پرسش وجود: برگردان و شرح درآمد وجود و زمان مارتین هایدگر

پرسش وجود
پدیدآوران	حسینی بهشتی، سید محمدرضا (نویسنده) انصاری نجف‌آبادی، زینب (نویسنده)
ناشر	علمی
مکان نشر	تهران
سال نشر	1399
شابک	‎2ـ463ـ404ـ964ـ978
کد کنگره	‏

پرسش وجود: برگردان و شرح درآمد وجود و زمان مارتین هایدگر تألیف سید محمدرضا حسینی بهشتی، زینب انصاری نجف‌آبادی؛ کتاب «وجود و زمان» اثر مارتین هایدگر در سال 1927 منتشر شد. این کتاب نخستین اثر بزرگ هایدگر است؛ هرچند نمی‌توان آن را تنها اثر بزرگ او دانست. در آغاز این اثر «درآمدی» به چشم می‌خورد که از ارزش و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. خود هایدگر بارها تأکید کرده که متن «درآمد» دشوارترین جزء کتاب است؛ زیرا او این متن حدود چهل‌صفحه‌ای را پس از نگارش متن اصلی و با اشراف کامل بر آنچه در کل اثر مطرح کرده، نگاشته است.

ساختار

کتاب در دو فصل به نگارش درآمده است.

گزارش کتاب

کتاب «وجود و زمان» اثر مارتین هایدگر در سال 1927 منتشر شد. این کتاب نخستین اثر بزرگ هایدگر است؛ هرچند نمی‌توان آن را تنها اثر بزرگ او دانست. در آغاز این اثر «درآمدی» به چشم می‌خورد که از ارزش و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. خود هایدگر بارها تأکید کرده که متن «درآمد» دشوارترین جزء کتاب است؛ زیرا او این متن حدود چهل‌صفحه‌ای را پس از نگارش متن اصلی و با اشراف کامل بر آنچه در کل اثر مطرح کرده، نگاشته است. هایدگر در این «درآمد» مسیر برنامۀ کامل خود در «وجود و زمان» را ترسیم می‌کند؛ گرچه می‌داند که این اثر در واقع تنها به چهار بخش از شش بخش وعده داده شده در درآمد پرداخته و ادامۀ کار به آثار آینده موکول شده است. هایدگر تا چاپ هفتم «وجود و زمان» در سال 1953، عبارت «نیمۀ تخست» را برای توصیف کتاب حفظ می‌کند؛ اما پس از آن، این عبارت از حذف و تأکید می‌کند با گذشت این سال‌ها، اگر بنا باشد نیمۀ دومی برای آن نگاشته شود، باید نیمۀ نخست را نیز بار دیگر از نو نوشت. «درآمد» کتاب از این‌رو بسیار آموزنده است که کمک می‌کند تا خواننده و محقق کتاب را با نگاهی جامع‌تر بنگرد و آن را جزئی از طرح بزرگ‌تری ببیند که هایدگر در دورۀ نخست اندیشه‌اش دنبال می‌کرده است. افزون بر این «درآمد» کتاب نه‌تنها مدخلی برای ورود به این اثر نظام‌مند است، بلکه نخستین شرحی است که خود هایدگر بر کتاب «وجود و زمان» نوشته است.

متن «درآمد» به عنوان پیشانی این اثر بر نکات مهمی انگشت می‌گذارد که در جریان متن کتاب کمتر دیده می‌شوند. در این میان مهم‌تر از هر چیز تأکید هایدگر بر «پرسش وجود» است. او در جریان نگارش متن، بیش از پیش به اهمیت پرسش وجود به عنوان موضوع بنیادین فلسفه وقوف پیدا می‌کند و در این «درآمد» بیش از هر چیز از «پرسش وجود» و «فراموشیِ» آن سخن می‌گوید. او در این راه، کار خود را با پرسش از دازاین انسانی از حیث خصوصیت وجودی‌اش آغاز می‌کند و شاید ناتمام‌ماندن طرح هایدگر در این کتاب، درست به همین دلیل است که در انتها تردید می‌کند که آیا نگریستن از دریچۀ حیثیت وجودی دازاین برای تحقق «پرسش وجود» کافی است یا چه‌بسا باید به جستجوی آغازی دیگر برای این کار برخاست. بدین ترتیب او در این «درآمد» راه پرسش وجود را طی می‌کند؛ بی‌آنکه این راه را به سرانجام رسانده باشد؛ زیرا بر آن است که پرسش وجود همین در راه بودن است.

«درآمد» ساختاری فشرده و ضابطه‌مند برای ترسیم طرح کلی «وجود و زمان» دارد. نخست از ساختار خود «پرسش» و سپس از ضرورت طرح پرسش وجود، ساختار و تقدم آن سخن می‌گوید (بندهای 1 تا 4). در پی آن، تحلیل آنتولوژیک دازاین (بند 5) و ساخت‌گشایی تاریخ انتولوژی با نظر به پرسش وجود (بند 6) را در پیش می‌گیرد و روش کار خود را در این تحقیق، پدیدارشناسانه می‌خواند (بند 7) و سرانجام طرح کامل خود در کتاب «وجود و زمان» را به‌اجمال ترسیم می‌کند (بند 8). اهمیت این «درآمد» و نیز فشردگی مطالب دقیقی که هایدگر در آن مطرح کرده است، ایجاب می‌کند که برای فهم روشن‌تر این متن شرحی نگاشته شود تا خوانندۀ فارسی‌زبان را در پیگیری اندیشه‌های او یاری و همراهی کند و این کتاب، تلاشی در همین جهت است.

این کتاب گام‌به‌گام با متن اصلی پیش رفته و کوشیده تا فشردگی و پیچیدگی متن را از میان بردارد. از این‌رو در این شرح تمامی فصل‌ها و اجزای این فصل‌ها با متن اصلی قابل تطبیق‌اند و از این نظر، خوانندۀ علاقمند می‌تواند در هر جای ترجمه که با ابهامی روبرو می‌شود، به‌راحتی به متن اصلی رجوع کند و در سنجش با آن، ابهام را برطرف سازد. این کتاب بیش از هر چیز حاصل گفتگوی درونی و بیرونی مترجم است برای رسیدن به فهمی روشن‌تر از مفاهیم پیچیدۀ هایدگر و تلاشی است برای بیان آنها به دقیق‌ترین و روان‌ترین بیان فارسی ممکن برای وی.

«درآمد» شامل هشت بند است. در این شرح، پاراگراف‌های هر بند تفسیر شده و با درج شمارۀ پاراگراف متن اصلی در حاشیۀ شرح به‌آسانی می‌توان از متن به شرح رفت و از شرح به متن بازگشت. بدین ترتیب جزء اول این کتاب، ترجمۀ متن «درآمد» «وجود و زمان» است و سپس جزء دوم به شرح نظام‌مند این متن می‌پردازد که بند به بند و پاراگراف به پاراگراف، مطابق با متن اصلی پیش می‌رود. در قسمت شرح، اصل واژگان و اصطلاحات مهم متن در پانوشت‌ها آمده است تا امکان درک بهتری از معنا را همراه با معادل فارسی فراهم آورد. از سوی دیگر معادل‌های انگلیسی اصطلاحات به پانوشت‌ها اضافه شده‌اند تا مددکار خواننده‌ای باشند که از راه زبان انگلیسی با هایدگر آشنا شده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات