رضاتوفیقی، میرمؤمن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۰۶

عکس منسوب به آیت‌الله آقا میر مومن رضاتوفیقی

نام
نام‌های دیگر
نام پدر	میر احمد ابن میر مؤمن
متولد	1190ش
محل تولد	روستای طولیان، شهرستان دهدشت کهگیلویه و بویر احمد
رحلت	1262ش
اساتید	آیت‌الله شیخ محمدعلی محلاتی آیت‌الله شیخ محمدمهدی کجوری آیت‌الله سیدعلی‌اکبر یزدی
برخی آثار	حواشی بر شرح لمعه حواشی بر قوانین الاصول حواشی بر مغنی‌اللبیب
کد مؤلف	AUTHORCODE AUTHORCODE

شاگردان

میرمحمد لطیف رضاتوفیقی

میرمحمد شریف

میرمحمد بن میرقاسم

برای دیگر کاربردها، رضاتوفیقی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

میرمؤمن رضاتوفیقی (حدود 1190-1262ش)، از علمای قرن سیزدهم کهگیلویه و بویر احمد.

ولادت

میرمؤمن بن میر احمد حدود سال 1190ش در روستای طولیان متولد شد.

خاندان

ایشان فرزند ارشد میراحمد که از بزرگان سادات رضاتوفیق بود و مادرشان مهرالنساء دختر قاید محمدیار از طایفه طیبی است. پدر ایشان از بزرگان سادات رضاتوفیق و فردی بسیار مشهور و متمول در آن دوران بود.آنچه از اسناد موجود بر می‌آید در آن دوران میر احمد بزرگ طایفه و دارای اعتبار و موقعیت اجتماعی بین همه اقوام بود و دارای املاک و مستغلات فراوان و از افراد بنام کهگیلویه در بین عام و خاص بود.

تحصیلات

میرمؤمن بعد از اینکه به مکتب رفت و خواندن و نوشتن و همچنین قرائت قرآن را یاد گرفت به جهت علاقه شدید که به علوم اجداد طاهرینش داشت تصمیم گرفت که برای تحصیل به حوزه علمیه شیراز رهسپار گردد.

ظاهراً پدر ایشان به جهت اینکه میر مؤمن پسر بزرگش بود و مال و اموال زیادی داشت و به تنهایی قادر به اداره‌ی املاک و مستغلات و احشام نبود و میر مؤمن دست راست ایشان بود، موافق با تحصیل ایشان در شیراز که فاصله زیادی با کهگیلویه داشت نبود. ایشان که شیفته تحصیل و کسب علم بودند از آن موقعیت مالی بعنوان فرزند ارشد صرف نظر کردند و شب به خواهر خودش سیده زهرا میگوید اگر صبح از خواب بیدار شدید و دیدید که من نیستم نگران نباشید و به پدر بگویید که من برای برای تحصیل به شیراز رفتم. حقیقتا هجرت از کهگیلویه به شیراز در آن عصر کار بسیار شاق و پر زحمتی بود ولی در عین حال علاقه به علم اجدادش چنین راه سختی را برای او هموار کرد.

ایشان حدودا در سال1205 هجری شمسی وارد شهر شیراز در مدرسه‌ی منصوریه و مدرسه خان شروع به تحصیل نموده است و قریب به 40 سال در شیراز ساکن بودند.

در این مدت بعد از تحصیل وکسب فیض از علما بزرگ شیراز مانند مرحوم آیت‌الله شیخ محمدعلی محلاتی متوفای 1284ق و آیت‌الله شیخ محمدمهدی کجوری 1293ق و آیت‌الله سیدعلی‌اکبر یزدی و میرزا ابوطالب نواب متوفای 1301 به مراتب علمی بالای نائل گردیدند و به عنوان یکی از علما و مدرسین بزرگ مطرح بودند. متأسفانه از شاگردان ایشان در شیراز اطلاع موثقی در دست نمی‌باشد. یکی شاگرد ایشان مرحوم آیت‌الله آقا میرمحمد لطیف است که‌ در منطقه کهگیلویه از اخوی خود ادبیات عرب و مقدار زیادی از احکام را فرا گرفت.

بازگشت به وطن

در روستای طولیان در بین سادات عباسی رضاتوفیق یعنی طایفه میرجنگی و میرعلی دوستی نزاعی رخ داد که منجر به قتل سیدی به نام میر علی پناه از طایفه میرجنگی شد. موضوع به محکمه کشیده و میرعباس که پسرعموی مقتول و میرملا که برادر مقتول بودند خلاف انتظار در بهبهان زندانی شدند. بعد از آزادشدن از زندان میرملا به کهگیلویه برگشت، ولی میرعباس از بهبهان به طرف شیراز حرکت کرد تا میر مؤمن را به جهت حل و فصل این غائله به منطقه برگرداند.

جالب است که میرعباس وقتی به شهر شیراز رسید درشهر به یک سید روحانی برخورد می‌کند و از او می‌پرسد که آقا ما یک عالمی در این شهر به نام میر مؤمن داریم آیا شما او را میشناسید؟

در حالی که آن سید خود میر مؤمن بود ولی به جهت اینکه سال‌ها از منطقه رفته بود و قیافه شان تغییر کرده بود، میر عباس او را نشناخت. ولی میر مؤمن اورا شناخت و گفت شما میر عباس نیستید با تعجب جواب داد: چرا خودم هستم.

میر عباس پرسید شما کی هستید؟ گفت من میرمؤمن هستم.

میرعباس بسیار خوشحال شد و به جهت طولانی بودن سفرش خیلی موهای سر و محاسنش بلند شده بود و لباسهایش مندرس و پاره شده بود. میرمؤمن ایشان رابه آرایشگاه برد و سر و صورتش را اصلاح کردند و لباس نو برایش خرید و بعد از استحمام، او را به منزل خویش برد. میر عباس جریان نزاع و قتل را برای ایشان تعریف و از او درخواست استمداد نمود و گفت به جهت این قتل تفرقه شدیدی بین سادات رخ داده و عده‌ای زندان رفته‌اند و ممکن است هر لحظه نزاع گسترده‌تر شود. فقط حضور حضرتعالی باعث می‌شود که این غائله پایان یابد. این عالم بر خود لازم دید به منطقه برگردد، باتوجه به تشنج موجود در منطقه ایشان به دیدار حاکم فارس سلطان مراد میرزا حسام السلطنه که شخصی معروف ومؤثر در تاریخ قاجار و در دربار و ولایت خراسان و فارس بود، رفت و موضوع را برای ایشان مطرح کرد. سلطان مراد میرزا به جهت شناخت و احترام خاصی که برای این عالم قائل بود، سواران نظامی را به همراه ایشان به منطقه کهگیلویه فرستاد. همچنین نامه‌ای به حاکم بهبهان و کهگیلویه سلطان اویس میرزا احتشام‌الدوله برای پیگیری و رسیدگی به موضوع قتل نوشت و در پایان نامه این گونه نوشته است "بدان که من که مرادم مرید میر مؤمنم.

توجه به این نکته ضروری است که میرمؤمن در شیراز نه ایل و تباری و نه مال و سرمایه‌ای و نه منصب حکومتی داشت، پس فقط بعلت مقام معنوی و مرتبه علمی بسیار بالای ایشان در نزد حاکمان فارس دارای حرمت و اعتبار بود آن هم حسام السلطنه که عموی ناصرالدین‌شاه بود و بسیار شخصی پرنفوذ و و دارای قدرت در دربار بودو سال‌ها به تناوب حاکم فارس و خراسان و یزد و اصفهان و کردستان بود و از خود رشادت‌هایی نشان داد و لذا با آغاز نقشه انگلیس در جریان جداسازی هرات با قشون خویش رهسپار آنجا شد و پس از یک سال محاصره شهر هرات توانست آن را بار دیگر به خاک ایران برگرداند

پس این عبارت "مراد و مرید" که شخص اول فارس در مدح ایشان نوشته است و گسیل کردن سواران نظامی برای مشایعت ایشان و حل مشکل، حاکی از موقعیت بالای علمی و معنوی این عالم بزرگوار حتی در ارکان بالای حکومتی است و گرنه حاکم فارس برای هر روحانی عادی یا عالم متوسط این کارها را نمی‌کرد.

ورود به کهگیلویه

وقتی ایشان با مشایعت سواران حاکم فارس وارد کهگیلویه شدند مورد استقبال اقوام و طوایف مختلف به خصوص سادات قرار گرفتند، اما متأسفانه از کیفیت استقبال حاکم بهبهان و کهگیلویه و همچنین کلانتردهدشت اطلاع موثقی در دست نیست و این مقطع از تاریخ حیات ایشان هم برای ما مجهول است. بعد به سمت روستای طولیان حرکت کردند و موضوع تشنج موجود و قتل را پیگیری کردند. سپس اصلاح ذات البین نمودند، صاحبان دم راضی به دیه شدند و دیه مقتول را که زمین کشاورزی که در اطراف روستای طولیان بود به وراث مقتول پرداخت شد.

ایشان بعد از چندین روز سواران را به شیراز روانه کردند و آن‌طور که به‌نظر می‌آید متوجه شدند که نیاز هست برای تبیین احکام شریعت و تشویق مردم به کسب علم، مدت خیلی طولانی در آن دیار بمانند.

همسرش که اهل شیراز بود و شهر نشین بود طبیعی است که نمی‌توانست در آن منطقه‌ی عشایری محروم زندگی کند. امیرمؤمن که متوجه این موضوع شد با توافق، از او جدا شد و به دستور ایشان با احترام و تکریم به شیراز باز گردانده شد.

ذکر دوباره این نکته خالی از لطف نیست که این حوادث در دوران قاجار و در اوج محرومیت کهگیلویه رخ داد و ماندن طولانی مدت ایشان در آن منطقه بسیار محروم تصمیم سختی بود.

گرچه زندگی نامه ایشان در کتابی ثبت نشده ولی گمان میرود ایشان به چند دلیل تصمیم به ماندن را گرفتندیعنی ظاهراً مرحوم سید بعد از حل و فصل قتل ونزاع تصمیم برگشتن به شیراز را داشت زیرا ایشان در شیراز کرسی درس داشت و از مدرسین حوزه علمیه بزرگ شهر شیرازبودولی عواملی باعث شد که در منطقه‌ای کهگیلویه ساکن گردد

هیچ عالمی در منطقه وجود نداشت که مردم نسبت به احکام شرع و دستورات دین به او رجوع کنند
اوضاع نابسامان منطقه که باعث تظلم فراوان شده بود
ایشان تصمیم جدی گرفته بودند که تحول فرهنگی و علمی ایجاد کند و لذا شروع به تعلیم و تدریس کرد وابتدا نوشتن و خواندن وقرائت قرآن را به سادات طایفه تعلیم داد و لذا میرعلی پسر عمویش ومیر محمد شریف و آیت‌الله میرمحمد لطیف که برادرانش بودند خواندن و نوشتن را از ایشان یاد گرفتن حتی میر محمد لطیف مقدار زیادی از ادبیات عرب و احکام شرع را از ایشان فرا گرفت و اولین استادش برادرش بوده است.

ایشان مجددا تجدید فراش کرد و با خانمی از سادات مشهدی ازدواج کردند لکن باز دارای اولاد نشدند و بلاعقب ماند، این عالم جلیل‌القدر بیست سال در منطقه مروج احکام وبه حل و فصل امور مردم رسیدگی کرد.

وفات

مقبره آیت‌الله آقا میرمؤمن رضاتوفیقی

سادات مانند بقیه عشایر در اواخر فصل بهار به ییلاق کوچ می‌کردند. پس از سالها حیات پربرکت ایشان و تببین احکام شریعت در آن دیار کامل محروم و صعب‌العبور، در سال آخر عمر به جهت این که غباری پیری بر او سایه افکنده بود و کسالتی هم بر او عارض شده نتوانست به ییلاق برود. گروهی از سادات به احترام ایشان کنارش ماندند و کوچ نکردند و حتی عده‌ای از سادات میرجنگی که در حال کوچ بودند در بین راه متوجه شدند که میرمؤمن امسال نمی‌آید و برگشتند، در جوار این عالم ماندند و چنین گفتند که ییلاق بدون آمیرمؤمن لطف و صفای ندارد. سرانجام درهمان سال یعنی سال 1262ش در سن 72 سالگی رحلت کردند و به اجداد طاهرینش محلق شدند و در روستای طولیان به خاک سپرده شدند. بنایی بر قبر ایشان گذاشته شده که تا الان باقی است. مقبره ایشان در دوره قاجار به سبک معماری صفویه ساخته شده که به علت عدم توجه در معرض تخریب است.

آثار

حواشی بر شرح لمعه
حواشی بر قوانین الاصول
حواشی بر مغنی‌اللبیب

وابسته‌ها

حواشی بر شرح لمعه

حواشی بر قوانین الاصول

حواشی بر مغنی‌اللبیب

شرح حال رجال ایران

سیاستگران دوره قاجار

دولت ایران در عصر مشروطه

کوکب چهل اختران قم، سید علی موسوی سوق، جلد ۴، صفحه ۱۶۹

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
-[[پرونده:NUR           .jpg|بندانگشتی|                                ]]
+[[پرونده:NURMir.jpg|بندانگشتی|عکس منسوب به آیت‌الله آقا میر مومن
+ رضاتوفیقی|238x238پیکسل]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|
+! نام!! data-type="authorName" |
 |-
 |نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'|
+| data-type="authorOtherNames" |
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |میر احمد ابن میر مؤمن
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" | 1190ش
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |روستای طولیان، شهرستان دهدشت کهگیلویه و بویر احمد
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|
+| data-type="authorDeathDate" | 1262ش
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |[[آیت‌الله شیخ محمدعلی محلاتی]]
+[[آیت‌الله شیخ محمدمهدی کجوری]]
+[[آیت‌الله سیدعلی‌اکبر یزدی]]
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |حواشی بر شرح لمعه
+حواشی بر قوانین الاصول
+حواشی بر مغنی‌اللبیب
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
 |کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE             AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE     AUTHORCODE
 |}
-</div>
+شاگردان
+میرمحمد لطیف رضاتوفیقی
-'''میرمومن موسوی''' (متوفی 1262ش)، از علمای قرن سیزدهم کهگلویه و شیراز.
+میرمحمد شریف
+میرمحمد بن میرقاسم
+</div>
+{{کاربردهای دیگر|رضاتوفیقی (ابهام‌زدایی)}}
-ایشان از علمای قرن ۱۳ بودند که در شیراز و کهگیلویه بودن . پدر ایشان از متمولین کهگیلویه بودند و ایشان شاید اولین عالمی بودند که از کهگیلویه برخواستند و دوباره بعد از ۴۰ سال به منطقه فوق مرحوم در آن دوران برگشتند.
+'''میرمؤمن  رضاتوفیقی''' (حدود 1190-1262ش)، از علمای قرن سیزدهم  کهگیلویه و بویر احمد.
-==تولد==
+== ولادت ==
-از رحلت میرمومن بن میر احمد موسوی رضاتوفیقی  قریب به یک قرن و نیم  گذشته لکن عواملی باعث شده است که بعد از  گذشت  این همه سال مطالبی در مورد زندگی نامه ی این عالم جلیل قدر  نوشته گردد گرچه بخاطر گذشت زیادی از رحلت ایشان  اطلاعات محدودی از زندگی ایشان در دست  است لکن اگر همین اطلاعات به رشته ی تحریر در آورده نشود یقیناً بعد از مدتی همین مقدار هم از بین خواهد رفت
+میرمؤمن بن میر احمد حدود  سال 1190ش در روستای طولیان متولد شد.
-براساس تحقیقات انجام شده می توان ادعا کرد که قدیمی‌ترین عالم از سادات رضا توفیق که بعد از تحصیل و نائل شدن به درجه اجتهاد به منطقه کهگیلویه برگشت و ساکن در آنجا شد مرحوم امیر مومن می باشد . ایشان مقدم بر علمایی است که میرزاحسن فسایی در کتاب فارسنامه ناصری آورده است . هرچند سلسله جلیله سادات رضاتوفیق علماء بنامی داشتن لکن به منطقه برنگشتند و در شهرهای محل تحصیل خود مانند اصفهان و شیراز و بهبهان و دیگر بلاد مقیم شده‌اند و اگرعالمی قبل ایشان در منطقه ساکن بود ادله ای برای آن یافت نشد . البته یک سند از پدر بزرگ آقا میرمومن وجود دارد که نام ایشان هم میرمومن بود . قراینی در آن سند وجود دارد که پدربزرگشان اهل علم بود ولی در تحقیقات ما غیر این سند هیچ سند دیگری از مرتبه علمی یا اجتماعی ایشان یافت نشد .
+== خاندان ==
+ایشان فرزند ارشد میراحمد که از بزرگان سادات رضاتوفیق بود و مادرشان مهرالنساء دختر قاید محمدیار از طایفه طیبی است. پدر ایشان از بزرگان سادات رضاتوفیق و فردی بسیار مشهور و متمول  در آن دوران بود.آنچه از اسناد موجود بر می‌آید در آن دوران میر احمد بزرگ طایفه و دارای اعتبار و موقعیت اجتماعی بین همه اقوام بود و دارای املاک و مستغلات فراوان و از افراد بنام کهگیلویه در بین عام و خاص بود.
-عامل دوم ایشان عالمی بزرگ و دارای مقام معنوی وعلمی  وموقعیت اجتماعی در کهگیلویه و فارس خصوصاً شهر شیراز بوده است و مورد تکریم و احترام علما حتی حکام دوره خود درشیراز بوده که در ذیل بدان اشاره میگردد . ایشان سالیان زیادی درشیرازتحصیل و تدریس کرد و همچنین خدمات زیادی در منطقه کهگیلویه انجام داد . این عالم چون *بلاعقب* بود و از زمان ارتحال ایشان قریب به چهار نسل گذشته و بعضاً مورخین از خدمات و زحمات ایشان اطلاعی ندارند و لازم است که زحمات و خدمات وموقعیت علمی و معنوی ایشان در تاریخ ثبت و ضبط گردد .
+== تحصیلات ==
+میرمؤمن بعد از اینکه به مکتب رفت و خواندن و نوشتن و همچنین قرائت قرآن را یاد گرفت به جهت علاقه شدید که به علوم اجداد طاهرینش داشت تصمیم گرفت که برای تحصیل به حوزه علمیه شیراز رهسپار گردد.
-میر مومن برادر بزرگ و اولین استاد آیت الله میر محمدلطیف بود و نقش موثری در تربیت و تعلیم ایشان داشته است. مخصوصاً که میر محمدلطیف سه ماه بعد از فوت پدرش میراحمد متولد شده است و لذا ایشان نقش یک پدر را در حق برادر کوچکش داشت و اداء کرد . به طوری که وقتی میخواست از دنیا برود وصیت کرد که تمام کتب خویش را به میرمحمد لطیف بدهند . لازم بذکر است در آن دوران کتب علمی یک گوهری  کمیاب در کل ایران علی الخصوص در منطقه کهگیلویه  بود . ایشان متوجه نبوغ و استعداد آمیر محمد لطیف شد و لذا همیشه به اطرافیان میگفت  محمد لطیف درآینده از علما خواهند شد .
+ظاهراً پدر ایشان به جهت اینکه میر مؤمن پسر بزرگش بود و مال و اموال زیادی داشت و به تنهایی قادر به اداره‌ی املاک و مستغلات و احشام نبود و میر مؤمن دست راست ایشان بود، موافق با تحصیل ایشان در شیراز که فاصله زیادی با کهگیلویه داشت نبود. ایشان که شیفته تحصیل و کسب علم بودند از آن موقعیت مالی بعنوان فرزند ارشد صرف نظر کردند و شب به خواهر خودش سیده زهرا میگوید اگر صبح از خواب بیدار شدید و دیدید که من نیستم نگران نباشید و به پدر بگویید که من برای  برای تحصیل به شیراز رفتم. حقیقتا هجرت از کهگیلویه به شیراز در آن عصر کار بسیار شاق و پر زحمتی بود ولی در عین حال علاقه به علم اجدادش چنین راه سختی را برای او هموار کرد.
+ایشان حدودا در سال1205 هجری شمسی وارد شهر شیراز در مدرسه‌ی منصوریه و مدرسه خان شروع به تحصیل نموده است و قریب به 40 سال در شیراز ساکن بودند.
-==شرح حال میر مومن==
+در این مدت بعد از تحصیل وکسب فیض از علما بزرگ شیراز مانند مرحوم [[آیت‌الله شیخ محمدعلی محلاتی]] متوفای 1284ق و [[آیت‌الله شیخ محمدمهدی کجوری]] 1293ق و [[آیت‌الله سیدعلی‌اکبر یزدی]] و [[میرزا ابوطالب نواب]] متوفای 1301 به مراتب علمی بالای نائل گردیدند و به عنوان یکی از علما و مدرسین  بزرگ مطرح بودند. متأسفانه از شاگردان ایشان در شیراز اطلاع موثقی در دست نمی‌باشد. یکی شاگرد ایشان مرحوم آیت‌الله آقا میرمحمد لطیف است که‌ در منطقه کهگیلویه از اخوی خود ادبیات عرب و مقدار زیادی از احکام را فرا گرفت.
-این عالم جلیل القدر حدودا در سال 1190شمسی در روستای طولیان متولد شده اند . ایشان فرزند ارشد میراحمد که از بزرگان سادات رضاتوفیق بود و مادرشان مهرالنساء دختر قاید محمدیار از طایفه طیبی است . پدر ایشان از بزرگان سادات رضاتوفیق و فردی بسیار مشهور و متمول  در آن دوران بود .آنچه از اسناد موجود بر می آید در آن دوران میر احمد بزرگ طایفه و دارای اعتبار و موقعیت اجتماعی بین همه اقوام بود و دارای املاک و مستغلات فراوان و از افراد بنام کهگیلویه در بین عام و خاص بود .
+== بازگشت به وطن ==
+در روستای طولیان در بین سادات عباسی رضاتوفیق یعنی طایفه میرجنگی و میرعلی دوستی نزاعی رخ داد که منجر به قتل سیدی به نام میر علی پناه از طایفه میرجنگی شد. موضوع به محکمه کشیده و میرعباس که پسرعموی مقتول و میرملا که برادر مقتول بودند خلاف انتظار در بهبهان زندانی شدند. بعد از آزادشدن از زندان میرملا به کهگیلویه برگشت، ولی میرعباس از بهبهان به طرف شیراز حرکت کرد تا میر مؤمن را به جهت حل و فصل این غائله به منطقه برگرداند.
-برخی قباله ها و اسناد خطی که موجود است دال بر این مطلب میباشد و یقینا اکثر اسناد ایشان در طول صده ها از بین رفته اند بعضی از این اسناد در آخر کتاب است
+جالب است که میرعباس وقتی به شهر شیراز رسید درشهر به یک سید روحانی برخورد می‌کند و از او می‌پرسد که آقا ما یک عالمی در این شهر به نام میر مؤمن داریم آیا شما او را میشناسید؟
-میرمومن بعد از اینکه به مکتب رفتند و خواندن و نوشتن و همچنین قرائت قرآن را یاد گرفتند به جهت علاقه ی شدید که به علوم اجداد طاهرینش داشتند تصمیم گرفتند که برای تحصیل به حوزه علمیه ی شیراز رهسپار گردند .
+در حالی که آن سید خود میر مؤمن بود ولی به جهت اینکه سال‌ها از منطقه رفته بود و قیافه شان تغییر کرده بود، میر عباس او را نشناخت. ولی میر مؤمن اورا شناخت و گفت شما میر عباس نیستید با تعجب جواب داد: چرا خودم هستم.
-ظاهراً پدر ایشان به جهت اینکه میر مومن پسر بزرگش بود و مال و اموال زیادی داشت و به تنهایی قادر به اداره ی املاک و مستغلات و احشام نبود و میر مومن دست راست ایشان بود ، موافق با تحصیل ایشان در شیراز که فاصله زیادی با کهگیلویه داشت نبود . ایشان که شیفته تحصیل و کسب علم بودند از آن موقعیت مالی بعنوان فرزند ارشد صرف نظر کردند و شب به خواهر خودش سیده زهرا میگوید اگر صبح از خواب بیدار شدید و دیدید که من نیستم نگران نباشید و به پدر بگویید که من برای  برای تحصیل به شیراز رفتم . حقیقتا هجرت از کهگیلویه به شیراز دران عصر کار بسیار شاق وپرزحمتی بودولی درعین حال علاقه به علم اجدادش چنین راه سختی را برای او هموار کرد
+میر عباس پرسید شما کی هستید؟ گفت من میرمؤمن هستم.
-==ورود ایشان به شیراز==
+میرعباس بسیار خوشحال شد  و به جهت طولانی بودن سفرش خیلی موهای سر و محاسنش بلند شده بود و لباسهایش مندرس و پاره شده بود. میرمؤمن ایشان رابه آرایشگاه برد و سر و صورتش را اصلاح کردند و لباس نو برایش خرید و بعد از استحمام، او  را به منزل خویش برد. میر عباس جریان نزاع  و قتل را برای ایشان تعریف و از او درخواست استمداد نمود و گفت به جهت این قتل تفرقه شدیدی بین سادات رخ داده و عده‌ای زندان رفته‌اند و ممکن است هر لحظه نزاع گسترده‌تر شود. فقط حضور حضرتعالی باعث می‌شود که این غائله پایان یابد. این عالم بر خود لازم دید به منطقه برگردد، باتوجه به تشنج موجود در منطقه ایشان به دیدار حاکم فارس سلطان مراد میرزا حسام السلطنه که شخصی معروف ومؤثر در تاریخ قاجار و در دربار و ولایت خراسان و فارس بود، رفت و موضوع را برای ایشان مطرح کرد. سلطان مراد میرزا به جهت شناخت و احترام خاصی که برای این عالم قائل بود، سواران نظامی را به همراه ایشان به منطقه کهگیلویه فرستاد. همچنین نامه‌ای به حاکم بهبهان و کهگیلویه سلطان اویس میرزا احتشام‌الدوله برای پیگیری و رسیدگی به موضوع قتل نوشت و در پایان نامه این گونه نوشته است "بدان که من که مرادم مرید میر مؤمنم.
-ایشان حدودا در سال1205 هجری شمسی وارد شهر شیراز در مدرسه ی منصوریه و مدرسه خان شروع به تحصیل نموده است و قریب به 40 سال در شیراز ساکن بودند . در این مدت بعداز تحصیل وکسب فیض از علما بزرگ شیراز مانند مرحوم آیت الله شیخ محمدعلی محلاتی متوفای 1284 قمری و آیت الله العظمی شیخ محمد مهدی کجوری 1293و آیت الله سیدعلی اکبر یزدی ومیرزا ابوطالب نواب متوفای 1301 به مراتب علمی بالای نائل گردیدند و به عنوان یکی از علما و مدرسین  بزرگ مطرح بودند . متاسفانه از شاگردان ایشان در شیراز اطلاع موثقی در دست نمی باشد . یکی شاگرد ایشان مرحوم آیت الله آقا میرمحمدلطیف است که‌ در منطقه کهگیلویه از اخوی خود ادبیات عرب ومقدار زیادی از احکام رافرا گرفتند
-ایشان در زمان اقامت در شیراز به جهت موقعیت معنوی و علمی که داشتند به شدت مورد احترام علما ومردم ووالیان و حاکمان فارس بوده است به طوری که ایشان و سایر علمای شیراز را مشیرالملک در سرای مشیر دعوت می نمود و ضمن مباحث علمی و استفاده بردن از این مجالس علمی، ایشان را بسیار مورد تکریم واحترام فراوان قرار می داد . انچه که مسلم و قطعی است مشرالملک هر طلبه و روحانی عادی را دعوت نمیکند بلکه اعاظم از علما را دعوت می‌کرد .
+توجه به این نکته ضروری است که میرمؤمن در شیراز نه ایل و تباری و نه مال و سرمایه‌ای و نه منصب حکومتی داشت، پس فقط بعلت مقام معنوی و مرتبه علمی بسیار بالای ایشان در نزد حاکمان فارس دارای حرمت و اعتبار بود آن هم حسام السلطنه که عموی ناصرالدین‌شاه بود و بسیار شخصی پرنفوذ و و دارای قدرت در دربار بودو سال‌ها به تناوب حاکم فارس و خراسان و یزد و اصفهان و کردستان بود و از خود رشادت‌هایی نشان داد و لذا با آغاز نقشه انگلیس در جریان جداسازی هرات با قشون خویش رهسپار آنجا شد و پس از یک سال محاصره شهر هرات توانست آن را بار دیگر به خاک ایران برگرداند
-لازم است اینجا مختصری در مورد میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک مطالبی بیان شود :
+پس این عبارت "مراد و مرید" که شخص اول فارس در مدح ایشان نوشته است و گسیل کردن سواران نظامی برای مشایعت ایشان و حل مشکل، حاکی از موقعیت بالای علمی و معنوی این عالم بزرگوار حتی در ارکان بالای حکومتی است و گرنه حاکم فارس برای هر روحانی عادی یا عالم متوسط این کارها را نمی‌کرد.
-پس از مرگ پدرش، صاحب اختیار لقب «مشیرالملکی» را به ابوالحسن خان داد و وی را به منصب وزارت فارس منصوب کرد . که میرزا ابوالحسن پسری نداشت و پس از مرگ دو داماد وی دارای موقعیت‌های مهمی در حکومت بودند . سلطان الحاجیه دختر اوست.
+==ورود به کهگیلویه==
-حاج میرزا ابوالحسن خان شیرازی مشیرالملک ثانی در سال ۱۲۲۶ هجری قمری متولد و در سال ۱۲۶۲ قمری وزیر فارس شد و در این شغل مدت ۳۰ سال کمال قدرت استعداد را داشت مرد بسیار زرنگ و باهوش بوده است . ولایت فارس طوعا و کرها در دست او بودند تا آنکه در سال ۱۲۹۳ قمری حاج فرهاد میرزا معتمد الدوله که بعد از یحیی خان معتمد الدوله والی فارس شد به شیراز آمد و به تحریک و تطمیع میرزا علی محمد خان قوام الملک یگانه رقیبش او را معزول کرد  و چند ماهی هم زندانی نمود . مشیرالملک پس از پرداخت مبالغ زیادی پول به معتمد الدوله از زندان رهایی یافت و به مکه مشرف شد و پس از مراجعت همواره به سرپرستی املاک خود مشغول بود حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک در سال ۱۳۰۳ قمری در سن ۷۰ سالگی در شیراز درگذشت .
+وقتی ایشان با مشایعت سواران حاکم فارس وارد کهگیلویه شدند مورد استقبال اقوام و طوایف مختلف به خصوص سادات قرار گرفتند، اما متأسفانه از کیفیت استقبال حاکم بهبهان و کهگیلویه و همچنین کلانتردهدشت اطلاع موثقی در دست نیست و این مقطع از تاریخ حیات ایشان هم برای ما مجهول است. بعد به سمت روستای طولیان حرکت کردند و موضوع تشنج موجود و قتل را پیگیری کردند. سپس اصلاح ذات البین نمودند، صاحبان دم راضی به دیه شدند و دیه مقتول را که زمین کشاورزی که در اطراف روستای طولیان بود به وراث مقتول پرداخت شد.
+ایشان بعد از چندین روز سواران را به شیراز روانه کردند  و آن‌طور که به‌نظر می‌آید متوجه شدند که نیاز هست برای تبیین احکام شریعت و تشویق مردم به کسب علم، مدت خیلی طولانی در آن دیار بمانند.
-==علت برگشت به وطن خویش==
+همسرش که اهل شیراز بود و شهر نشین بود طبیعی است که نمی‌توانست در آن منطقه‌ی عشایری محروم زندگی کند. امیرمؤمن که متوجه این موضوع شد با توافق، از او جدا شد و به دستور ایشان با احترام و تکریم  به شیراز باز گردانده شد.
-در روستای طولیان در بین سادات عباسی رضاتوفیق یعنی طایفه میرجنگی و میرعلی دوستی نزاعی رخ داد که منجر به قتل سیدی به نام میر علی پناه از طایفه میرجنگی شد . موضوع به محکمه کشیده و میرعباس که پسرعموی مقتول و میرملا که برادر مقتول بودند خلاف انتظار در بهبهان زندانی شدند . بعد از آزادشدن از زندان میرملا به کهگیلویه برگشت ولی میرعباس از بهبهان به طرف شیراز حرکت کرد تا میر مومن را به جهت حل و فصل این غائله به منطقه برگرداند .
-جالب است که میرعباس وقتی به شهر شیراز رسید درشهر به یک سید روحانی برخورد میکند و از او میپرسد که آقا ما یک عالمی در این شهر به نام میر مومن داریم آیا شما او را میشناسید؟
+ذکر دوباره این نکته خالی از لطف نیست که این حوادث در دوران قاجار و در اوج محرومیت کهگیلویه رخ داد  و ماندن طولانی مدت ایشان در آن منطقه بسیار محروم تصمیم سختی بود.
-در حالی که آن سید خود میر مومن بود ولی به جهت اینکه سال ها از منطقه رفته بود و قیافه شان تغییر کرده بود ، میر عباس او را نشناخت . ولی میر مومن اورا شناخت و گفت شما میر عباس نیستید با تعجب جواب داد : چرا خودم هستم .
+گرچه زندگی نامه ایشان در کتابی ثبت نشده ولی گمان میرود ایشان به چند دلیل تصمیم به ماندن را گرفتندیعنی ظاهراً مرحوم سید بعد از حل و فصل قتل ونزاع تصمیم برگشتن به شیراز را داشت زیرا ایشان در شیراز کرسی درس داشت و از مدرسین حوزه علمیه بزرگ شهر شیرازبودولی عواملی باعث شد که در منطقه‌ای کهگیلویه ساکن گردد
-میر عباس پرسید شما کی هستید؟ گفت من میرمومن هستم .
+# هیچ عالمی در منطقه وجود نداشت که مردم نسبت به احکام شرع و دستورات دین به او رجوع کنند
+# اوضاع نابسامان منطقه که باعث تظلم فراوان شده بود
+#ایشان  تصمیم جدی گرفته بودند  که تحول فرهنگی و علمی ایجاد کند و لذا شروع به تعلیم و تدریس کرد وابتدا  نوشتن و خواندن وقرائت قرآن را به سادات طایفه تعلیم داد و لذا میرعلی پسر عمویش ومیر محمد شریف و [[رضاتوفیقی، میر محمدلطیف|آیت‌الله میرمحمد لطیف]] که برادرانش بودند خواندن و نوشتن را از ایشان یاد گرفتن حتی [[رضاتوفیقی، میر محمدلطیف|میر محمد لطیف]] مقدار زیادی از ادبیات عرب و احکام شرع را از ایشان فرا گرفت و اولین استادش برادرش بوده است.
-میرعباس بسیار خوشحال شد  و به جهت طولانی بودن سفرش خیلی موهای سر ومحاسنش بلند شده بود و لباسهایش مندرس وپاره شده بود . میرمؤمن ایشان رابه آرایشگاه برد و سر و صورتش را اصلاح کردند و لباس نو برایش خرید و بعد از استحمام ، او  را به منزل خویش برد . میر عباس جریان نزاع  و قتل را برای ایشان تعریف و از او درخواست استمداد نمود وگفت به جهت این قتل تفرقه شدیدی بین سادات رخ داده وعده ای زندان رفته اند و ممکن است هر لحظه نزاع گسترده تر شود . فقط حضور حضرتعالی باعث میشود که این غائله پایان یابد . این عالم بر خود لازم دید به منطقه برگردد باتوجه به تشنج موجود در منطقه ایشان به دیدار حاکم فارس سلطان مراد میرزا حسام السلطنه که شخصی معروف وموثر در تاریخ قاجار و در دربار و ولایت خراسان و فارس بود، رفت و موضوع را برای ایشان مطرح کرد . سلطان مراد میرزا به جهت شناخت و احترام خاصی که برای این عالم قائل بود ، سواران نظامی را به همراه ایشان به منطقه کهگیلویه فرستاد . همچنین نامه ای به حاکم بهبهان وکهگیلویه سلطان اویس میرزا احتشام الدوله برای پیگیری و رسیدگی به موضوع قتل  نوشت و در پایان نامه این گونه نوشته است "بدان که من که مرادم مرید میر مومنم .
+ایشان مجددا تجدید فراش کرد و با خانمی از سادات مشهدی ازدواج کردند لکن باز دارای اولاد نشدند و بلاعقب ماند، این عالم جلیل‌القدر بیست سال در منطقه مروج احکام وبه حل و فصل امور مردم رسیدگی کرد.
-توجه به این نکته ضروری است که میرمومن در شیراز نه ایل و تباری و نه مال و سرمایه‌ای و نه منصب حکومتی داشت  ، پس فقط بعلت مقام معنوی و مرتبه علمی بسیار بالای ایشان در نزد حاکمان فارس دارای حرمت و اعتبار بود آن هم حسام السلطنه که عموی ناصرالدین‌شاه بود و بسیار شخصی پرنفوذ و و دارای قدرت در دربار بودو سال ها به تناوب حاکم فارس و خراسان و یزد و اصفهان و کردستان بود و از خود رشادت هایی نشان دادولذابا آغاز نقشه انگلیس در جریان جداسازی هرات با قشون خویش رهسپار آنجا شد و پس از یک سال محاصره شهر هرات توانست آن را بار دیگر به خاک ایران برگرداند
+==وفات==
+[[پرونده:NURmMir.jpg|بندانگشتی|مقبره آیت‌الله آقا میرمؤمن رضاتوفیقی|200px]]
-پس این عبارت "مراد و مرید" که شخص اول فارس در مدح ایشان نوشته است و گسیل کردن سواران نظامی برای مشایعت ایشان و حل مشکل ، حاکی از موقعیت بالای علمی و معنوی این عالم بزرگوار حتی در ارکان بالای حکومتی است و گرنه حاکم فارس برای هر روحانی عادی یا عالم متوسط این کارها را نمیکرد .
+سادات مانند بقیه عشایر در اواخر فصل بهار به ییلاق کوچ می‌کردند. پس از سالها حیات پربرکت ایشان و تببین احکام شریعت در آن دیار کامل محروم و صعب‌العبور، در سال آخر عمر به جهت این که غباری پیری بر او سایه افکنده بود و کسالتی هم بر او عارض شده نتوانست به ییلاق برود. گروهی از سادات به احترام ایشان کنارش ماندند و کوچ نکردند و حتی عده‌ای از سادات میرجنگی که در حال کوچ بودند در بین راه متوجه شدند که میرمؤمن امسال نمی‌آید و برگشتند، در جوار این عالم ماندند و چنین گفتند که ییلاق بدون آمیرمؤمن لطف و صفای ندارد. سرانجام درهمان سال یعنی سال 1262ش در سن 72 سالگی رحلت کردند و به اجداد طاهرینش محلق شدند و در روستای طولیان به خاک سپرده شدند. بنایی بر قبر ایشان گذاشته شده که تا الان باقی است. مقبره ایشان در دوره قاجار به سبک معماری صفویه ساخته شده که به علت  عدم توجه در معرض تخریب است.
-==ورود به کهگیلویه==
+== آثار ==
+#حواشی بر شرح لمعه
+#حواشی بر قوانین الاصول
+#حواشی بر مغنی‌اللبیب
-وقتی ایشان با مشایعت سواران حاکم فارس وارد کهگیلویه شدند مورد استقبال اقوام و طوایفه مختلف به خصوص سادات قرار گرفتند اما متاسفانه از کیفیت استقبال حاکم بهبهان و کهگیلویه وهمچنین کلانتردهدشت اطلاع موثقی در دست نیست واین مقطع از تاریخ حیات ایشان هم برای ما مجهول است. بعد به سمت روستای طولیان حرکت کردند و موضوع تشنج موجود و قتل را پیگیری کردند . سپس اصلاح ذات البین نمودند ، صاحبان دم راضی به دیه شدند و دیه مقتول را که زمین کشاورزی که در اطراف روستای طولیان بود به وراث مقتول پرداخت شد .
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-ایشان بعد از چندین روز سواران را به شیراز روانه کردند  وانطور که بنظر میاید متوجه شدند که نیاز هست برای تبیین احکام شریعت و تشویق مردم به کسب علم ، مدت خیلی طولانی در آن دیار بمانند .
-همسرش که اهل شیراز بودوشهر نشین بود طبیعی است که نمیتوانست در آن منطقه ی عشایری محروم زندگی کند . امیرمومن که متوجه این موضوع شد با توافق ، از او جدا شد و به دستور ایشان با احترام و تکریم  به شیراز بازگردانده شد .
-ذکر دوباره این نکته خالی از لطف نیست که این حوادث در دوران قاجار و در اوج محرومیت کهگیلویه رخ داد  و ماندن طولانی مدت ایشان در آن منطقه بسیار محروم تصمیم سختی بود .
-گرچه زندگی نامه ایشان در کتابی ثبت نشده ولی گمان میرود ایشان به چند دلیل تصمیم به ماندن را گرفتندیعنی ظاهراً مرحوم سید بعد از حل و فصل قتل ونزاع تصمیم برگشتن به شیراز را داشت زیرا ایشان در شیراز کرسی درس داشت و از مدرسین حوزه علمیه بزرگ شهر شیرازبودولی عواملی باعث شد که در منطقه ای کهگیلویه ساکن گردد
+[[حواشی بر شرح لمعه]]
--هیچ عالمی در منطقه وجود نداشت که مردم نسبت به احکام شرع و دستورات دین به او رجوع کنند
+[[حواشی بر قوانین الاصول]]
--اوضاع نابسامان منطقه که باعث تظلم فراوان شده بود 3-ایشان  تصمیم جدی گرفته بودند  که تحول فرهنگی و علمی ایجاد کند ولذاشروع به تعلیم و تدریس کرد وابتدا  نوشتن و خواندن وقرائت قران را به سادات طایفه تعلیم داد و لذا میرعلی پسر عمویش ومیر محمد شریف و آیت الله میرمحمد لطیف که برادرانش بودند خواندن و نوشتن را از ایشان یاد گرفتن حتی میر محمد لطیف مقدار زیادی از ادبیات عرب و احکام شرع را از ایشان فرا گرفت و اولین استادش برادرش بوده است
+[[حواشی بر مغنی‌اللبیب]]
-ایشان مجددا تجدید فراش کرد وباخانمی از سادات مشهدی ازدواج کردند لکن باز دارای اولاد نشدند و بلاعقب ماند این عالم جلیل القدر بیست سال در منطقه مروج احکام وبه حل وفصل امور مردم رسیدگی کرد .
+[[شرح حال رجال ایران]]
-==ارتحال میرمومن==
+[[سیاستگران دوره قاجار]]
-سادات مانند بقیه عشایر در آواخر فصل بهار به ییلاق کوچ میکردند . پس از سالها حیات پربرکت ایشان و تببین احکام شریعت در آن دیار کامل محروم و صعب العبور ، در سال آخر عمر به جهت این که غباری پیری بر او سایه افکنده بود و کسالتی هم بر او عارض شده نتوانست به ییلاق برود . گروهی از سادات به احترام ایشان کنارش ماندند و کوچ نکردند و حتی عده ای ازسادات میرجنگی که در حال کوچ بودند در بین راه متوجه شدند که میرمومن امسال نمیاید و برگشتند . در جوار این عالم ماندند و چنین گفتند که ییلاق بدون آمیرمؤمن لطف و صفای ندارد . سرانجام درهمان سال یعنی سال 1262 هجری شمسی در سن 72 سالگی رحلت کردند وبه اجداد طاهرینش محلق شدند رحمه الله علیه رحمه واسعه وحشره مع اجداده الطاهرین و در روستای طولیان به خاک سپرده شدند . بنایی بر قبر ایشان گذاشته شده که تا الان باقی است.
+[[دولت ایران در عصر مشروطه]]
-==وابسته‌ها==
+[[کوکب چهل اختران قم، سید علی موسوی سوق، جلد ۴، صفحه ۱۶۹]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
-[[رده:جدید]]
+[[رده: مقالات کاربران]]