جمهرة أشعار العرب

جمهرة أشعار العرب
پدیدآوران	قرشی، محمد بن ابی‌خطاب (نویسنده) فاعور، علی حسن (محقق)
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1424 ق یا 2003 م
چاپ	3
موضوع	شعر عربی - پیش از اسلام - مجموعه‌‏ها شعر عربی - قرن 1ق. - مجموعه‌‏ها شعر عربی - قرن 2ق. - مجموعه‌‏ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏PJA‎‏ ‎‏2605‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏4‎‏ج‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

جمهرة أشعار العرب تأليف ابى زيد محمد بن ابى خطاب قرشى (متوفاى 170ق) به زبان عربى است. موضوع كتاب بررسى اشعار عرب جاهلى است كه توسط على فاعور شرح شده است.

ساختار

كتاب، شامل دو مقدمه از شارح و مؤلف، و هشت بخش است.

متن كتاب كه شامل اشعار شعراى عرب است در بالاى صفحه آورده شده است و توضيح و شرح ابيات به قلم محقق كتاب على فاعور در قسمت پايين صفحه ذكر شده است.

گزارش محتوا

كتاب، با دو مقدمه آغاز مى‌گردد. مقدمه اول از محقق كتاب است كه در اين مقدمه ابتدا پيرامون كلمه معناى لغوى «جمهره» بحث كرده و آن را گره‌اى كه نياز به گشودن دارد معنا مى‌كند. سپس چنين نتيجه مى‌گيرد كه موضوع كتاب بررسى مجموعه طبقات اشعار عرب در زمان جاهيلت و زمان نزول اسلام است.

وى سپس هفت طبقه از شعراى عرب و علت نامگذارى طبقات و اسامى شعراى هر طبقه را بيان مى‌كند.

متن كتاب در هشت بخش بيان شده است. بخش اول با مقدمه مؤلف آغاز و در آن پيرامون كتاب، و خصوصيات آن صحبت مى‌كند و بخشهاى مختلف كتاب را نام مى‌برد. مؤلف در اين قسمت مطالبى را پيرامون معانى مجازى الفاظ، اول كسى كه شعر گفت، پيامبر و شعر، شياطين شعرا و اخبارى درباره شعرا بيان مى‌كند.

هفت بخش ديگر كتاب بيان اشعار شعراى عرب و شرح اشعار مى‌باشد كه در هفت طبقه تنظيم گرديده است.

طبقات هفت گانه شعراى عرب و اسامى افراد طبقات هفت‌گانه كه در كتاب بيان شده به اين شرح است:

1. معلقات: عرب جاهلى چون به شعر عشق و علاقه مى‌ورزيد هفت قصيده از اشعار ناب را انتخاب می‌كردند، با آب طللا مى‌نوشتند و به آستان كعبه آويزان و معلق می‌كردند. در اين طبقه هفت شاعر است كه اسامى آنان به اين شرح است: امرىء القيس، زهير، نابغه ذبيانى، أعشى، لبيد، عمرو بن كلثوم، طرفة بن عبد، عنترة بن شداد.
2. مجهرات: گروهى كه داراى سبک محكم بودند. اسامى شعراى اين طبقه به اين ترتيب مى‌باشد: عبيد بن ابرص، بشر بن ابى خازم، امية بن ابى صلت، خداش بن زهير، نمر بن تولب.
3. منتقيات: اين طبقه مشتمل بر هفت شاعر به نام‌هاى، مسيب بن علس، مرقش اصغر، ملتمس، عروة بن ورد، مهلهل بن ربيعه، دريد بن صمّة، منتخل بن عويمر هذلى است.
4. مذهبات: شاعرانى كه اشعارى با مضمون اعتقادى، دينى و مذهبى مى‌خواندند. افراد اين طبقه عبارتند از: حسان بن ثابت انصارى، عبدالله بن رواحه، مالك بن عجلان، قيس بن خطیم اوسى، احيحة بن حلاج، ابوقيس بن اسلت، عمرو بن امرى القيس.
5. مراثى: اشعار اين طبقه سوزناك بوده و بيشتر در مصيبت‌ها و غمها به كار مى‌رفته است. اسامى اين طبقه به اين ترتيب است: ابوذئب هذلى، محمد بن كعب غنوى، اعشى باهلة، علقة ذو جدن حميرى، ابوزبيد طائى، متمم بن نويرة بن يربوعى، مالك بن ريب تميمى.
6. مشوبات: افرادى كه عقايد آنان آميخته و مشوب به كفر و ايمان بوده است. اسامى اين گروه عبارت است از: نابغة بن جعده، كعب بن زهير، قطامى، حطيئه، شماخ بن ضرار، عمرو بن احمر، تميم بن مقبل عامرى.
7. ملحمات: كسانى كه شعرشان داراى نظم زيبا و لطيف و با احساس بوده است. شعراى اين طبقه عبارتند از فرزدق، جرير بن بلال، اخطل تغلبى، عبيد راعى، ذو رمة، كميت بن زيد اسدى، طرماح بن حكيم طائى.

وضعيت كتاب

فهرست موضوعات و مطالب در آخر كتاب ذكر شده است. شرح و توضيح اشعار در پاورقى كتاب بيان شده است. كتاب فاقد منابع و مصادر است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.