۱۴۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:خرداد(99)' به '') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
[[انصاری، قاسم]] (مقدمه‌نويس) | [[انصاری، قاسم]] (مقدمه‌نويس) | ||
| زبان = | | زبان = فارسی | ||
| کد کنگره =/ه3ک5 1375 282/6 BP | | کد کنگره =/ه3ک5 1375 282/6 BP | ||
| موضوع = تصوف - متون | | موضوع = تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
عارفان - | عارفان - سرگذشت‌نامه | ||
عرفان - متون | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
نثر | نثر فارسی- قرن 5ق. | ||
| ناشر =طهوري | | ناشر =طهوري | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد = 1 | | تعداد جلد = 1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10268 | ||
| کتابخوان همراه نور = 10268 | | کتابخوان همراه نور = 10268 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
'''كشف المحجوب'''، تصنیف [[هجویری، علی بن عثمان|ابوالحسن علی بن عثمان جلابی هجویری غزنوی]]، یکی از مهمترین کتب صوفیه است که با تصحیح «[[و – ژوکوفسکی]]» و مقدمه [[انصاری، قاسم|قاسم انصاری]]، به چاپ رسیده است. | '''كشف المحجوب'''، تصنیف [[هجویری، علی بن عثمان|ابوالحسن علی بن عثمان جلابی هجویری غزنوی]]، یکی از مهمترین کتب صوفیه است که با تصحیح «[[و – ژوکوفسکی]]» و مقدمه [[انصاری، قاسم|قاسم انصاری]]، به چاپ رسیده است. | ||
==اهمیت کتاب== | |||
این کتاب یکی از مهمترین کتب صوفیه است که هم از جهت احتوا بر امهات مسائل تصوف و هم از جهت معرفی بزرگان این فرقه و هم از لحاظ سبک نوشته و کهنگی اسلوب فارسی و هم از جهت نظریات بدیع مؤلف، حائز اهمیت بسیار است و تأثیری که این کتاب در نوشته‌های صوفیان بعد داشته است نیز بسیار قابل ملاحظه بوده است<ref>ر.ک: ذاکری، مصطفی، ص159</ref>. | این کتاب یکی از مهمترین کتب صوفیه است که هم از جهت احتوا بر امهات مسائل تصوف و هم از جهت معرفی بزرگان این فرقه و هم از لحاظ سبک نوشته و کهنگی اسلوب فارسی و هم از جهت نظریات بدیع مؤلف، حائز اهمیت بسیار است و تأثیری که این کتاب در نوشته‌های صوفیان بعد داشته است نیز بسیار قابل ملاحظه بوده است<ref>ر.ک: ذاکری، مصطفی، ص159</ref>. | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
کتاب در حقیقت شامل سه قسمت است: | کتاب در حقیقت شامل سه قسمت است: | ||
قسمت اول: مقدمه درباره سبب نوشتن کتاب است که به گفته دکتر پورجوادی، یکی از صادقانهترین دیباچه‌هاست و در آن مطالبی جالب درباره وضع کتاب در جامعه و سرقت ادبی و حقوق مؤلف مطرح شده است. مؤلف در آن با خوانندگان کتاب صمیمانه مطالبی را مطرح کرده است که گرچه به موضوع تصوف ارتباط ندارد، اما پرده از روی مشکلات نویسندگان آن زمان برداشته است. او ابتدا در چند سطر مختصر، مطالبی کلی درباره این کتاب ذکر می‌کند؛ چون: نام خود، استخاره و طلب خیر کردن از خدا در تألیف کتاب و اجابت مسئول سؤالکنندهای که از او خواسته است کتابی در اینباره بنویسد و امثال آنها. سپس جزءبه‌جزء این مطالب را | قسمت اول: مقدمه درباره سبب نوشتن کتاب است که به گفته دکتر پورجوادی، یکی از صادقانهترین دیباچه‌هاست و در آن مطالبی جالب درباره وضع کتاب در جامعه و سرقت ادبی و حقوق مؤلف مطرح شده است. مؤلف در آن با خوانندگان کتاب صمیمانه مطالبی را مطرح کرده است که گرچه به موضوع تصوف ارتباط ندارد، اما پرده از روی مشکلات نویسندگان آن زمان برداشته است. او ابتدا در چند سطر مختصر، مطالبی کلی درباره این کتاب ذکر می‌کند؛ چون: نام خود، استخاره و طلب خیر کردن از خدا در تألیف کتاب و اجابت مسئول سؤالکنندهای که از او خواسته است کتابی در اینباره بنویسد و امثال آنها. سپس جزءبه‌جزء این مطالب را به‌تفصیل تمام شرح داده است که چنین شیوه‌ای در مقدمه یا دیباچه هیچ کتابی دیده نشده است<ref>ر.ک: ذاکری، مصطفی، ص160</ref>. | ||
قسمت دوم: شامل اطلاعات کلی در باب تصوف و شرح حال صوفیان معروف است که تا زمان [[هجویری، علی بن عثمان|هجویری]] نامبردار بوده‌اند. در ابتدای این قسمت، شش باب درباره مسائل مقدماتی تصوف، چون معنای علم، فقر و تصوف و آداب خرقه‌پوشیدن و فرق میان فقر و صوفی‌گری (صفوت) و بحثی درباره ملامتی‌گری آورده است و سپس به شرح حال بزرگان تصوف از ابتدا تا زمان خود در هفت باب پرداخته است: باب اول آن به پیشوایان اولیه تصوف، یعنی چهار خلیفه اول اختصاص دارد و در باب بعدی به اهلبیت(ع) پرداخته است که شامل امام حسن مجتبی(ع) تا [[امام جعفر صادق(ع)|حضرت امام جعفر صادق(ع)]] می‌گردد و سپس به اهل صفه و بعد به چهار نفر از صوفیان تابعین، مثل اویس قرنی و [[بصری، حسن|حسن بصری]] پرداخته است و در باب بعد، 64 نفر از اتباع تابعین و آنگاه ده نفر از متأخران را نام می‌برد و از آنان مطالبی عرفانی نقل می‌کند و تعدادی از معاصرین خود را نیز در باب بعدی ذکر می‌کند و سرانجام در باب آخر، فرقه‌های مختلف صوفیه را نام می‌برد، شامل نام 12 فرقه، که بسیاری از آنها اکنون وجود ندارند و در عوض فرقه‌های دیگری امروزه به‌جای آنها موجود است. به نظر [[نیکلسون، رینولد الین|نیکلسون]]، از این 12 فرقه فقط فرقه ملامتیه در آثار قبل از [[هجویری، علی بن عثمان|هجویری]] معرفی شده است و [[هجویری، علی بن عثمان|هجویری]] این فرقه را به نام قصاریه نامیده است<ref>ر.ک: همان، ص160-161</ref>. | قسمت دوم: شامل اطلاعات کلی در باب تصوف و شرح حال صوفیان معروف است که تا زمان [[هجویری، علی بن عثمان|هجویری]] نامبردار بوده‌اند. در ابتدای این قسمت، شش باب درباره مسائل مقدماتی تصوف، چون معنای علم، فقر و تصوف و آداب خرقه‌پوشیدن و فرق میان فقر و صوفی‌گری (صفوت) و بحثی درباره ملامتی‌گری آورده است و سپس به شرح حال بزرگان تصوف از ابتدا تا زمان خود در هفت باب پرداخته است: باب اول آن به پیشوایان اولیه تصوف، یعنی چهار خلیفه اول اختصاص دارد و در باب بعدی به اهلبیت(ع) پرداخته است که شامل امام حسن مجتبی(ع) تا [[امام جعفر صادق(ع)|حضرت امام جعفر صادق(ع)]] می‌گردد و سپس به اهل صفه و بعد به چهار نفر از صوفیان تابعین، مثل اویس قرنی و [[بصری، حسن|حسن بصری]] پرداخته است و در باب بعد، 64 نفر از اتباع تابعین و آنگاه ده نفر از متأخران را نام می‌برد و از آنان مطالبی عرفانی نقل می‌کند و تعدادی از معاصرین خود را نیز در باب بعدی ذکر می‌کند و سرانجام در باب آخر، فرقه‌های مختلف صوفیه را نام می‌برد، شامل نام 12 فرقه، که بسیاری از آنها اکنون وجود ندارند و در عوض فرقه‌های دیگری امروزه به‌جای آنها موجود است. به نظر [[نیکلسون، رینولد الین|نیکلسون]]، از این 12 فرقه فقط فرقه ملامتیه در آثار قبل از [[هجویری، علی بن عثمان|هجویری]] معرفی شده است و [[هجویری، علی بن عثمان|هجویری]] این فرقه را به نام قصاریه نامیده است<ref>ر.ک: همان، ص160-161</ref>. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
اثر حاضر مورد استفاده غالب متصوفان قرار گرفته است؛ چنان‌که در «[[تذکرة الأولیاء|تذكرة الأولياء]]» [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] و «[[نفحات الأنس]]» [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] بهخصوص از قسمت شرح حالهای صوفیان که در «كشف المحجوب» آمده، بسیار استفاده شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | اثر حاضر مورد استفاده غالب متصوفان قرار گرفته است؛ چنان‌که در «[[تذکرة الأولیاء|تذكرة الأولياء]]» [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] و «[[نفحات الأنس]]» [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] بهخصوص از قسمت شرح حالهای صوفیان که در «كشف المحجوب» آمده، بسیار استفاده شده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
در فارسی، قبل از «كشفالمحجوب»، کتاب «[[شرح التعرف لمذهب التصوف|شرح تعرف]]» تألیف امام [[مستملی، اسماعیل بن محمد|ابوابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی بخاری]] در علم تصوف نوشته شده است که در چهار مجلد تنظیم شده است و نام اصلی آن «نور المريدين و فضيحة المدعين» است و در حقیقت شرحی است بر کتاب «[[التصرف لمذهب أهل التصوف|التعرف لمذهب أهل التصوف]]» [[کلاباذی، ابوبکر محمد|کلابادی]]، اما گویا [[هجویری، علی بن عثمان|هجویری]] این کتاب را که بسیار با «كشف المحجوب» وجه اشتراک دارد، ندیده بوده است. درهرحال باید گفت که «كشف المحجوب»، دومین کتاب فارسی موجود در زمینه تصوف است که اینک در دست است. در «كشف المحجوب» داستانها و افسانه‌های خرافی بسیار از مشایخ صوفیه نقل شده است که باورکردن آنها مشکل است؛، گرچه همانها و مشابهات آنها در «[[تذکرة الأولیاء|تذكرة الاولياء]]» و در «[[نفحات الأنس|نفخات الأنس]]» هم تکرار شده است؛ مثل آنکه وقتی یکی از مشایخ صوفیه قرآن می‌خواند، چهار پری از هیبت آن مُردند؛ یا زُرارة بن ابی‌اوفی در هنگام نماز، آیتی خواند و نعره‌ای زد و مُرد و زن دیگری در کوفه با شنیدن آیتی جان داد؛ یا اینکه صد شتر با باری دو برابر معمولی با آواز حُدی یک غلام راه طولانی را یکسره طی کردند و مردند؛ یا از صوت خوش حضرت داود یک بار 700 کنیزک عذراء مردند و در باب سماع از این افسانه‌ها بسیار گفته است، اما به زبانی که گویی بهراستی واقع شده است؛ یا ابراهیم خواص با شنیدن بیتی شعر، که صوفی‌ای خواند چنان به وجد آمد که شروع کرد به پای کوبیدن بر زمین و پاهایش در سنگ مثل موم فرو می‌رفت. مرحوم علامه قزوینی درباره این قبیل مطالب، در مقدمه‌ای که بر «[[تذکرة الأولیاء|تذكرة الأولياء]]» [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] نوشته‌اند، تحت عنوان «امور مکذوبه» شرحی آورده است<ref>ر.ک: همان، ص162-163</ref>. | در فارسی، قبل از «كشفالمحجوب»، کتاب «[[شرح التعرف لمذهب التصوف (تصحیح محمد روشن)|شرح تعرف]]» تألیف امام [[مستملی، اسماعیل بن محمد|ابوابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی بخاری]] در علم تصوف نوشته شده است که در چهار مجلد تنظیم شده است و نام اصلی آن «نور المريدين و فضيحة المدعين» است و در حقیقت شرحی است بر کتاب «[[التصرف لمذهب أهل التصوف|التعرف لمذهب أهل التصوف]]» [[کلاباذی، ابوبکر محمد|کلابادی]]، اما گویا [[هجویری، علی بن عثمان|هجویری]] این کتاب را که بسیار با «كشف المحجوب» وجه اشتراک دارد، ندیده بوده است. درهرحال باید گفت که «كشف المحجوب»، دومین کتاب فارسی موجود در زمینه تصوف است که اینک در دست است. در «كشف المحجوب» داستانها و افسانه‌های خرافی بسیار از مشایخ صوفیه نقل شده است که باورکردن آنها مشکل است؛، گرچه همانها و مشابهات آنها در «[[تذکرة الأولیاء|تذكرة الاولياء]]» و در «[[نفحات الأنس|نفخات الأنس]]» هم تکرار شده است؛ مثل آنکه وقتی یکی از مشایخ صوفیه قرآن می‌خواند، چهار پری از هیبت آن مُردند؛ یا زُرارة بن ابی‌اوفی در هنگام نماز، آیتی خواند و نعره‌ای زد و مُرد و زن دیگری در کوفه با شنیدن آیتی جان داد؛ یا اینکه صد شتر با باری دو برابر معمولی با آواز حُدی یک غلام راه طولانی را یکسره طی کردند و مردند؛ یا از صوت خوش حضرت داود یک بار 700 کنیزک عذراء مردند و در باب سماع از این افسانه‌ها بسیار گفته است، اما به زبانی که گویی بهراستی واقع شده است؛ یا ابراهیم خواص با شنیدن بیتی شعر، که صوفی‌ای خواند چنان به وجد آمد که شروع کرد به پای کوبیدن بر زمین و پاهایش در سنگ مثل موم فرو می‌رفت. مرحوم علامه قزوینی درباره این قبیل مطالب، در مقدمه‌ای که بر «[[تذکرة الأولیاء|تذكرة الأولياء]]» [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] نوشته‌اند، تحت عنوان «امور مکذوبه» شرحی آورده است<ref>ر.ک: همان، ص162-163</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
[[شرح التعرف لمذهب التصوف]] | [[شرح التعرف لمذهب التصوف (تصحیح محمد روشن)]] | ||
[[كشف المحجوب (تعریب)]] | [[كشف المحجوب (تعریب)]] | ||