۱۴۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[يازيجي، تحسين]] (مصحح) | [[يازيجي، تحسين]] (مصحح) | ||
| زبان = | | زبان = فارسی | ||
| کد کنگره = الف7م9 292/94 BP | | کد کنگره = الف7م9 292/94 BP | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد = 2 | | تعداد جلد = 2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10282 | ||
| کتابخوان همراه نور =10282 | | کتابخوان همراه نور =10282 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
'''مناقب العارفين'''، تألیف [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|شمس‌الدین احمد افلاکی عارفی]]، با تصحیحات و حواشی و تعلیقات [[یازیجی، تحسین|تحسین یازیجی]]، کتابی است در شرح حال خاندان [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] و مشایخ طریقت مولویه. | '''مناقب العارفين'''، تألیف [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|شمس‌الدین احمد افلاکی عارفی]]، با تصحیحات و حواشی و تعلیقات [[یازیجی، تحسین|تحسین یازیجی]]، کتابی است در شرح حال خاندان [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] و مشایخ طریقت مولویه. | ||
==انگیزه تألیف== | |||
[[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|شمس افلاکی]] به دستور نوه [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]]، جلال‌الدین عارف که به اولو عارف چلبی نیز در این کتاب نامبردار است، این اثر را در نیمه اول قرن هشتم نگاشته است<ref>ر.ک: دماوندی، مجتبی، ص131</ref>. | [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|شمس افلاکی]] به دستور نوه [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]]، جلال‌الدین عارف که به اولو عارف چلبی نیز در این کتاب نامبردار است، این اثر را در نیمه اول قرن هشتم نگاشته است<ref>ر.ک: دماوندی، مجتبی، ص131</ref>. | ||
==تاریخ نگارش== | |||
این کتاب شصت سال‌پس از فوت [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] پایان یافته است. [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|افلاکی]] در سال 718ق/1318م، نگارش کتاب خویش را آغاز و در سال 754ق/1353م، به فرجام آورده است. به این ترتیب نگارش کتاب، 35 سال طول کشیده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | این کتاب شصت سال‌پس از فوت [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] پایان یافته است. [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|افلاکی]] در سال 718ق/1318م، نگارش کتاب خویش را آغاز و در سال 754ق/1353م، به فرجام آورده است. به این ترتیب نگارش کتاب، 35 سال طول کشیده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
==اهمیت کتاب== | |||
اثر حاضر، یکی از متون معتبر نثر فارسی است که از منابع اصلی پژوهشگران درباره شخصیت [[مولوی، جلال‌الدین محمد|جلال‌الدین مولوی]] و خاندان و یارانش می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص129</ref>. | اثر حاضر، یکی از متون معتبر نثر فارسی است که از منابع اصلی پژوهشگران درباره شخصیت [[مولوی، جلال‌الدین محمد|جلال‌الدین مولوی]] و خاندان و یارانش می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص129</ref>. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
در مقدمه، به موضوع فصول کتاب، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص2-6</ref>. | در مقدمه، به موضوع فصول کتاب، اشاره گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص2-6</ref>. | ||
کتاب ده فصل دارد که از مناقب بهاء الولد آغاز می‌گردد و در پی، مناقب [[محقق ترمذی، برهان‌الدین حسین|محقق ترمذی]]، [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا جلال‌الدین]]، [[شمس تبریزی، محمد بن علی|شمس تبریزی]]، صلاح‌الدین زرکوب، حسام‌الدین چلبی، [[بهاءالدین ولد، محمد بن حسین|بهاءالدین ولد]]، امیر عارف، امیر عابد می‌آید و دهمین فصل ویژه اولاد و اخلاف ایشان است<ref>ر.ک: دماوندی، مجتبی، ص131</ref>. | کتاب ده فصل دارد که از مناقب بهاء الولد آغاز می‌گردد و در پی، مناقب [[محقق ترمذی، سید برهان‌الدین حسین|محقق ترمذی]]، [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا جلال‌الدین]]، [[شمس تبریزی، محمد بن علی|شمس تبریزی]]، صلاح‌الدین زرکوب، حسام‌الدین چلبی، [[بهاءالدین ولد، محمد بن حسین|بهاءالدین ولد]]، امیر عارف، امیر عابد می‌آید و دهمین فصل ویژه اولاد و اخلاف ایشان است<ref>ر.ک: دماوندی، مجتبی، ص131</ref>. | ||
چهار تن از این افراد، [[محقق ترمذی، برهان‌الدین حسین|محقق ترمذی]]، [[شمس تبریزی، محمد بن علی|شمس تبریزی]]، صلاح‌الدین زرکوب و حسام‌الدین چلبی از خاندان [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] نیستند، ولی بیشتر کتاب ویژه خاندان [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] است<ref>ر.ک: همان</ref>. | چهار تن از این افراد، [[محقق ترمذی، سید برهان‌الدین حسین|محقق ترمذی]]، [[شمس تبریزی، محمد بن علی|شمس تبریزی]]، صلاح‌الدین زرکوب و حسام‌الدین چلبی از خاندان [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] نیستند، ولی بیشتر کتاب ویژه خاندان [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
بی‌گمان «مناقب العارفين»، یکی از متون زیبا و ساده عرفانی است و با فرصتی طولانی که نگارنده کتاب در اختیار داشته است، در نگارش اثر بسیار دقت دارد. نقل داستانها و کرامات جذابیت متن را بیشتر می‌نماید و بااینکه نثر آن ساده است، آوردن اشعار فراوان بر زیبایی آن افزوده است. روایت خوابها و به اسطوره نزدیک شدن شخصیتها نیز برتری دیگر کتاب است<ref>ر.ک: همان، ص132</ref>. | بی‌گمان «مناقب العارفين»، یکی از متون زیبا و ساده عرفانی است و با فرصتی طولانی که نگارنده کتاب در اختیار داشته است، در نگارش اثر بسیار دقت دارد. نقل داستانها و کرامات جذابیت متن را بیشتر می‌نماید و بااینکه نثر آن ساده است، آوردن اشعار فراوان بر زیبایی آن افزوده است. روایت خوابها و به اسطوره نزدیک شدن شخصیتها نیز برتری دیگر کتاب است<ref>ر.ک: همان، ص132</ref>. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
آیات و احادیث و ابیات بیساری در متن دیده می‌شود. تعابیر و کلمات و اصطلاحات خاص صوفیه در این اثر بسیار است و کلمات و ترکیبات مغولی نیز در کتاب دیده می‌شود. بیان [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|افلاکی]] در همه مناقب در عین استادی و در همه حال که نشان‌دهنده اطلاع وافر او از عربیت است، ساده و دور از پیرایه‌های لفظی است<ref>ر.ک: همان</ref>. | آیات و احادیث و ابیات بیساری در متن دیده می‌شود. تعابیر و کلمات و اصطلاحات خاص صوفیه در این اثر بسیار است و کلمات و ترکیبات مغولی نیز در کتاب دیده می‌شود. بیان [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|افلاکی]] در همه مناقب در عین استادی و در همه حال که نشان‌دهنده اطلاع وافر او از عربیت است، ساده و دور از پیرایه‌های لفظی است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
اطلاعات تاریخی این کتاب بسیار است و درباره مناسبت سرایش برخی از غزلهای [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] توصیحاتی دارد، که البته باید با تردید به آن نگریست؛ | اطلاعات تاریخی این کتاب بسیار است و درباره مناسبت سرایش برخی از غزلهای [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] توصیحاتی دارد، که البته باید با تردید به آن نگریست؛ بهعنوان نمونه، روایت او درباره غزلی که [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] هنگام مرگ می‌سراید، با روایت [[فریدون سپهسالار]] تفاوتی دارد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
نخستین بخش از کتاب به زندگانی پدر [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا جلال‌الدین]] می‌پردازد. چون اصل برزندگانی مولوی است بایست پدری شگفت و شگرف داشته باشد و افسانه‌های [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|افلاکی]] این مهم را برعهده دارد. داستانها وخوابها و کراماتی که او را همتای عارفان بسیار بزرگ جلوه می‌دهد و از پدر او، یعنی نیای مولوی سخنانی به میان می‌آید. حال بایست دید چقدر این داستانهای زیبا درست و دقیقند. به قسمتی از کتاب که زندگانی بهاءولد در آن آمده است، دکتر [[زرین‌کوب، عبدالحسین|عبدالحسین زرین‌کوب]] و [[عبدالباقی گولپیناری]] | نخستین بخش از کتاب به زندگانی پدر [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا جلال‌الدین]] می‌پردازد. چون اصل برزندگانی مولوی است بایست پدری شگفت و شگرف داشته باشد و افسانه‌های [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|افلاکی]] این مهم را برعهده دارد. داستانها وخوابها و کراماتی که او را همتای عارفان بسیار بزرگ جلوه می‌دهد و از پدر او، یعنی نیای مولوی سخنانی به میان می‌آید. حال بایست دید چقدر این داستانهای زیبا درست و دقیقند. به قسمتی از کتاب که زندگانی بهاءولد در آن آمده است، دکتر [[زرین‌کوب، عبدالحسین|عبدالحسین زرین‌کوب]] و [[عبدالباقی گولپیناری]] نیز، با دید انتقادی نگریسته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص132-133</ref>. | ||
نخستین نکته‌ای که درخور توجه است، آن است که این خانواده پیش از آنکه به عارف و صوفی ملقب باشند، به واعظ و خطیب شناخته می‌شوند و در مهاجرت و سفرها نیز ساکن مدرسه‌ها می‌شده‌اند و دیگر مطلب سلوک بهاءالولد است؛ نام پیر و شیخ طریقتی که او مراتب سیر و سلوک را نزدش گذرانده باشد در مناقب نیامده است و انتساب آنان به شیخ نجم‌الدین کبری اگر نادرست نباشد با تردید بسیار همراه است. دیگر نگاشته‌های مناقب درباره پدر و نیای مولوی به‌اختصار بررسی می‌شود: | نخستین نکته‌ای که درخور توجه است، آن است که این خانواده پیش از آنکه به عارف و صوفی ملقب باشند، به واعظ و خطیب شناخته می‌شوند و در مهاجرت و سفرها نیز ساکن مدرسه‌ها می‌شده‌اند و دیگر مطلب سلوک بهاءالولد است؛ نام پیر و شیخ طریقتی که او مراتب سیر و سلوک را نزدش گذرانده باشد در مناقب نیامده است و انتساب آنان به شیخ نجم‌الدین کبری اگر نادرست نباشد با تردید بسیار همراه است. دیگر نگاشته‌های مناقب درباره پدر و نیای مولوی به‌اختصار بررسی می‌شود: | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
اما ظاهرا دلیل بزرگی و تصوف او نظر مولوی و عنایت اوست. او لزومی به تحصیل و سلوک نداشته و نیازی به آموختن و دانستن در خود نمی‌دیده است. گاه ریسمان گردن او را مولانا بر کتف می‌گرفته و می‌گفته که: «گاوک عارف توان شد»<ref>ر.ک: همان</ref>. | اما ظاهرا دلیل بزرگی و تصوف او نظر مولوی و عنایت اوست. او لزومی به تحصیل و سلوک نداشته و نیازی به آموختن و دانستن در خود نمی‌دیده است. گاه ریسمان گردن او را مولانا بر کتف می‌گرفته و می‌گفته که: «گاوک عارف توان شد»<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
در پایان می‌توان چنین گفت که «مناقب العارفين» یکی از متون زیبای صوفیانه است و دل‌انگیزی‌ها و لطافت بسیار دارد و داستانهای شگفت و خواندنی پرجاذبه در آن فراوان است، ولی مستند نیست و از نظر محتوایی کسانی که در تاریخ خاندان [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] بدان رجوع می‌کنند، بایستی با احتیاط و نگرش ناقدانه آن را مطالعه کنند. [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|افلاکی]] درباره پیشینیان اسطوره‌سازی می‌کند و اغراق‌های صوفیانه را جایگزین واقعیت می‌نماید و درباره معاصران خود نمی‌تواند حقیقت را مشاهده کند. تمام کارهای شگفت و دور از انصاف و مردمی امیر عارف را کرامات می‌پندارد و برای این صوفی خودخواه عباراتی می‌آورد که بنا بر نقد نگاشته‌های خودش هیچ درخور و شایسته او نیست <ref>ر.ک: همان، ص140</ref>. | در پایان می‌توان چنین گفت که «مناقب العارفين» یکی از متون زیبای صوفیانه است و دل‌انگیزی‌ها و لطافت بسیار دارد و داستانهای شگفت و خواندنی پرجاذبه در آن فراوان است، ولی مستند نیست و از نظر محتوایی کسانی که در تاریخ خاندان [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] بدان رجوع می‌کنند، بایستی با احتیاط و نگرش ناقدانه آن را مطالعه کنند. [[افلاکی، احمد بن اخی ناطور|افلاکی]] درباره پیشینیان اسطوره‌سازی می‌کند و اغراق‌های صوفیانه را جایگزین واقعیت می‌نماید و درباره معاصران خود نمی‌تواند حقیقت را مشاهده کند. تمام کارهای شگفت و دور از انصاف و مردمی امیر عارف را کرامات می‌پندارد و برای این صوفی خودخواه عباراتی می‌آورد که بنا بر نقد نگاشته‌های خودش هیچ درخور و شایسته او نیست<ref>ر.ک: همان، ص140</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
#[[:noormags:627483| دماوندی، مجتبی، «بشوی اوراق: نقد محتوایی بر دو بخش از مناقب العارفين»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: شناخت، بهار 1387، شماره 57، علمی - پژوهشی (12 صفحه، از 129 تا 140)]]. | #[[:noormags:627483| دماوندی، مجتبی، «بشوی اوراق: نقد محتوایی بر دو بخش از مناقب العارفين»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: شناخت، بهار 1387، شماره 57، علمی - پژوهشی (12 صفحه، از 129 تا 140)]]. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[ثواقب المناقب اولياءالله]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده: تصوف و عرفان]] | [[رده: تصوف و عرفان]] | ||
[[رده:طرائق صوفیه]] | [[رده:طرائق صوفیه]] | ||