایتی متناسب با موضوع آن بیت از عرفای بزرگ مانند: بایزید بسطامی، حسین بن منصور حلاج، فریدالدین عطار و غیره ذکر کرده است.

محقق اثر در مقدمه، یازده مورد از دیدگاه‌های مؤلف، ویژگی‌های سبکی اثر و ویژگی‌های نگارشی نسخه را متذکر شده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق.